NRP Afonso de Albuquerque (1934) – Wikipedia, wolna encyklopedia

NRP Afonso de Albuquerque
Ilustracja
„Afonso de Albuquerque” po wejściu do służby
Klasa

awizo / fregata

Typ

Afonso de Albuquerque

Historia
Stocznia

Hawthorn Leslie w Tyneside Anglia

Położenie stępki

24 maja 1933

Wodowanie

28 maja 1934

 Marinha Portuguesa
Nazwa

Afonso de Albuquerque

Wejście do służby

31 stycznia 1935

Los okrętu

zniszczony w walce 18 grudnia 1961, złomowany

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

standardowa: 1788 t
pełna: 2480 t

Długość

103,17 m

Szerokość

13,49 m

Zanurzenie

3,83 m

Napęd
2 zespoły turbin parowych o łącznej mocy 8000 KM, 2 kotły , 2 śruby
Prędkość

21 węzłów

Zasięg

10 000 Mm przy prędkości 10 w

Uzbrojenie
• początkowe:
4 działa 120 mm (4×I)
2 działa 76 mm plot (4×I)
4 działka 40 mm plot (4×I)
bomby głębinowe, 40 min
Wyposażenie lotnicze
1 wodnosamolot (początkowo)
Załoga

184

NRP Afonso de Albuquerque – portugalski okręt klasy awizo kolonialne, z okresu II wojny światowej i powojennego, później klasyfikowany jako fregata. Pierwsza z dwóch jednostek typu Afonso de Albuquerque, przeznaczonych do służby w koloniach, będących największymi okrętami marynarki portugalskiej tego okresu. Został zniszczony 18 grudnia 1961 roku przez okręty indyjskie podczas aneksji Goa. Po wojnie nosił numer burtowy F470.

Historia[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Awiza typu Afonso de Albuquerque.

Okręty typu Afonso de Albuquerque zaprojektowano specjalnie dla pełnienia służby w portugalskich koloniach, były one klasyfikowane oryginalnie jako awizo kolonialne 1 klasy (port. aviso colonial de 1ª classe)[1]. Zostały zamówione w ramach programu rozbudowy marynarki z 1930 roku, jako większy typ awiza kolonialnego, stanowiący zarazem największe okręty marynarki Portugalii tego okresu[2]. Początkowo zamówienie złożono we włoskiej stoczni OTO, lecz następnie zamówienie to anulowano i budowę zlecono brytyjskiej stoczni Hawthorn Leslie nad rzeką Tyne, według jej projektu[1].

Stępkę pod budowę pierwszego okrętu, który otrzymał imię NRP „Afonso de Albuquerque”[a] od portugalskiego odkrywcy i wicekróla Indii, położono 24 maja 1933 roku[1]. Kadłub wodowano 28 maja 1934 roku, a okręt wszedł do służby 31 stycznia 1935 roku[1].

Skrócony opis[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Awiza typu Afonso de Albuquerque.

Okręty miały podniesiony pokład dziobowy na około 2/3 długości kadłuba[3]. Uzbrojenie główne umieszczone było na dziobie i rufie w superpozycji. Sylwetka charakteryzowała się rozbudowaną nadbudówką dziobową, dwoma masywnymi masztami trójnożnymi i jednym pochylonym kominem[3]. Wyporność standardowa okrętu wynosiła 1788 ton, a pełna 2480 ton[1]. Miał długość całkowitą 103,17 m, na linii wodnej 99,6 m, szerokość 13,49 m, a zanurzenie 3,83 m[1].

Uzbrojenie artyleryjskie stanowiły cztery działa kalibru 120 mm Vickers-Armstrong Mk. G o długości lufy 50 kalibrów (L/50), umieszczone w pojedynczych stanowiskach z maskami ochronnymi[1]. Uzbrojenie przeciwlotnicze stanowiły dwie armaty 76 mm L/50 i początkowo cztery działka automatyczne 40 mm L/39[4]. Ponadto okręt posiadały dwie zrzutnie bomb głębinowych i miał możliwość zabrania 40 min[1]. Początkowo miał możliwość przenoszenia lekkiego wodnosamolotu rozpoznawczego, który był stawiany dźwigiem na wodzie, lecz wyposażenie lotnicze nie zdało egzaminu i zostało zdemontowane wkrótce po wejściu do służby[4].

Przed końcem II wojny światowej działka 40 mm zostały zastąpione przez osiem działek automatycznych 20 mm, dodano też cztery miotacze bomb głębinowych[4].

Napęd stanowiły dwa zespoły turbin parowych systemu Parsonsa(inne języki) z przekładniami, o mocy łącznej 8000 KM, do których parę dostarczały dwa kotły[1]. Siłownia napędzała dwie śruby, a prędkość maksymalna wynosiła 21 węzłów [5]. Okręt zabierał 870 ton paliwa płynnego, co pozwalało na uzyskanie dużego zasięgu 10 000 Mm przy prędkości 10 w [5].

Służba[edytuj | edytuj kod]

„Afonso de Albuquerque” z oznaczeniami neutralności podczas II wojny światowej. Na śródokręciu słabo widoczny wodnosamolot.

Po wejściu do służby „Afonso de Albuquerque” zgodnie ze swoim przeznaczeniem działał na wodach metropolii i kolonii portugalskich. Po wybuchu wojny domowej w Hiszpanii, w sierpniu 1936 roku okręt ewakuował uchodźców z portów śródziemnomorskich[6]. 8 września 1936 roku marynarze „Afonso de Albuquerque” i niszczyciela „Dão” zbuntowali się w Lizbonie, chcąc dołączyć z okrętami do komunizujących marynarzy Republiki Hiszpańskiej, lecz bunt został stłumiony[7].

