French
DeutschMaria Wisnowska – Wikipedia, wolna encyklopedia
_(cropped).jpg) | |
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód | |
Maria Julia Wisnowska (ur. 23 grudnia 1859[1], zm. 1 lipca 1890[2][3]) – polska aktorka teatru dramatycznego.
Była córką Emilii z Hoffmanów[a] (1838[4]-1898) i Jana[5] Oswalda Wisnowskiego (1828[6]-1863[7]). Najczęściej grała role femme fatale w komediach i melodramatach w warszawskich teatrach, deklamowała wiersze na koncertach w salonach Towarzystwa Muzycznego.
Została zastrzelona w Warszawie, w kamienicy przy ul. Nowogrodzkiej 14 w nocy z 30 czerwca na 1 lipca przez Aleksandra Bartieniewa – swojego kochanka, oficera gwardii carskiej. Była wtedy u szczytu kariery aktorskiej. Została pochowana na cmentarzu Powązkowskim (kwatera Pod katakumbami-1-127/128)[8]. Pomnik nad jej grobem wykonał Bolesław Syrewicz.
Odniesienia w kulturze masowej[edytuj | edytuj kod]
Historia burzliwego romansu i owianego do dziś tajemnicą morderstwa zainspirowała wielu autorów.
- Julij Jelec, pułkowy kolega Bartieniewa, napisał prawdopodobnie w 1891 romans w trzech częściach Choroba wieku.
- Historia Barteniewa i Wisnowskiej stała się także inspiracją dla twórców filmu niemego Ludzie bez jutra w reżyserii Aleksandra Hertza. Pierwotny tytuł filmu brzmiał Sprawa Barteniewa[9].
- W 1925 późniejszy laureat Nagrody Nobla Iwan Bunin stworzył Sprawę korneta Jełagina. Kanwą powieści były akta procesu wydane w 1891 roku w Petersburgu.
- Twórcą romansu Maria Wisnowska w więzach tragicznej miłości był Stanisław Antoni Wotowski.
- W 1974 Władysław Terlecki napisał Czarny romans.
- Historii Marii i Aleksandra poświęcona jest także książka Agaty Tuszyńskiej Maria Wisnowska. Jeśli mnie kochasz - zabij (Wydawnictwo Książkowe Twój Styl, 2003).
- W 2003 powstał film na motywach zabójstwa Igra w modern (Игра в модерн) w reż. Maksima Korostyszewskiego i Igora Efimowa.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W sprawozdaniu sądowym (s. 7) podane imię i nazwisko matki Marii Wisnowskiej to Emilia Kicińska. Po śmierci ojca Marii, Emilia wyszła powtórnie za mąż za Ratysława Kicińskiego
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Genealodzy PL Genealogia, Metryki - Skanoteka - Baza skanów akt metrykalnych [online], metryki.genealodzy.pl [dostęp 2024-04-29].
- ↑ Genealodzy PL Genealogia, Metryki - Skanoteka - Baza skanów akt metrykalnych [online], metryki.genealodzy.pl [dostęp 2024-04-29].
- ↑ Genealodzy PL Genealogia, Metryki - Skanoteka - Baza skanów akt metrykalnych [online], metryki.genealodzy.pl [dostęp 2024-04-29].
- ↑ Genealodzy PL Genealogia, Metryki - Skanoteka - Baza skanów akt metrykalnych [online], metryki.genealodzy.pl [dostęp 2024-04-29].
- ↑ Genealodzy PL Genealogia, Metryki - Skanoteka - Baza skanów akt metrykalnych [online], metryki.genealodzy.pl [dostęp 2024-04-29].
- ↑ Genealodzy PL Genealogia, Metryki - Skanoteka - Baza skanów akt metrykalnych [online], metryki.genealodzy.pl [dostęp 2024-04-29].
- ↑ Genealodzy PL Genealogia, Metryki - Skanoteka - Baza skanów akt metrykalnych [online], metryki.genealodzy.pl [dostęp 2024-04-29].
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: Marja Wisnowska, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-19].
- ↑ Emilia Dłużewska: Kino Iluzjon: zaginiony film po ponad 100 latach wraca na ekran. wyborcza.pl, 2015-12-14. [dostęp 2021-01-18].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Marian Łodyga,Zabójstwo Maryi Wisnowskiej: (dokładne sprawozdanie sądowe) 1912. w zbiorach Biblioteki Narodowej na portalu Polona.
- Natalia Bet: Zabójstwo warszawskiej gwiazdy. Warszawskie Metro – Agora S.A., 2015-10-15. [dostęp 2015-11-26].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Fragment książki biograficznej A. Tuszyńskiej
- Jan Żak: Carmen po warszawsku: zbrodnia na Nowogrodzkiej ulicy. encyklopediateatru.pl. [dostęp 2019-09-25].
- Materiały związane z Marią Wisnowską w bibliotece Polona