Luiz Inácio Lula da Silva – Wikipedia, wolna encyklopedia

Luiz Inácio Lula da Silva

Luiz Inácio Lula da Silva (2023)
Data i miejsce urodzenia	27 października 1945 Caetés
39. Prezydent Brazylii
Okres	od 1 stycznia 2023
Przynależność polityczna	Partia Pracujących
Poprzednik	Jair Bolsonaro
Okres	od 1 stycznia 2003 do 31 grudnia 2010
Przynależność polityczna	Partia Pracujących
Poprzednik	Fernando Henrique Cardoso
Następca	Dilma Rousseff
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Luiz Inácio Lula da Silva (wym. [luˈiz iˈnasju ˈlulɐ da ˈsiwvɐ], ur. 27 października 1945 w Caetés jako Luiz Inácio da Silva)^[1][2], znany jako Lula – brazylijski polityk, członek Partii Pracujących, prezydent Brazylii w latach 2003–2010 i ponownie od 1 stycznia 2023.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Dzieciństwo i młodość[edytuj | edytuj kod]

Jako data urodzenia podawany jest 6 października. Jednak według słów polityka, opierającego się na pamięci matki, faktycznie urodził się on 27 października 1945 roku. Pochodził z wielodzietnej rodziny robotników rolnych z Pernambuco, był ostatnim z siedmiorga dzieci. Wychowywał się bez ojca, który porzucił matkę. Po skończeniu czterech klas szkoły podstawowej zaczął (w wieku 11 lat) pracować jako robotnik niewykwalifikowany, m.in. pucybut, goniec, sprzedawca, pracownik pralni i tokarz.

W latach 70. zaangażował się w działalność lewicowych związków zawodowych; aktywność ta wiązała się z ryzykiem ze względu na panujący w Brazylii reżim wojskowy^[3]. W wypadku przy pracy stracił palec. Od 1972 był jednym z przywódców ruchu związkowego. Organizował masowe protesty i strajki, był więziony.

W 1980 jako przywódca związku zawodowego metalowców kierował nielegalnym strajkiem generalnym. Za organizację strajku został skazany na trzy lata więzienia, ale ostatecznie wyrok uchylono w sądzie apelacyjnym. W tym samym roku^[3] wraz z grupą innych liderów związkowych oraz intelektualistów współtworzył lewicowe skrzydło Partii Pracujących (Partido dos Trabalhadores). Od 1982 używa przydomku „Lula” jako oficjalnego nazwiska. Brał udział w kolejnych kampaniach społecznych, które doprowadziły ostatecznie do ustąpienia władz wojskowych i zmiany konstytucji (m.in. wprowadzono powszechne wybory prezydenckie). Od 1986 zasiadał w parlamencie.

Prezydent Brazylii (2003–2011)[edytuj | edytuj kod]

Od 1989 brał udział w czterech kolejnych wyborach prezydenckich jako kandydat Partii Pracujących. 27 października 2002 pokonał w wyborach prezydenckich José Serrę z Brazylijskiej Partii Socjaldemokratycznej, zdobywając 61% głosów. Urząd objął 1 stycznia 2003, został ponownie wybrany w wyborach 29 października 2006 (uzyskał 60% poparcia) i pozostał prezydentem do 1 stycznia 2011.

Jako prezydent wprowadził szeroko zakrojony program reform prospołecznych, które przy zachowaniu kapitalistycznego ustroju gospodarczego służyły wyrównywaniu nierówności społecznych^[3]. Jego rządy przypadły na czas rozwoju gospodarczego i umożliwiły awans społeczny dużym grupom ludności. Lula opuszczał urząd prezydencki z poparciem społecznym na poziomie 80%. Jego następcą została Dilma Rousseff. Lula planował ubieganie się o urząd prezydencki w 2018 roku^[4].