Podczas II wojny światowej Portugalia była neutralna, stąd „Afonso de Albuquerque” nie uczestniczył w działaniach bojowych [8]. 28 listopada 1942 roku uratował 194 rozbitków, w tym 130 włoskich jeńców wojennych, ze statku „Nova Scotia” storpedowanego koło Lourenço Marques u wybrzeży Mozambiku przez niemiecki okręt podwodny U-177[9]. Po wojnie kontynuował służbę w marynarce Portugalii, przeklasyfikowany na fregatę[10]. Otrzymał NATO-wski numer burtowy F470[11].

W 1961 roku NRP „Afonso de Albuquerque” stacjonował wraz z dwoma kutrami patrolowymi w portugalskich terytoriach zamorskich – enklawach na terenie Indii[12]. 18 grudnia 1961 roku rząd Indii rozpoczął operację zbrojnej aneksji Indii Portugalskich. „Afonso de Albuquerque” przebywał wówczas w porcie Marmagao, ostrzeliwując indyjskie samoloty[13]. Na pobliskiej wyspie Anjediva koło Karwaru marynarka indyjska wysadziła rano tego dnia desant[13]. Dla jego ubezpieczenia, pod Marmagao zostały skierowane indyjskie fregaty INS „Betwa”, „Beas” i slup „Cauvery”[13][b]. „Afonso de Albuquerque” wyszedł z portu, po czym z odległości ok. 8000 m wdał się w pojedynek artyleryjski z nowocześniejszymi fregatami, posiadającymi artylerię kierowaną radarowo[13][c]. Wkrótce został trafiony kilkunastoma pociskami, stracił prędkość oraz zaczął nabierać wody, po czym dowódca rozkazał osadzić uszkodzony okręt na brzegu[13]. Uznaje się potocznie w literaturze, że został wówczas zatopiony[10], lecz z relacji wynika, że został później odholowany przez zdobywców do Mumbaju[14]. Marynarka indyjska rozważała remont okrętu, lecz został on uznany za nieopłacalny i pod koniec 1965 roku został sprzedany na złom[15].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ W publikacjach nieportugalskojęzycznych imię często jest podawane jako „Alfonso de Albuquerque” (Kubiak 2002 ↓, s. 54, Patianin i Barabanow 2006 ↓, s. 36, Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946 1980 ↓, s. 397). Prawidłowe brzmienie np. Efeméride / Aviso de 1ª Classe Afonso de Albuquerque aumentado ao efetivo. marinha.pt.
  2. ↑ „Betwa” i „Beas” to nowe fregaty brytyjskiej budowy z końca lat 50, uzbrojone w 4 działa 114 mm, „Cauvery” to slup typu Black Swan, uzbrojony w 4 działa 102 mm (Kubiak 2002 ↓, s. 53)
  3. ↑ Według Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 1995 ↓, s. 317, okręt został zniszczony w walce z krążownikiem „Mysore” i niszczycielami, lecz „Mysore” wspierał wówczas desant na Anjediva (Kubiak 2002 ↓, s. 55)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i Patianin i Barabanow 2006 ↓, s. 36.
  2. ↑ Na podstawie Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 1995 ↓, s. 117, 317-321, 595 i Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946 1980 ↓, s. 58-61, 137
  3. ↑ a b Na podstawie rysunku Patianin i Barabanow 2006 ↓, s. 37
  4. ↑ a b c Patianin i Barabanow 2006 ↓, s. 36-37.
  5. ↑ a b Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946 1980 ↓, s. 397.
  6. ↑ Willard C. Frank. Multinational Naval Cooperation in the Spanish Civil War, 1936. „Naval War College Review”. XLVII (2), s. 89, 1994. Naval War College. (ang.). 
  7. ↑ Jarosław Malinowski, Oskar Myszor, Jarosław Palasek. Portugalskie niszczyciele typu „Vouga”. „Okręty Wojenne”. Nr specjalny 41, s. 101, 2012. ISSN 1231-014X. 
  8. ↑ Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946 1980 ↓, s. 396.
  9. ↑ Donald Bertke, Gordon Smith, Don Kindell: World War II Sea War, Vol 7: The Allies Strike Back. Lulu.com, 2014, s. 343. ISBN 978-1-937470-11-1. (ang.).
  10. ↑ a b Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 1995 ↓, s. 317.
  11. ↑ Kubiak 2002 ↓, s. 54.
  12. ↑ Kubiak 2002 ↓, s. 53.
  13. ↑ a b c d e Kubiak 2002 ↓, s. 55.
  14. ↑ Robin Knox-Johnston: Running Free: The Autobiography. Simon and Schuster, 2018. ISBN 978-1-4711-7764-4. (ang.).
  15. ↑ Kubiak 2002 ↓, s. 56.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. Robert Gardiner, Roger Chesneau (red.). London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
  • Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
  • Siergiej Patianin, M. Barabanow. Korabli Wtoroj mirowoj wojny. WMS Niderlandow i małych stran Zapadnoj Jewropy (Bielgii, Irlandii, Islandii i Portugalii). „Morskaja Kampanija”. Nr 2’2006, 2006. Moskwa: OOO Kollekcyja. (ros.). 
  • Krzysztof Kubiak. Zajęcie Goa, Daman i Diu przez wojska indyjskie w 1961 roku. „Okręty Wojenne”. Nr 53 (3/2002). XII, 2002. Tarnowskie Góry: Wydawnictwo Okręty Wojenne. ISSN 1231-014X. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=NRP_Afonso_de_Albuquerque_(1934)&oldid=71175672”