Michał Borczuch – Wikipedia, wolna encyklopedia

Michał Borczuch
Ilustracja
for. Wojciech Gałuszka
Data i miejsce urodzenia

1979
Kraków

Dziedzina sztuki

reżyseria teatralna, scenografia

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Michał Borczuch (ur. 2 czerwca 1979 w Krakowie) – polski reżyser teatralny i autor adaptacji. Uznawany za jednego z najzdolniejszych teatralnych twórców młodego pokolenia. Inspirują go baśnie Andersena, psychoanaliza Freuda i powieści Goethego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Zanim zdecydował się na studia teatralne, wybrał Wydział Grafiki w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Został absolwentem krakowskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie. Własne spektakle zaczął realizować bardzo wcześnie: KOMPOnenty Małgorzaty Owsiany miały premierę w 2005 roku. Debiut młodego reżysera został szybko włączony do repertuaru Starego Teatru[1]. Na studiach reżyserskich asystował Kazimierzowi Kutzowi przy „Pieszo” Sławomira Mrożka (2003) i Pawłowi Miśkiewiczowi przy „Niewinie” Dei Loher[2] (2004). Był również współpracownikiem Krystiana Lupy przy Czarodziejskim flecie Mozarta, którego premiera odbyła się w Theater an der Wien w 2006 roku. W ramach stypendium programu The Rolex Mentor and Protégé Arts Initiative Borczuch przez rok wymieniał doświadczenia z Patricem Chéreau[3]. Za jednoczesne wprowadzanie w zachwyt i wyprowadzanie widzów z równowagi[4] nominowany (2009, 2012, 2013) i nagrodzony (2017) Paszportem „Polityki”, nagrodą najważniejszego tygodnika opiniotwórczego w Polsce.

Reżyser zapraszał do swoich spektakli m.in. dzieci upośledzone społecznie i osoby autystyczne. Tak powstały ważne dzieła w dorobku reżysera: Lepiej tam nie idź[5] i Paradiso[6]. Lepiej tam nie idź (2013) powstało m.in. przy udziale dzieci z Domu Dziecka w Szamocinie, które współtworzyły scenografię, światła i materiały audiowizualne do spektaklu. W procesie improwizacji powstało baśniowe przedstawienie podnoszące temat biedy i niesprawiedliwości świata. Dziecięca perspektywa, cenna w optyce Michała Borczucha, posłużyła do opisu kapitalizmu polskich peryferiów[7]. W Paradiso (2014) teatralny dialog między profesjonalnymi aktorami i amatorami z różnym spektrum autyzmu przerodził się w humanistyczną przypowieść zaskakującą nowatorstwem. Monika Świerkosz napisała w Didaskaliach: Czyniąc osoby autystyczne przewodnikami na drodze poznania zaklętej w arcydziele Dantego „doskonałości”, Michał Borczuch proponuje kulturowy i percepcyjny eksperyment. (...) Zaproponowana w spektaklu zmiana optyki polega na podważeniu sztywnej opozycji między tym, co „zaburzone” i tym, co „zdrowe”, zaś w sensie poznawczym – na odwróceniu „normalnego” porządku pojmowania świata, zmierzającego zawsze od konkretu do abstrakcji. W autystycznym Raju Borczucha poruszamy się w przeciwnym kierunku[8].

W 2007 roku Borczuch po raz pierwszy w Polsce sięgnął po nieocenzurowaną wersję dramatu Franka Wedekinda Lulu. Tragedia monstrum. Spektakl był próbą analizy seksualności w wymiarze jednostkowym i społecznym, przypominał szkic[9]. Wkrótce reżyser zaczął pracować w Warszawie. Jego pierwszą realizacją w stolicy był Portret Doriana Graya Oscara Wilde’a (2009). Spektakl o wiecznie młodym i doskonałym Dorianie (Piotr Polak) uderzał w ideały ponowoczesności[10]. Inspirujący się estetyką kampu reżyser sportretował współczesne pokolenie wielkomiejskich 30-latków. Wilde’owska satyra posłużyła Borczuchowi do ujawnienia lęków, jakie kryją się pod utopijnymi marzeniami artystów życia[11]. Zrealizowany w TR Warszawa spektakl miał być dowodem na powrót do formy jednej z najważniejszych warszawskich scen[12]. W 2010 roku reżyser powrócił do TR Warszawa ze sztuką Witkacego Metafizyka Dwugłowego Cielęcia. Sztuka Witkacego powstała w kilka lat po jego wyprawie w egzotyczne kraje ze słynnym etnografem Bronisławem Malinowskim. Jednak egzotyka u Witkacego stała się dla Michała Borczucha pretekstem do zweryfikowania pragnień i potrzeb międzyludzkich konfiguracji[13].

Rok 2012 przyniósł debiut Michała Borczucha na deskach teatru Schauspielhaus w Düsseldorfie. Reżyser pokazał niemieckiej publiczności spektakl inspirowany głośną książką Swietłany Aleksijewicz Wojna nie ma w sobie nic z kobiety[14]. Do tego projektu reżyser po raz pierwszy zaprosił dramaturga Tomasza Śpiewaka[15]. Ich współpraca trwa do dzisiaj. Jej owocami są m.in. Zachodnie wybrzeże. Powrót na pustynię Bernard-Marie Koltesa (2013) we wrocławskim Teatrze Polskim. W scenariuszu Zachodniego wybrzeża... widziano zamknięty system luster, w których odbijają się i mnożą poszczególne wątki. Bez jednej tezy i bez wyraźnego przesłania, skupiony i wymagający skupienia (Michał Kościelniak)[16].

