Nikolaus Harnoncourt – Wikipedia, wolna encyklopedia

Nikolaus Harnoncourt
	; Nikolaus Harnoncourt (1980)
Imię i nazwisko	Johann Nicolaus hrabia de la Fontaine und d’Harnoncourt-Unverzagt
Data i miejsce urodzenia	6 grudnia 1929 ; Berlin
Pochodzenie	austriackie
Data i miejsce śmierci	5 marca 2016 ; St. Georgen im Attergau
Instrumenty	wiolonczela, viola da gamba
Gatunki	muzyka poważna, muzyka dawna
Zawód	dyrygent, wiolonczelista, gambista
	Zespoły
	Concentus Musicus Wien
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Nikolaus Harnoncourt, właśc. Johann Nicolaus hrabia de la Fontaine und d’Harnoncourt-Unverzagt (ur. 6 grudnia 1929 w Berlinie, zm. 5 marca 2016 w St. Georgen im Attergau^[1]^[2]) – austriacki dyrygent specjalizujący się w wykonawstwie muzyki dawnej, przedstawiciel autentyzmu, wiolonczelista, gambista, także autor książek o muzyce.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z arystokratycznej rodziny (po kądzieli przez arcyksięcia Jana był potomkiem cesarzowej Marii Teresy). Dzieciństwo spędził w Grazu, a wykształcenie muzyczne otrzymał w Wiedniu. Był wiolonczelistą w Wiedeńskiej Orkiestrze Symfonicznej (1952-1969). W 1953 roku założył zespół muzyki barokowej Concentus Musicus Wien wykonujący muzykę przedklasycystyczną na oryginalnych instrumentach z epoki lub ich kopiach. Oprócz kierownictwa artystycznego i dyrygentury, grał w tym zespole na wiolonczeli i violi da gamba. Po kilku latach intensywnej pracy zespół zadebiutował w 1957 r., wywołując sensację swoim nowatorskim podejściem do dawnej muzyki.

Jako dyrygent operowy debiutował w 1971 r. w Powrocie Ulissesa do ojczyzny Claudio Monteverdiego.

W latach 1971–1990 razem z Gustavem Leonhardtem zarejestrował wszystkie kantaty Johanna Sebastiana Bacha. Współpracował także z innymi europejskimi orkiestrami, m.in. z Orkiestrą Concertgebouw w Amsterdamie.

W grudniu 2015 r. wycofał się z czynnej działalności jako dyrygent.

Jest też autorem książek, m.in. Muzyka mową dźwięków, Warszawa 1995; Dialog muzyczny, Warszawa 2011.

Jego brat Philipp Harnoncourt jest księdzem i teologiem katolickim.

Repertuar[edytuj | edytuj kod]

Purcell, Vivaldi, Bach, Händel, Monteverdi, Rameau, Mozart, Schubert, Beethoven, Wagner, Verdi, Offenbach, Brahms, Dvořák, Bruckner, Berg, Bartók.

Nagrody[edytuj | edytuj kod]

Nagroda Fundacji Muzycznej Léonie Sonning (1993)
Nagroda Grammy (2001)
Order Pour le Mérite (2001)^[3]
Nagroda Kioto (2005)^[4]
Lipski medal bachowski (2007)
Odznaka Honorowa za Naukę i Sztukę (2008)^[5]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Nicholas Anderson: Harnoncourt, Nikolaus. [w:] Oxford Music Online. Grove Music Online [on-line]. 2002-02-28. [dostęp 2018-08-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-01)]. via Oxford University Press. (ang.).
↑ James R.J.R. Oestreich James R.J.R., Nikolaus Harnoncourt, Conductor and Early-Music Specialist, Dies at 86 [online], nytimes.com, 6 marca 2016 [dostęp 2016-03-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-07] (ang.).
↑ Nikolaus Harnoncourt. Orden Pour le Mérite für Wissenschaften und Künste. [dostęp 2019-12-28]. (niem.).
↑ Nikolaus Harnoncourt. Kyoto Prize. [dostęp 2018-10-03]. (ang.).
↑ Anfragebeantwortung. parlament.gv.at. s. 1840. [dostęp 2020-01-28]. (niem.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Mertl M. Alice et Nikolaus Harnoncourt: une biographie, l’intelligence du coeur. Louvain-la-Neuve: Versant Sud, 2002
Mertl M. Nikolaus Harnoncourt: vom Denken des Herzens. Salzburg: Residenz, 2004

