French
DeutschMęczennicy chełmscy i podlascy – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Czczeni przez | |
|---|---|
| Kanonizacja | 7 i 8 czerwca 2003; |
| Wspomnienie | 1. niedziela czerwca oraz ostatnia niedziela lipca |
| Szczególne miejsca kultu | Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny |
Męczennicy chełmscy i podlascy – wspólne określenie świętych męczenników prawosławnych, kanonizowanych 7 i 8 czerwca 2003 przez Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny. Wszyscy oni ponieśli śmierć w czasie II wojny światowej.
Pierwsza grupa męczenników[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza grupa męczenników, kanonizowana 7 i 8 czerwca, obejmuje postaci związane z historyczną ziemią chełmską. Do grona męczenników pierwotnie zaliczone zostały z imienia następujące osoby:
- mnich Ignacy (Bazyluk) – dzwonnik monasteru w Jabłecznej, zabity przez hitlerowców[1]
- ks. Sergiusz Zacharczuk[2]
- ks. Paweł Szwajko i jego żona Joanna – proboszcz i matuszka parafii w Grabowcu, zabici przez kompanię Józefa Śmiecha ps. „Ciąg”[2][3]
- ks. Lew Korobczuk – proboszcz parafii w Łaskowie, zabity przez oddział Batalionów Chłopskich razem z grupą parafian[4]
- ks. Mikołaj Holc – proboszcz parafii w Nowosiółkach, uprowadzony i zabity przez polski oddział partyzancki[4]
- ks. Piotr Ohryzko – proboszcz parafii w Moreszynie, zabity przez polski oddział partyzancki w Czartowcu; istnieje również wersja, jakoby zbrodni na nim dokonał partyzancki oddział radziecki podszywający się pod partyzantkę polską[5].
- ks. Bazyli Martysz – emerytowany naczelny prawosławny kapelan Wojska Polskiego, zabity w czasie rabunkowego napadu[6]
- Mikołaj Borowik – ur. 1922, zamordowany we wsi Pieniany w 1944[7][8].
Ponadto uchwała Świętego Soboru PAKP uwzględnia te osoby, które również poniosły śmierć w podobnych okolicznościach, jednak informacje o ich losie nie przetrwały.
Druga grupa męczenników[edytuj | edytuj kod]
29 października 2019 Sobór Biskupów Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego oficjalnie dołączył do grupy męczenników chełmskich i podlaskich trzydziestu furmanów zamordowanych 31 stycznia 1946 w lesie koło miejscowości Puchały Stare przez oddział Romualda Rajsa „Burego”. Do grona tego zaliczeni zostali Wasyl Bilewski, Aleksander Bondaruk, Michał Bondaruk, Łukasz Chwaszczewski, Aleksander Dmitruk, Grzegorz Dmitruk, Aleksy Golonko, Wasyl Grygoruk, Grzegorz Grygoruk, Jan Jakimiuk, Teodor Jakimiuk, Michał Jakuć, Jan Juszczuk, Aleksander Juziuczuk, Piotr Kendyś, Włodzimierz Kot, Michał Laszkiewicz, Grzegorz Ławrynowicz, Jan Ławrynowicz, Teodor Łukaszuk, Aleksander Maksymiuk, Nikifor Nazaruk, Michał Niczyporuk, Grzegorz Pietruczuk, Wasyl Sawczuk, Teodor Siemieniuk, Mikołaj Szadejko, Włodzimierz Szewczuk, Nikifor Tadeuszuk, Jan Tarasiuk. Wspomnienie liturgiczne tej grupy męczenników ustalono na ostatnią sobotę miesiąca lipca (dzień święta Zaleszańskiej Ikony Matki Bożej)[9].
