Mauno Koivisto – Wikipedia, wolna encyklopedia

Mauno Koivisto
Pełne imię i nazwisko	Mauno Henrik Koivisto
Data i miejsce urodzenia	25 listopada 1923 ; Turku
Data i miejsce śmierci	12 maja 2017 ; Helsinki
	Premier Finlandii
Okres	od 22 marca 1968; do 14 maja 1970
Przynależność polityczna	Socjaldemokratyczna Partia Finlandii
Poprzednik	Rafael Paasio
Następca	Teuvo Aura
	Premier Finlandii
Okres	od 26 maja 1979; do 26 stycznia 1982
Przynależność polityczna	Socjaldemokratyczna Partia Finlandii
Poprzednik	Kalevi Sorsa
Następca	Kalevi Sorsa
	Prezydent Republiki Finlandii
Okres	od 27 stycznia 1982; do 1 marca 1994
Przynależność polityczna	Socjaldemokratyczna Partia Finlandii
Poprzednik	Urho Kekkonen
Następca	Martti Ahtisaari
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Mauno Henrik Koivisto (ur. 25 listopada 1923 w Turku, zm. 12 maja 2017 w Helsinkach^[1]) – fiński polityk, działacz Socjaldemokratycznej Partii Finlandii, minister i wicepremier, w latach 1968–1970 i 1979–1982 premier Finlandii, od 1981 pełniący obowiązki, a od 1982 do 1994 prezydent Finlandii.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Turku w rodzinie robotniczej. Pracował m.in. jako robotnik portowy^[2]. W czasie wojny kontynuacyjnej walczył jako ochotnik w oddziale Lauriego Törniego^[3]. Po zakończeniu wojny wstąpił do Socjaldemokratycznej Partii Finlandii. Szkołę średnią ukończył w 1949, w 1953 został absolwentem Uniwersytetu w Turku. Doktoryzował się na tej uczelni w 1956.

W latach 1948–1951 pracował jako menedżer biura zatrudnienia w porcie w Turku, następnie jako nauczyciel w szkole podstawowej. Zasiadał w radzie miejskiej, w latach 1954–1957 w zarządzie miasta odpowiadał za sprawy kształcenia zawodowego. W 1958 został dyrektorem, a w 1959 dyrektorem zarządzającym banku oszczędnościowego Helsingin Työväen Säästöpankki, którym zarządzał do 1967. Od 1968 do 1982 pełnił funkcję prezesa Banku Finlandii (łącząc ją w tym czasie z innymi stanowiskami politycznymi lub zawodowymi).

W latach 1966–1967 był po raz pierwszy ministrem finansów. Od marca 1968 do maja 1970 po raz pierwszy sprawował urząd premiera^[4]. Był przedstawicielem Finlandii w Międzynarodowym Banku Odbudowy i Rozwoju (1966–1969) oraz w Międzynarodowym Funduszu Walutowym (1970–1979). W 1972 ponownie był ministrem finansów i jednocześnie wicepremierem. W maju 1979 po raz drugi został premierem, pełniąc tę funkcję do stycznia 1982^[4].

27 października 1981 przejął czasowo obowiązki prezydenta^[5], zastępując Urha Kekkonena, który przekazał te obowiązki z uwagi na stan zdrowia. Pozostał premierem, przy czym czasowo jego obowiązki przejął wówczas Eino Uusitalo. W 1982 i 1988 wygrywał wybory prezydenckie. Urząd ten sprawował od stycznia 1982 do marca 1994^[4].

Od 1952 jego żoną była Tellervo Koivisto(inne języki), z którą miał córkę Assi. W 2017 jego żona ujawniła, że u byłego prezydenta zdiagnozowano chorobę Alzheimera^[6]. Mauno Koivisto zmarł w tym samym roku.

Odznaczenia i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

Odznaczony orderami krajowymi i zagranicznymi^[7]:

Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Białej Róży Finlandii (1982, ex officio),
Krzyż Wielki Orderu Krzyża Wolności (1982, ex officio),
Krzyż Wielki Orderu Lwa Finlandii (1982, ex officio),
Krzyż Wielki Orderu Białej Róży Finlandii (1970),
Medal Wolności II Klasy (1944),
Medal Pamiątkowy Wojny 1939–1940 (1941),
Medal Pamiątkowy Wojny 1941–1945 (1956),
Medal Zasługi Wojskowej (1980),
Krzyż Wielki Orderu św. Baranka Bożego (1982),
Krzyż Pamiątkowy I Dywizji z Klamrą (1955),
Order Flagi Węgierskiej Republiki Ludowej I klasy (1971),
Krzyż Wielki Orderu św. Karola (1979, Kolumbia),
Krzyż Wielki Orderu św. Olafa (1980, Norwegia),
Krzyż Wielki Orderu Zasługi (1980, Francja),
Order Królewski Serafinów (1982, Szwecja),
Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Sokoła Islandzkiego (1982),
Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu św. Olafa (1983, Norwegia),
Order Słonia (1983, Dania)^[8],
Order Lenina (1983, ZSRR),
Order Flagi Węgierskiej Republiki Ludowej I klasy z Brylantami (1983),
Krzyż Wielki Orderu Legii Honorowej (1984, Francja),
Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu św. Maryna (1984, San Marino),
Wielka Gwiazda Orderu Przyjaźni Między Narodami (1984, NRD),
Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu św. Michała i św. Jerzego (1984, Wielka Brytania),
Krzyż Wielki Klasy Specjalnej Orderu Zasługi RFN (1985),
Order Stara Płanina z Gwiazdą i Wstęgą (1985, Bułgaria),
Wielka Gwiazda Odznaki Honorowej za Zasługi (1985, Austria),
Wielka Gwiazda Orderu Jugosłowiańskiej Gwiazdy (1986),
Wielka Wstęga Orderu Chryzantemy (1986, Japonia),
Łańcuch Orderu al-Husajna ibn-Alego (1987, Jordania),
Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Lwa Białego (1987, Czechosłowacja)
Order Zasługi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej I klasy (1989),
Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Karola III (1989, Hiszpania),
Łańcuch Orderu Ojaswi Rajanya (1989, Nepal),
Krzyż Wielki Orderu Lwa Niderlandzkiego (1990, Holandia),
Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Henryka Żeglarza (1990, Portugalia),
Order Domowy Nassauski Lwa Złotego (1993, Luksemburg),
Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (1993),
Krzyż Wielki Orderu Zasługi (1993, Węgry),
Order Orła Białego (1993, Polska)^[9],
Złoty Łańcuch Orderu Olimpijskiego (1994, MKOl),
Krzyż Wielki Orderu Krzyża Ziemi Maryjnej (1995, Estonia).

Otrzymał tytuły doktora honoris causa uniwersytetów m.in. w Helsinkach, Tampere, Turku, Pradze i Tuluzie.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Presidentti Mauno Koivisto 1923–2017. tpk.fi, 12 maja 2017. [dostęp 2017-05-12]. (fiń.).
↑ MAN IN THE NEWS; SELF-MADE FINNISH CHIEF. nytimes.com, 21 stycznia 1982. [dostęp 2017-04-21]. (ang.).
↑ Uhkarohkea valehyökkäys Laatokan Karjalassa 24. 1. 1940 teki Lauri Törnistä sodan ammattilaisen. is.fi, 24 stycznia 2017. [dostęp 2017-04-21]. (fiń.).
↑ ^a ^b ^c Rulers: Countries F: Finnland. rulers.org. [dostęp 2017-04-21]. (ang.).
↑ Tellervo Koivisto katsoo sattumien ohjanneen häntä. ts.fi, 14 stycznia 2017. [dostęp 2017-04-21]. (fiń.).
↑ Me Naiset: Presidentti Mauno Koivisto on muuttanut hoitokotiin. hs.fi, 23 marca 2017. [dostęp 2017-04-21]. (fiń.).
↑ Tom C. Bergroth (red.): Kahden presidenttikauden kunnia – Mauno Koiviston kunniamerkit. Hämeelinna: 2018. [dostęp 2020-03-03]. (fiń.).
↑ Ordensdetaljer. borger.dk. [dostęp 2017-04-21]. (duń.).
↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 października 1993 r. o nadaniu orderu (M.P. z 1993 r. nr 59, poz. 543).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

President Mauno Koivisto. tpk.fi. [dostęp 2017-04-21]. (ang.).

[1] Presidentti Mauno Koivisto 1923–2017. tpk.fi, 12 maja 2017. [dostęp 2017-05-12]. (fiń.).

[2] MAN IN THE NEWS; SELF-MADE FINNISH CHIEF. nytimes.com, 21 stycznia 1982. [dostęp 2017-04-21]. (ang.).

[3] Uhkarohkea valehyökkäys Laatokan Karjalassa 24. 1. 1940 teki Lauri Törnistä sodan ammattilaisen. is.fi, 24 stycznia 2017. [dostęp 2017-04-21]. (fiń.).

[rulers-4] Rulers: Countries F: Finnland. rulers.org. [dostęp 2017-04-21]. (ang.).

[5] Tellervo Koivisto katsoo sattumien ohjanneen häntä. ts.fi, 14 stycznia 2017. [dostęp 2017-04-21]. (fiń.).

[6] Me Naiset: Presidentti Mauno Koivisto on muuttanut hoitokotiin. hs.fi, 23 marca 2017. [dostęp 2017-04-21]. (fiń.).

[odznacz-7] Tom C. Bergroth (red.): Kahden presidenttikauden kunnia – Mauno Koiviston kunniamerkit. Hämeelinna: 2018. [dostęp 2020-03-03]. (fiń.).

[8] Ordensdetaljer. borger.dk. [dostęp 2017-04-21]. (duń.).

[9] Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 października 1993 r. o nadaniu orderu (M.P. z 1993 r. nr 59, poz. 543).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]