Pod koniec programu mentorskiego Rolexa Michał Borczuch, jako jeden z siedmiu wyselekcjonowanych twórców z całego świata, zaprezentował w Wenecji pierwsze przymiarki do spektaklu Apokalipsa[17], który miał później premierę w Nowym Teatrze w Warszawie (2014). Spektakl inspirowany jest zapisem ostatniej rozmowy Piera Paolo Pasoliniego i twórczością dziennikarki Oriany Fallaci. Trzecią autentyczną postacią inspirującą Michała Borczucha był Kevin Carter, fotograf, autor zdjęcia z Sudanu, na którym obok wygłodzonej dziewczynki stoi tłusty sęp[18]. Warstwa faktograficzna stanowi jedynie pretekst dla pojawienia się upiornych postaci tworzących diagnozę kultury i społeczeństwa[19].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Jest otwartym gejem[20].

Realizacje teatralne[edytuj | edytuj kod]

  • Przemiany w Teatrze Studio w Warszawie (premiera 19 września 2021)
  • Żaby w Teatrze Studio w Warszawie (premiera 6 maja 2018)
  • Zew Cthulhu w Nowym Teatrze w Warszawie (premiera 24 marca 2017)[21]
  • Wszystko o mojej matce w Teatrze Łaźni Nowej w Krakowie (premiera 22 kwietnia 2016)
  • Faust w Teatrze Polskim w Bydgoszczy (premiera 14 marca 2015)
  • Apokalipsa w Nowym Teatrze w Warszawie (premiera 29 września 2014)
  • Paradiso w Teatrze Łaźni Nowej (premiera 21 czerwca 2014)
  • Zachodnie Wybrzeże. Powrót na pustynię w Teatrze Polskim we Wrocławiu, Scena im. Jerzego Grzegorzewskiego (premiera 4 października 2013)
  • Lepiej tam nie idź w siedzibie Społecznego Stowarzyszenia Edukacyjno-Teatralnego „Stacja Szamocin” (premiera 3 września 2013)
  • Wojna nie ma w sobie nic z kobiety w Schauspielhaus Düsseldorf (premiera 21 grudnia 2012)
  • Królowa Śniegu w Stadzie Ogierów Książ (premiera 30 czerwca 2012)
  • Hans, Dora i Wilk w Teatrze Polskim we Wrocławiu, Scena na Świebodzkim (premiera 9 marca 2012)
  • Brand. Miasto. Wybrani w Narodowym Starym Teatrze w Krakowie (premiera 2011)
  • Metafizyka Dwugłowego Cielęcia w TR Warszawa (premiera 17 września 2010)
  • Wieczór Trzech Króli wv Teatrze im. Jana Kochanowskiego w Opolu (premiera 27 marca 2010)
  • Werter w Narodowym Starym Teatrze w Krakowie, Scena Kameralna (premiera 30 października 2009)
  • Portret Doriana Greya w TR Warszawa (premiera 3 marca 2009)
  • Wieczór Sierot na Festiwal Dialogu Czterech Kultur w Łodzi (premiera 8 września 2008)
  • Lulu w Narodowym Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie, Duża Scena (premiera 26 października 2007)
  • Leonce i Lena w Teatrze Dramatycznym m. st. Warszawy (premiera 10 marca 2007)
  • Wielki Człowiek do Małych Interesów w Narodowym Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej Kraków, Nowa Scena (premiera 22 września 2005)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Cyfrowe Muzeum Starego Teatru.
  2. ↑ Dea Loher na dramatwspolczesny.pl. [dostęp 2014-11-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-03)].
  3. ↑ Patrice Chéreau and Michał Borczuch on rolexmentorprotege.com.
  4. ↑ Uzasadnienie kapituły Paszportów Polityki.
  5. ↑ Strona spektaklu „Lepiej tam nie idź”. [dostęp 2014-11-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-25)].
  6. ↑ Strona spektaklu „Paradiso”.
  7. ↑ Recenzja spektaklu „Lepiej tam nie idź”.
  8. ↑ Recenzja spektaklu „Paradiso”.
  9. ↑ Recenzja „Lulu”.
  10. ↑ Strona spektaklu „Portret Doriana Greya”. [dostęp 2014-11-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-24)].
  11. ↑ Recenzja spektaklu „Portret Doriana Greya”.
  12. ↑ Wypowiedź Anety Kyzioł.
  13. ↑ Recenzja spektaklu „Metafizyka dwugłowego cielęcia”.
  14. ↑ Wydarzenie na culture.pl.
  15. ↑ Dyskusja na temat tego, czym jest dramaturg w tygodniku „Polityka”.
  16. ↑ Recenzja spektaklu „Zachodnie wybrzeże...”.
  17. ↑ Dziennik stypendiów Rolexa.
  18. ↑ Strona spektaklu „Apokalipsa”.
  19. ↑ Informacja o „Apokalipsie” na culture.pl.
  20. ↑ #OdkrywamySię. Michał Borczuch: nie każdy gej jest porządny, jak chciałyby polskie seriale [online], Onet Kultura, 23 września 2021 [dostęp 2021-09-30] (pol.).
  21. ↑ Warszawa. Borczuch reżyseruje „Zew Cthulhu” w Nowym Teatrze [online], www.e-teatr.pl [dostęp 2017-12-09].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Michał_Borczuch&oldid=73222413”