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Strona internetowa artysty. styriarte.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-26)].
Strona poświęcona artyście
Nikolaus Harnoncourt w bazie AllMusic (ang.)
Dyskografia. perso.orange.fr. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-03-20)].
Dyskografia Nikolaus Harnoncourt w bazie MusicBrainz (ang.)
Nikolaus Harnoncourt w bazie Discogs.com (ang.)

[Oxford_Music_Online-1] Nicholas Anderson: Harnoncourt, Nikolaus. [w:] Oxford Music Online. Grove Music Online [on-line]. 2002-02-28. [dostęp 2018-08-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-01)]. via Oxford University Press. (ang.).

[NYT-2] James R.J.R. Oestreich James R.J.R., Nikolaus Harnoncourt, Conductor and Early-Music Specialist, Dies at 86 [online], nytimes.com, 6 marca 2016 [dostęp 2016-03-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-07] (ang.).

[3] Nikolaus Harnoncourt. Orden Pour le Mérite für Wissenschaften und Künste. [dostęp 2019-12-28]. (niem.).

[4] Nikolaus Harnoncourt. Kyoto Prize. [dostęp 2018-10-03]. (ang.).

[5] Anfragebeantwortung. parlament.gv.at. s. 1840. [dostęp 2020-01-28]. (niem.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Muzyka	Olivier Messiaen (1985) John Cage (1989) Witold Lutosławski (1993) Iannis Xenakis (1997) György Ligeti (2001) Nikolaus Harnoncourt (2005) Pierre Boulez (2009) Cecil Taylor (2013) Richard Taruskin (2017) Zakir Hussain (2022)
Sztuka	Isamu Noguchi (1986) Renzo Piano (1990) Roy Lichtenstein (1995) Nam June Paik (1998) Tadao Andō (2002) Issey Miyake (2006) William Kentridge (2010) Fukumi Shimura (2014) Joan Jonas (2018) Nalini Malani (2023)
Kino i Teatr	Andrzej Wajda (1987) Peter Stephen Paul Brook (1991) Akira Kurosawa (1994) Maurice Béjart (1999) Tamao Yoshida (2003) Pina Bausch (2007) Tamasaburō Bandō V (2011) John Neumeier (2015) Ariane Mnouchkine (2019)
Filozofia i Etyka	Paul Thieme (1988) Karl Raimund Popper (1992) Willard Van Orman Quine (1996) Paul Ricœur (2000) Jürgen Habermas (2004) Charles Margrave Taylor (2008) Gayatri Chakravorty Spivak (2012) Martha Nussbaum (2016) Bruno Latour (2021)

