Max Fabiani – Wikipedia, wolna encyklopedia

Maximilian „Max” Fabiani
Ilustracja
Max Fabiani w 1902
Data i miejsce urodzenia

29 kwietnia 1865
Kobdilj

Data i miejsce śmierci

12 sierpnia 1962
Gorycja

Praca
Styl

secesja

Odznaczenia
I Klasa Orderu Orła Czerwonego (Prusy) Kawaler Orderu Franciszka Józefa (Austro-Węgry)

Maximilian „Max” Fabiani (ur. 29 kwietnia 1865 w Kobdilju, zm. 12 sierpnia 1962 w Gorycji) – słoweńsko-włoski architekt i urbanista friulskiego pochodzenia, przedstawiciel secesji.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w 1865 we friulskiej rodzinie o szlacheckim pochodzeniu, w niewielkiej wsi Kobdilj w południowej części Cesarstwa Austriackiego (dzisiejsza Słowenia). Jego ojcem był Anton Fabiani (1807–1893), matką – Charlotte Fabiani z domu Kofler (1827–1923). Wychowywał się w kosmopolitycznym środowisku. Jego ojczystym językiem był zarówno włoski, jak i słoweński. Ponadto od dzieciństwa znał powszechnie używany niemiecki. Uczęszczał do słoweńskojęzycznej szkoły podstawowej w miasteczku Štanjel, a następnie niemieckojęzycznej szkoły realnej w Lublanie. Po jej ukończeniu wyjechał do Wiednia, gdzie studiował architekturę na Uniwersytecie Technicznym (TUW), dyplom magistra uzyskując w 1889. Od 1890 był asystentem na politechnice w Grazu, po czym w ramach stypendium przez dwa lata (1892–1894) podróżował po Europie. Kiedy wrócił do stolicy Austrii, wstąpił do pracowni Ottona Wagnera z polecenia Josepha Marii Olbricha, pozostając w niej do końca XIX wieku. W 1902 uzyskał doktorat na Wydziale Budownictwa TUW. Od 1910 do 1917 wykładał ornamentykę i dekorację wnętrz na tej uczelni. Największy okres aktywności Fabianiego jako architekta i urbanisty przypadał na ostatnie lata XIX i pierwszą dekadę XX wieku, tworzył głównie w Wiedniu i zniszczonej w 1895 przez trzęsienie ziemi Lublanie.

W 1917 został odznaczony Orderem Czerwonego Orła. W tym samym roku przeprowadził się do Gorycji, gdzie przez pięć lat kierował Urzędem ds. Odbudowy (miasto zostało poważnie zniszczone w czasie I wojny światowej). W roku 1921 wstąpił do Narodowej Partii Faszystowskiej. W latach 1924–1927 uczył historii sztuki w miejscowym gimnazjum. W 1935 przyjął nominację na burmistrza Štanjel. Na stanowisku pozostawał w czasie II wojny światowej. W 1947 powrócił do Gorycji, gdzie spędził resztę życia. W 1951 otrzymał włoski Złoty Medal za Zasługi dla Kultury i Sztuki. Zmarł w 1962 w wieku 97 lat.

Z żoną Franceschą do Rochi miał dwójkę dzieci: Carlottę (1906–1987) i Lorenza (1906–1979).

Dzieła[edytuj | edytuj kod]

Budynki[edytuj | edytuj kod]

Dom towarowy Portois & Fix w Wiedniu
Kamienica przy Barlickiego 1 w Bielsku-Białej
Uniwersytet ludowy Urania w Wiedniu
Rok Obiekt Miasto Adres
1897 Kamienica czynszowa Wiedeń Preysinggasse 10
1898 Dom Kuracyjny Opatija ?
1898 Villa Baumann Wiedeń Anton-Langer-Gasse 3
1900 Szkoła żeńska Lublana Levstikov Trg 1
1900 Przytułek Lublana Japleva 2
1900 Kamienica i kawiarnia Cafe Allegri Bielsko-Biała Barlickiego 1
1900 Dom towarowy Portois & Fix Wiedeń Ungargasse 59–61
1900 Villa Belar Bled ?
1901 Kamienica „Libertas” Wiedeń Piaristengasse 20
1901 Kamienica Krispera Lublana Miklošičeva 20
1902 Pomnik Franca Prešerena Lublana Prešernov trg
1902 Villa Schwegl Bled ?
1902 Dom towarowy Artaria Wiedeń Kohlmarkt 9
1902 Kamienica Petrocochiny Wiedeń Hütteldorfer Straße 371
1903 Villa Max Štanjel ?
1904 Hotel Balkan Gorycja ?
1905 Narodni Dom Triest Via Fabio Filzi 14
1904 Kamienica czynszowa Wiedeń Graf Starhemberg-Gasse 40
1904 Kamienica Hribara Lublana Tavčarjeva 2
1905 Izba Przemysłowo-Handlowa Gorycja Corso Verdi 50
1906 Kamienica „Pod Czerwonym Jeżozwierzem” Wiedeń Wildpretmarkt 1
1906 Plebania kościoła św. Jakuba Lublana Levstikov Trg 9
1906 Grób Köcherta Wiedeń Cmentarz Hietzing, Maxingstraße 15
1906 Kamienica Bartoliego Triest Piazza della Borsa 7
1906 Palazzo Stabile Triest Via Belpoggio 1
1907 Kamienica Bamberga Lublana Miklošičeva 16
1908 Fabryka Fiat Werke AG Wiedeń Brünner Straße 72
1909 Villa Riehl Windischgarsten ?
1910 Uniwersytet ludowy Urania Wiedeń Uraniastraße 1
1910 Pałac Mladika Lublana Prešernova 25
1910 Villa Faber Attersee am Attersee ?
1991 Villa Wechsler Wiedeń Trautmannsdorffgasse 26
1913 Dom towarowy Reithoffer Wiedeń Lehargasse 9–11
1913 Fabryka Betzler Bolzano ?
1917 Most na rzece Murze Graz Wienerstraße/Grazer Bundesstraße
1921 Villa Bigot Gorycja ?
1922 Dom Pellegrinich Gorycja Via Brigata Casale 10
1925 Villa Ferrari
i otaczające ją Ogrody Sztanielskie
Štanjel ?
1934 Kościół Najświętszego Serca Gorycja Via 9 Agosto/Via Nizza/Via Brigata Casale
1937 Obelisk upamiętniający żołnierzy włoskich poległych w czasie bitew nad Isonzo Gorycja Via delle Chiese Antico
1938 Casa del Fascio Štanjel ?

Plany urbanistyczne[edytuj | edytuj kod]

Rok Plan
1898 Plan regulacji urbanistycznej Lublany
1899 Plan regulacji urbanistycznej Bielska (dzisiejsze Bielsko-Biała)
1921 Plan odbudowy Gorycji
1925 Plan regulacji urbanistycznej Monfalcone

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]