Ołeksandr Irwaneć – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ołeksandr Irwaneć
Олександр Ірванець
Ilustracja
Ołeksandr Irwaneć na 5. Festiwalu Filmowym w Odessie (2014)
Data i miejsce urodzenia

24 stycznia 1961
Lwów, USRR, ZSRR

Zawód, zajęcie

poeta, prozaik, dramaturg

Narodowość

ukraińska

Ołeksandr Wasylowycz Irwaneć (ukr. Олександр Васильович Ірванець, ur. 24 stycznia 1961 we Lwowie) – ukraiński poeta, prozaik i dramaturg.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Dorastał w Równem na Wołyniu. Jest absolwentem szkoły średniej nr 18 w Równem (1976), Dubieńskiego Pedagogicznego Koledżu RDHU w Dubnie (1980) oraz Instytutu Literatury im. Maksyma Gorkiego w Moskwie (1989)[1].

W 1985 r. we Lwowie założył grupę literacką Bu-Ba-Bu, do której należeli także Jurij Andruchowycz oraz Wiktor Neborak[2] [1].

Od 1990 do 2022 r. mieszkał w Irpeniu pod Kijowem[3][4]. W 1995 r. został laureatem nagrody Helen Szczerban-Lipki (USA) oraz stypendystą Akademii Schloss Solitude (Niemcy). W 2000 i 2002 r. był członkiem jury festiwalu Bonner Biennale.

Członek ukraińskiego Pen Clubu. Od 2022 r. mieszka w Berlinie.

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Poezja[edytuj | edytuj kod]

W 1987 r. debiutował tomikiem poezji "Wohnyszcze na doszczi" (ukr. Вогнище на дощі, 1987), ujawniając swój talent w dziedzinie poetyckiego pastiszu, trawestacji oraz parodii. W swoim tomiku odniósł się również do aktualnych wydarzeń społeczno-politycznych na Ukrainie. Kolejny tomik to "Tiń wełykoho kłasyka" (ukr. Тінь великого класика, 1991) oraz inne wiersze.

Poszczególne wiersze tłumaczone były na angielski, białoruski, francuski, niemiecki, polski, rosyjski i szwedzki. Cześć jego poezji prezentowała "Literatura na Świecie" (nr 10, 1995). Jego poezje można także znaleźć w rosyjskich czasopismach, m.in. na łamach "Litieraturnej uczoby" (ukr. Литературнa учёбa) і "Drużby narodów" (ukr. Дружбa народов).

Jego poezję stanowią część dwóch antologii Bohdana Zadury:

  • "Wiersze zawsze są wolne. Przekłady z poezji ukraińskiej" (Biuro Literackie – Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Wrocław 2005, ISBN 83-8851-563-2; wydanie 2: Biuro Literackie – Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Wrocław 2007, ISBN 978-83-60602-46-1)
  • oraz "100 wierszy wolnych z Ukrainy" (Biuro Literackie, Kołobrzeg 2022, ISBN 978-83-67249-06-5).

Proza[edytuj | edytuj kod]

Jego powieść "Riwne! Rowno!" (ukr. Рівне! Ровно!) opublikowano w kwietniowych i majowych 2001 r. numerach czasopisma "Kurjer Krywbasu" (ukr. Кур`єр Кривбасу). W 2013 r. ukazała się jego powieść "Choroba Libenkrafta"[5].

W 2003 r. wydał zbiór opowiadań "Oczamymria" (Очамимря). W miesięczniku "Twórczość" z grudnia 2005 r. ukazało się jego opowiadanie "Play the Game" (2004).

Dramaty[edytuj | edytuj kod]

W latach 90. XX w. zaczął pisać i wygłaszać swoje dramaty: "Krótka sztuka o zdradzie dla jednej aktorki" (1993), "Wielkanocna elektryczka" (1994), "Recording" (1995), "Na żywo" (1995) - wszystkie zostały przetłumaczone na polski przez Przemysława Tomanka i zebrane w tomie "Recording i inne utwory". Jego dramaty również zainteresowały publikę. W Niemczech tłumaczono je oraz wystawiano na deskach teatrów. W Polsce utwór "Recording" doczekał się realizacji radiowej.

Tłumaczenia[edytuj | edytuj kod]

Na język ukraiński tłumaczył dzieła Janusza Głowackiego i Janusza Korczaka[2].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]