Martwa natura z indykiem (obraz Goi) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Martwa natura z indykiem
Ilustracja
Autor

Francisco Goya

Data powstania

1808–1812

Medium

olej na płótnie

Wymiary

45 × 62 cm

Miejsce przechowywania
Lokalizacja

Prado

Martwa natura z indykiem[1] (hiszp. El pavo muerto) – obraz olejny hiszpańskiego malarza Francisca Goi (1746–1828) stanowiący parę z Martwą naturą z ubitym ptactwem. Oba obrazy znajdują się w zbiorach Muzeum Prado[2] w Madrycie.

Okoliczności powstania[edytuj | edytuj kod]

Martwa natura nie była częstym tematem w twórczości Goi, być może dlatego, że w jego epoce była uznawana za mniej wartościową niż malarstwo religijne, historyczne czy portrety. W XIX-wiecznej Hiszpanii ten rodzaj malarstwa reprezentowali m.in. Luis Paret y Alcázar oraz Luis Meléndez. Ich prace charakteryzował naturalizm oraz rokokowe przywiązanie do detalu. Wiadomo, że Goya namalował serię martwych natur w czasie hiszpańskiej wojny niepodległościowej (1807-1814) oraz na wygnaniu w Bordeaux. Jego dzieła są jednak dalekie od stylu rokoko czy préciosité, charakteryzują je grube pociągnięcia pędzlem oraz ograniczona paleta barw. Goya odrzuca tradycyjne ujęcie martwej natury i sięga do estetyki swojego mistrza Rembrandta. Ponadto martwe natury Goi stanowią wyraźną metaforę śmierci, martwe zwierzęta przypominają złożone ofiary, których ciała zostały przedstawione w bezpośredni i okrutny sposób. Temat śmierci, przemijania i fatalizmu często pojawia się w późniejszych pracach starzejącego się malarza, stając się niemal jego obsesją[3]. Nie udało się ustalić dokładnej daty powstania tej serii martwych natur, jednak historycy sztuki sytuują je w przedziale 1808–1812 ze względu na analogiczne do powstałych w tym czasie rycin Okropności wojny ujęcie przemocy[2].

Opis obrazu[edytuj | edytuj kod]

Martwa natura składa się z ubitego indyka i wiklinowego kosza, będącego jedynym przestrzennym punktem odniesienia. Tło jest jednolite i ciemne, sprawia, że uwaga widza skupia się na martwym ptaku. Goya zrezygnował z charakterystycznego dla tego typu obrazów drobiazgowego stylu préciosité, kładąc nacisk na światło i kolor. Farba została nałożona szybkimi pociągnięciami pędzla – każda wypukłość wiklinowego koszyka to jedno precyzyjne pociągnięcie grubego pędzla[1][4]. Paleta kolorów jest ograniczona do czterech barw (ochra, biel, czerń i czerwień[5]), które wyróżniają figurę ptaka z ciemnego tła, nadając mu szczególny realizm i dramatyzm[4]. Pióra indyka zostały namalowane takim samym kolorem jak tło, w dolnej części wykończone bielą, podczas gdy głowa wyróżnia się bladą czerwienią. Obraz został podpisany dużymi białymi literami (Goya) w centralnej części[5].

W tradycyjnym ujęciu martwa natura z ptactwem przedstawiała suto zastawiony stół, wyobrażenie przyszłej uczty. Jednak zamiast pozytywnych skojarzeń indyk Goi wzbudza raczej współczucie. Malarz ogranicza liczbę figur i kładzie nacisk na niedawną śmierć ptaka, co jest interpretowane jako nawiązanie do tragicznych wydarzeń wojennych i ich ofiar[6]. Uniesione skrzydło i sztywne nogi martwego ptaka pogłębiają dramatyzm sceny[5].

Proweniencja[edytuj | edytuj kod]

Seria martwych natur została odziedziczona przez syna Goi, Javiera, a następnie przeszła na jego wnuka Mariano. Mariano Goya przekazał te obrazy Franciscowi Antoniowi Narváez y Bordese, hrabiemu Yumuri, jako pokrycie długów. Po śmierci hrabiego w 1865 martwe natury zostały sprzedane (w kolekcji pozostawało wtedy dziewięć lub dziesięć z dwunastu obrazów) i trafiły do różnych zbiorów na całym świecie, a niektóre zaginęły[7]. W 1900 roku z inicjatywy Ministerstwa Rozwoju obraz został zakupiony z przeznaczeniem do zbiorów Prado. Obok Martwej natury z ubitym ptactwem są to jedyne martwe natury Goi w kolekcji Prado[2][6].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Robert Hughes: Goya. Artysta i jego czas. Warszawa: WAB, 2006, s. 248. ISBN 83-7414-248-0. OCLC 569990350.
  2. ↑ a b c El pavo muerto. museodelprado.es. [dostęp 2020-03-14]. (hiszp.).
  3. ↑ Joan Sureda: Los mundos de Goya. Madryt: Susaeta Ediciones, 2008, s. 159–161. ISBN 978-84-9785-512-9.
  4. ↑ a b El pavo muerto. artehistoria.com. [dostęp 2020-03-14]. (hiszp.).
  5. ↑ a b c Pavo muerto. fundaciongoyaenaragon.es. [dostęp 2020-03-14]. (hiszp.).
  6. ↑ a b Ferrán Aribau, Francesc Ruidera, Lluís Altafuya, Roberto Castillo, Xavier Costaneda: Goya: su tiempo, su vida, su obra. Madryt: LIBSA, 2006, s. 346. ISBN 84-662-1405-4.
  7. ↑ Trozos de carnero. fundaciongoyaenaragon.es. [dostęp 2020-03-14]. (hiszp.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Martwa_natura_z_indykiem_(obraz_Goi)&oldid=65554636”