Nigeria – Wikipedia, wolna encyklopedia

Federalna Republika Nigerii
Federal Republic of Nigeria
Flaga
Herb Nigerii
Flaga Herb
Dewiza: (ang.) Unity and Faith, Peace and Progress
(Jedność i Wiara, Pokój i Postęp)
Hymn: Arise Oh Compatriots, Nigeria’s Call Obey
(Powstańcie rodacy, usłuchajcie wezwania Nigerii)
Położenie Nigerii
Język urzędowy

angielski

Stolica

Abudża

Ustrój polityczny

republika federalna

Głowa państwa

prezydent Bola Tinubu

Szef rządu

prezydent Bola Tinubu

Powierzchnia
 • całkowita
 • wody śródlądowe


923 768 km²
1,4%

Liczba ludności (2021)
 • całkowita 
 • gęstość zaludnienia


219 463 862[1]
237 osób/km²

PKB (2023)
 • całkowite 
 • na osobę


506,60 mld[2] USD
2 280[2] USD

PKB (PSN) (2023)
 • całkowite 
 • na osobę


1 373 mld[2] dolarów międzynar.
6 178[2] dolarów międzynar.

Waluta

naira (NGN)

Niepodległość

od Wielkiej Brytanii
1 października 1960

Religia dominująca

chrześcijaństwo, islam

Strefa czasowa

UTC +1

Kod ISO 3166

NG

Domena internetowa

.ng

Kod samochodowy

WAN

Kod samolotowy

5N

Kod telefoniczny

+234

Mapa Nigerii
Mapa lingwistyczna Nigerii z 1979

Nigeria, Federalna Republika Nigerii[3] (ang. Federal Republic of Nigeria) – państwo w Afryce Zachodniej nad Zatoką Gwinejską, najludniejsze na kontynencie afrykańskim. Nazwa kraju pochodzi od rzeki Niger. Po raz pierwszy pojawiła się w brytyjskiej gazecie The Times w 1897 roku. Państwo sąsiaduje z Beninem, Nigrem, Czadem i Kamerunem. Obecnie członek Unii Afrykańskiej i ECOWAS.

Historia[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Historia Nigerii.

Ustrój polityczny[edytuj | edytuj kod]

Nigeria jest republiką federalną. Głową państwa od 29 maja 2023 jest prezydent Bola Tinubu, który jednocześnie sprawuje funkcję szefa rządu.

Siły zbrojne[edytuj | edytuj kod]

Nigeria dysponuje trzema rodzajami sił zbrojnych: wojskami lądowymi, marynarką wojenną oraz siłami powietrznymi[4]. Uzbrojenie sił lądowych Nigerii składało się w 2014 roku z: 363 czołgów, 1450 opancerzonych pojazdów bojowych, 29 dział samobieżnych, 21 wieloprowadnicowych wyrzutni rakietowych oraz 680 zestawów artylerii holowanej[4]. Marynarka wojenna Nigerii dysponowała w 2014 roku 51 okrętami obrony przybrzeża, jedną fregatą oraz dwoma okrętami obrony przeciwminowej[4]. Nigeryjskie siły powietrzne natomiast posiadały uzbrojenie w postaci 10 myśliwców, 36 samolotów transportowych, 40 samolotów szkolno-bojowych, 36 śmigłowców oraz 8 śmigłowców szturmowych[4].

Wojska nigeryjskie w 2014 roku liczyły 130 tys. żołnierzy zawodowych oraz 32 tys. rezerwistów. Według rankingu Global Firepower (2014) nigeryjskie siły zbrojne stanowią 47. siłę militarną na świecie, z rocznym budżetem na cele obronne w wysokości 2,3 mld dolarów (USD)[4].

W 2021 roku została zawarta umowa ramowa między Nigerią i Rosją. Porozumienie wojskowo-techniczne obejmuje dostarczanie przez Rosję sprzętu wojskowego oraz zapewnianie szkoleń, a także obsługę posprzedażową i transfer technologii[5].

Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]

Nigeria jest podzielona na 36 stanów i 1 terytorium.

Geografia[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Geografia Nigerii.

Nigeria jest położona nad Zatoką Gwinejską. Posiada wybrzeże typu lagunowego, które charakteryzuje się płaską i w niektórych miejscach bagnistą niziną, w dużej części utworzoną przez deltę Nigru. Centralna część Nigerii to pagórkowate wzniesienia i płaskowyże (Joruba, Udi, Oban), wśród których najwyższą część stanowi wyżyna Dżos, z najwyższym wzniesieniem Nigerii – Shere Hill, które osiąga wysokość 1781 m n.p.m. Północ kraju to jałowe niziny.