1950.	Igor Strawinski (1959)
1960.	Leonard Bernstein (1965) Birgit Nilsson (1966) Witold Lutosławski (1967) Benjamin Britten (1968) Boris Christow (1969)
1970.	Sergiu Celibidache (1970) Artur Rubinstein (1971) Yehudi Menuhin (1972) Dmitrij Szostakowicz (1973) Andrés Segovia (1974) Dietrich Fischer-Dieskau (1975) Mogens Wöldike (1976) Olivier Messiaen (1977) Jean-Pierre Rampal (1978) Janet Baker (1979)
1980.	Marie-Claire Alain (1980) Mstisław Rostropowicz (1981) Isaac Stern (1982) Rafael Kubelík (1983) Miles Davis (1984) Pierre Boulez (1985) Swiatosław Richter (1986) Heinz Holliger (1987) Peter Schreier (1988) Gidon Kremer (1989)
1990.	György Ligeti (1990) Eric Ericson (1991) Georg Solti (1992) Nikolaus Harnoncourt (1993) Krystian Zimerman (1994) Jurij Baszmiet (1995) Per Nørgård (1996) András Schiff (1997) Hildegard Behrens (1998) Sofija Gubajdulina (1999)
2000.	Michala Petri (2000) Anne-Sophie Mutter (2001) Alfred Brendel (2002) György Kurtág (2003) Keith Jarrett (2004) John Eliot Gardiner (2005) Yo-Yo Ma (2006) Lars Ulrik Mortensen (2007) Arvo Pärt (2008) Daniel Barenboim (2009)
2010.	Cecilia Bartoli (2010) Kaija Saariaho (2011) Jordi Savall (2012) Simon Rattle (2013) Martin Fröst (2014) Thomas Adès (2015) Herbert Blomstedt (2016) Leonidas Kawakos (2017) Mariss Jansons (2018) Hans Abrahamsen (2019)
2020.	Barbara Hannigan (2020) Unsuk Chin (2021) Pierre-Laurent Aimard (2022) Evelyn Glennie (2023) Emmanuel Pahud (2024)

1950–1959	mieszkańcy Austrii (1958) Robert Schuman, Karl Jaspers (1959)
1960–1969	Marc Chagall, Oskar Kokoschka (1960) Romano Guardini (1962) Martin Buber (1963) Międzynarodowa Unia Akademicka (1964) Charlie Chaplin, Ingmar Bergman (1965) Herbert Read, René Huyghe (1966) Jan Tinbergen (1967) Henry Moore (1968) Gabriel Marcel, Carl Friedrich von Weizsäcker (1969)
1970–1979	Hans Scharoun (1970) Olivier Messiaen (1971) Jean Piaget (1972) Claude Lévi-Strauss (1973) Ninette de Valois, Maurice Béjart (1974) Ernst Gombrich, Willem Sandberg (1975) Amnesty International, René David (1976) Werner Kaegi, Jean Monnet (1977) Teatr lalek: La Marionettistica, Ţăndărică, The Bread and Puppet Theatre (1978) Die Zeit, Neue Zürcher Zeitung (1979)
1980–1989	Nikolaus Harnoncourt, Gustav Leonhardt (1980) Jean Prouvé (1981) Edward Schillebeeckx (1982) Raymond Aron, Isaiah Berlin, Leszek Kołakowski, Marguerite Yourcenar (1983) Massimo Pallottino (1984) Paul Delouvrier (1985) Václav Havel (1986) Alexander King (1987) Jacques Ledoux (1988) International Commission of Jurists (1989)
1990–1999	John Grahame Douglas Clark (1990) Bernard Haitink (1991) Główne Archiwum Indii, Szymon Wiesenthal (1992) Peter Stein (1993) Sigmar Polke (1994) Renzo Piano (1995) William McNeill (1996) Jacques Delors (1997) Mauricio Kagel, Peter Sellars (1998) Mary Robinson (1999)
2000–2009	Hans van Manen (2000) Claudio Magris, Adam Michnik (2001) Bernd i Hilla Becher (2002) Alan Davidson (2003) Sadik al-Azm, Fatema Mernissi, Abdulkarim Soroush (2004) Steven Shapin, Simon Schaffer (2005) Pierre Bernard (2006) Péter Forgács (2007) Ian Buruma (2008) Antonio Cassese, Benjamin Ferencz (2009)
2010–2019	José Antonio Abreu (2010) Joan Busquets (2011) Daniel Dennett (2012) Jürgen Habermas (2013) Frie Leysen (2014) społeczność wikipedystów (2015) A.S. Byatt (2016) Michèle Lamont (2017) Barbara Ehrenreich (2018) John Adams (2019)
2020–2029	Grayson Perry (2021) Dawid Grossman (2022) Trevor Noah (2023)