17 marca 2020 r. Sobór Biskupów PAKP zaliczył do grona męczenników podlaskich ofiary pacyfikacji wsi w regionie hajnowskim również przeprowadzonych przez oddział Romualda Rajsa[10]: Annę Antoniuk, Helenę Antoniuk, Jana Antoniuka (s. Eugeniusza), Jana Antoniuka (s. Józefa), Katarzynę Antoniuk, Krystynę Antoniuk, Ksenię Antoniuk, Michała Antoniuka (s. Adama), Michała Antoniuka (s. Jakuba), Nadzieję Antoniuk, Pawła Filipczuka, Bazylego Kłoczko, Mikołaja Kotermana, Eugenię Kołos, Marię Kołos, Nadzieję Kołos, Pawła Kołosa, Zofię Kołos, Antoninę Nikołajską, Marię Olszewską, Daniela Olszewskiego, Juliannę Paszkowską, Stefanidę Paszkowską, Grzegorza Paszkowskiego, Jana Paszkowskiego, Marię Pietruczuk, Jana Sielewczonuka, Dionizego Szeszko, Jana Szeszko (s. Onufrego), Jana Szeszko (s. Prokopiusza)[11].
Kanonizacja 79 męczenników ze wsi Puchały Stare, Szpaki, Wólka Wygonowska, Zaleszany i Zanie miała miejsce 25 lipca 2020 r. w monasterze św. Katarzyny w Zaleszanach[12].
Wspomnienie liturgiczne[edytuj | edytuj kod]
Wspomnienie męczenników obchodzone jest w pierwszą niedzielę czerwca oraz ostatnią niedzielę lipca (grupa furmanów), a także lokalnie w dniu 2 lutego w cerkwi św. Symeona Słupnika w Brańsku[11].
-
Mnich męczennik Ignacy -
Kapłan męczennik Sergiusz Zacharczuk -
Kapłan męczennik Lew Korobczuk -
Kapłan męczennik Bazyli Martysz
.JPG)
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ J. Charkiewicz, Męczennicy XX wieku. Martyrologia Prawosławia w Polsce w biografiach świętych, Warszawa: Warszawska Metropolia Prawosławna, 2008, ISBN 978-83-60311-11-0, OCLC 750119647.
- ↑ a b G. J. Pelica, Przez ziemskie piekło do niebiańskiego raju, „Przegląd Prawosławny”, nr 3 (213), marzec 2003.
- ↑ J. Makar, Chełmszczyzna w latach okupacji niemieckiej, [w:] Polska-Ukraina: Trudne pytania. Materiały XI międzynarodowego seminarium historycznego „Stosunki polsko-ukraińskie w latach II wojny światowej” Warszawa 26–28 kwietnia 2005, Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej-KARTA-Wołyński Uniwersytet Państwowy im. Łesi Ukrainki, Warszawa 2006, ISBN 83-88288-49-0, s. 221, 223.
- ↑ a b Piotr Gerent, Prawosławie na Dolnym Śląsku w latach 1945–1989, Toruń: Adam Marszałek, 2007, s. 55, ISBN 978-83-7441-468-5, OCLC 177310332.
- ↑ G. J. Pelica, Krew pod archiwalnym pyłem, „Przegląd Prawosławny”, nr 4 (214), kwiecień 2003.
- ↑ Święty męczennik Bazyli Martysz.
- ↑ Męczennik Mikołaj, Przegląd Prawosławny.
- ↑ Chełmskie Uroczystości V lecia Kanonizacji św. Męczenników Ziemi Chełmskiej i Podlaskiej.
- ↑ Komunikat Kancelarii Świętego Soboru Biskupów Świętego Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego z 29 października 2019. Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny. [dostęp 2019-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-30)].
- ↑ Uroczystości w Zaleszanach. Cerkiew kanonizowała nowych męczenników, ofiary pacyfikacji przez oddział Burego [FOTO, WIDEO] [online], bielsk.eu [dostęp 2020-07-28] (pol.).
- ↑ a b Komunikat Kancelarii Św. Soboru Biskupów. orthodox.pl, 19 marca 2020. [dostęp 2020-03-20].
- ↑ Zaleszańskie uroczystości. orthodox.pl, 27 lipca 2020. [dostęp 2020-07-27].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jarosław Charkiewicz, Męczennicy XX wieku. Martyrologia Prawosławia w Polsce w biografiach świętych, Warszawa: Warszawska Metropolia Prawosławna, 2008, ISBN 978-83-60311-11-0, OCLC 750119647.