Nigeria podzielona jest na trzy części przez rzeki Niger i Benue, które płyną odpowiednio z kierunku północno-zachodniego i wschodniego. Obie rzeki łączą się pod nową stolicą Abudżą i deltą Nigru wpadają do morza.

Klimat[edytuj | edytuj kod]

Klimat, w części południowej równikowy – gorący i wilgotny, przechodzi w części północnej początkowo w podrównikowy wilgotny, a następnie w podrównikowy suchy. Wraz ze zmianą klimatu zmienia się świat roślin i zwierząt.

Środowisko naturalne[edytuj | edytuj kod]

Roślinność w Nigerii można podzielić na strefy, zgodnie z warunkami klimatycznymi, od bardzo wilgotnych na południu (sąsiedztwo Oceanu Atlantyckiego), do wybitnie suchych na północy (silny wpływ Sahary). Najdalej na południe występują tereny leśne (wilgotne lasy równikowe), na wybrzeżu – lasy namorzynowe. Bardziej na północ pojawia się roślinność sawanny. Pora deszczowa trwa od czerwca do września. Północna część kraju to jałowa kraina.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Demografia Nigerii.

Nigeria jest najliczniej zaludnionym państwem Afryki – około jedną piątą populacji kontynentu stanowią obywatele Nigerii. Współczynnik urbanizacji kraju wynosi około 40% (dane ONZ na rok 2014). W całej Nigerii występuje ok. 250 różnych grup etnicznych o znacznym zróżnicowaniu.

Wzrost populacji Nigerii[edytuj | edytuj kod]

Nigeria charakteryzuje się jednym z najwyższych współczynników przyrostu naturalnego w Afryce Zachodniej, szacowanym obecnie na 32 promile.

Wzrost populacji Nigerii według danych Banku Światowego

Rok Liczba ludności Tempo wzrostu ludności
1960 46 mln 2,09%
1980 75,6 mln 2,84%
1991 100 mln 2,46%
2000 123,7 mln 2,38%
2010 158,424 mln 2,52%

Grupy etniczne i wyznania religijne[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Religia w Nigerii.

Nigeria jest krajem licznych grup etnicznych. Ludzie różnych grup porozumiewają się po angielsku, znając oprócz tego jedno lub dwa miejscowe narzecza. Joruba, hausa i igbo (ibo) są najbardziej rozpowszechnionymi językami w Nigerii.

Grupa etniczna[6] Język Liczebność w tys. Procent ludności
Jorubowie (2 grupy) Język joruba 39 647 20,69%
Igbo (10 grup) Język ibo 31 708 16,55%
Hausa (3 grupy) Język hausa 30 816 16,08%
Fulani (5 grup) Język ful 19 924 10,4%
Kanuri (3 grupy) Język kanuri 7 126 3,72%
Ibibio Język ibibio 5 772 3,01%
Tiv Język tiv 4 242 2,21%
Ijaw (10 grup) Język ijaw 3 507 1,83%
Anaang Język anaang 2 687 1,4%
Ebira Język ebira 2 061 1,08%

Wyznania religijne w Nigerii przeplatają się i terytorialnie, i w obrębie grup etnicznych, przy czym islam dominuje na północy, a chrześcijaństwo na południu kraju.

Na północy kraju dominującymi grupami etnicznymi (2/3 kraju) są Hausa i Fulanie (głównie wyznania islamskiego). Inne główne grupy etniczne tej części kraju to Nupe, Tiw i Kanuri. Jorubowie dominują na południowym zachodzie. 60% z nich to chrześcijanie, 39% to muzułmanie, czasami głęboko wierzący, a nawet fanatyczni[7]. Chrześcijańska grupa Ibo jest największą grupą etniczną na południowym wschodzie (obszar dawnej Biafry). Efikowie, Ibibio/Anaang i Ijaw stanowią kolejny segment tej mozaiki narodowościowo-kulturowej.

Większość nigeryjskich muzułmanów to sunnici malikici, jednak od 4 do 10 milionów muzułmanów to szyici. Zamieszkują głównie północne stany Kano i Sokoto. Islam szyicki obecny jest w Nigerii od 1980 roku, gdy muzułmański duchowny Ibrahim Zakzaky zaczął nawracać sunnitów na szyizm. Od początku jego działalności szyici byli prześladowani przez sunnitów, zarówno związanych z terrorystyczną organizacją Boko Haram, jak również przez armię i urzędników państwowych[8].

Struktura religijna kraju w 2015 roku według ARDA[9]:

Miasta[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Miasta Nigerii.

Główne i zarazem największe miasta są położone na południu kraju.

Poniższa lista przedstawia największe aglomeracje Nigerii, według danych World Urban Areas z 2018 roku[11]:


Lagos
Lagos
Kano
Kano

Lp. Miasto Stan Liczba mieszkańców

Ibadan
Ibadan
Benin City
Benin

1 Lagos Lagos 13 910 000
2 Onitsha Anambra 7 850 000
3 Kano Kano 3 875 000
4 Ibadan Oyo 3 070 000
5 Abudża Federalne Terytorium Stołeczne 2 605 000
6 Uyo Akwa Ibom 2 230 000
7 Port Harcourt Rivers 2 060 000
8 Nsukka Enugu 1 840 000
9 Benin Edo 1 445 000
10 Aba Abia 1 290 000
11 Kaduna Kaduna 1 140 000

Gospodarka[edytuj | edytuj kod]

W 2018 Nigeria była największą gospodarką Afryki[12]. Jej podstawą są rolnictwo i przemysł wydobywczy. Głównymi uprawami są: maniok, sorgo, proso, kukurydza, bataty i ryż. Uprawia się także palmę olejową, kakaowiec, orzeszki ziemne i bawełnę. Olej palmowy, kakao, bawełnę i kauczuk przeznacza się głównie na eksport.

Najważniejszą rolę w gospodarce odgrywa przemysł wydobywczy, a zwłaszcza eksploatacja złóż ropy naftowej. Eksport ropy to główne źródło dochodu narodowego Nigerii.

Wydobywa się tam również węgiel kamienny i cynę.

Mimo rozwoju nowoczesnej gospodarki, ludność nadal trudni się prymitywnymi formami gospodarowania, stosując np. koczowniczy chów zwierząt lub wypalanie sawanny pod uprawy rolne.

Na terytorium kraju znajduje się dużo nieeksploatowanych jeszcze bogactw naturalnych. Mimo dużego potencjału gospodarczego kraj dręczy bieda, m.in. z uwagi na liczne patologie społeczne, np. korupcję.

Kultura[edytuj | edytuj kod]

Rzeźba, terracotta

Nigeria jest największym producentem filmów fabularnych na świecie po Indiach, wyprzedzając USA. W wytwórniach filmowych w Lagos, zwanych potocznie Nollywoodem, powstaje około 1200 filmów rocznie. Ich dokładna liczba nie jest jednak możliwa do oszacowania z powodu cenzury.

Święta państwowe[edytuj | edytuj kod]

Święta państwowe
Data Polska nazwa Oryginalna nazwa
1 stycznia Nowy Rok New Year’s Day
trzy dni w marcu lub kwietniu Wielkanoc Easter
święto ruchome zakończenie postu w miesiącu Ramadan – święto muzułmańskie Eid al-Fitr = święto zakończenia postu
1 maja Święto Pracy Worker’s Day
27 maja Dzień Dziecka Children’s Day
dwa dni w czerwcu Zakończenie miesiąca Zu al-Hidżdża – święto muzułmańskie Eid el-Kabir lub Eid al-Adha = święto ofiar
dzień we wrześniu Urodziny Mahometa, proroka islamu Eid el-Maulid
1 października Dzień Niepodległości Independence Day
25 grudnia Boże Narodzenie Christmas

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. The World Factbook [online], cia.gov (ang.).
  2. a b c d Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2023: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, April 2023. [dostęp 2023-05-20]. (ang.).
  3. Nigeria, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2016-12-17].
  4. a b c d e Nigeria. Global Firepower. [dostęp 2014-08-22]. (ang.).
  5. Aleksander Olech Bolesław Wójtowicz Rywalizacja o surowce w Sahelu Region konfliktu mocarstw, s. 45. https://www.researchgate.net/publication/365790066_Rywalizacja_o_surowce_w_Sahelu_-_region_konfliktu_mocarstw
  6. Country: Nigeria – People Groups. Joshua Project, 2017. [dostęp 2017-10-26]. (ang.).
  7. Yoruba, Oyo in Nigeria. Joshua Project, 2017. [dostęp 2017-10-26]. (ang.).
  8. Nikita Dhawan, Antke Engel, Christoph H.E. Holzhey, Volker Woltersdorff: Global Justice and Desire: Queering Economy. Routeledge, 2015, s. 50. ISBN 978-0-415-71225-5. [dostęp 2016-01-08].
  9. Nigeria, Religion And Social Profile [online], The ARDA [dostęp 2019-03-01] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-02].
  10. Jason Mandryk, Operation World: Panduan untuk Mendoakan Semua Bangsa di Dunia [Edisi ke-7], Katalis Media & Literature – Yayasan Gloria, 20 grudnia 2013, ISBN 978-602-9254-12-9 [dostęp 2019-03-01] (indonez.).
  11. Demographia. World Urban Areas. [dostęp 2018-07-18]. (ang.).
  12. Opening the market. „The Economist”, s. 37, 2018-03-24. 

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]