Oskarżenia o korupcję[edytuj | edytuj kod]

W 2014 r. wszczęto śledztwo w sprawie korupcji wśród najwyższych urzędników państwowych, polityków i przedstawicieli wielkiego biznesu. Dwa lata później Lula także stał się obiektem śledztwa, które już wcześniej doprowadziło do skazania ponad 80 osób^[4]. 12 lipca 2017 r. został nieprawomocnie skazany za korupcję (przyjęcie łapówek wartych 1,2 mln dol.) na 9,5 roku więzienia. W chwili skazania był liderem sondaży przed wyborami prezydenckimi zaplanowanymi na 2018 rok^[5]. 24 stycznia 2018 roku sąd drugiej instancji podtrzymał wyrok skazujący, zwiększając karę do 12 lat i 1 miesiąca pozbawienia wolności^[6]. 8 kwietnia tego samego roku da Silva rozpoczął odsiadywanie wyroku^[7] 8 lat i 10 miesięcy pozbawienia wolności^[8] w więzieniu w Kurytybie^[9].

Po tym jak pod koniec sierpnia 2018 r. sąd zakazał Luli startu w wyborach w związku z oskarżeniami o korupcję, 11 września ten wycofał się z wyborów prezydenckich i przekazał swoje poparcie Fernandowi Haddadowi, który był dotychczas jego kandydatem na wiceprezydenta^[9]. Po tym, jak Sąd Najwyższy Brazylii orzekł, że przepisy kodeksu karnego przewidujące skierowanie skazanego do więzienia przed wyczerpaniem wszystkich możliwości odwoławczych są niezgodne z Konstytucją, 8 listopada 2019 r. da Silva został zwolniony z więzienia^[8].

8 marca 2021 roku sędzia Sądu Najwyższego Edson Fachin unieważnił wyroki skazujące Lulę i orzekł, że wydział sądu w Kurytybie nie powinien był w ogóle prowadzić sprawy^[10][11]. W kwietniu 2021 r. to orzeczenie zostało potwierdzone przez większość Sądu Najwyższego Brazylii^[12].

Prezydent Brazylii (od 2023)[edytuj | edytuj kod]

W maju 2021 oświadczył, że będzie startował w wyborach powszechnych w 2022 roku o trzecią kadencję przeciwko urzędującemu prezydentowi Jairowi Bolsonaro^[13][14][15]. W pierwszej turze wyborów z 2 października 2022 zdobył 48,4% głosów, zajmując 1. miejsce spośród 11 kandydatów. Przeszedł do drugiej tury, w której jego konkurentem został ubiegający się o reelekcję Jair Bolsonaro, który zdobył 43,2%^[16]. W drugiej turze wyborów z 30 października Lula wygrał wybory, zdobywając 50,9% głosów, pokonując urzędującego prezydenta, który zdobył 49,1% głosów^[17]. 1 stycznia 2023 po raz trzeci objął urząd prezydenta Brazylii^[18].

Odznaczenia i nagrody[edytuj | edytuj kod]

Brazylijskie

• Krzyż Wielki Orderu Narodowego Zasługi (2003) – ex officio
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Obronnej (2003) – ex officio
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Marynarskiej (2003) – ex officio
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Wojskowej (2003) – ex officio
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Lotniczej (2003) – ex officio
• Krzyż Wielki Orderu Rio Branco (2003) – ex officio
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Sądownictwa Wojskowego (2003) – ex officio
• Krzyż Złoty Medalu Zasługi Mauá (2003) – ex officio
• Wielki Łańcuch Medalu Konspiracji (Minas Gerais)
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Pracy (2003) – ex officio
• Wielki Łańcuch Orderu Zasługi Sądownictwa Pracy (2003)
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Kulturalnej (2003) – ex officio
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Naukowej (2003) – ex officio

Zagraniczne

• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Aperipê (Sergipe)
• Wielki Łańcuch Orderu Kondora Andów (Boliwia, 2007)^[19]
• Order Słonia (Dania, 2007)^[20]
• Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy Równika (Gabon, 2004)^[21]
• Honorowy Towarzysz Orderu Gwiazdy Ghany (Ghana, 2005)
• Order of Excellence (Gujana, 2010)^[22]
• Łańcuch Orderu Izabeli Katolickiej (Hiszpania, 2003)^[23]
• Wielki Łańcuch Orderu Boyacá (Kolumbia, 2005)^[24]
• Łańcuch Orderu Orła Azteckiego (Meksyk, 2007)^[25]
• Krzyż Wielki z Diamentami Orderu Słońca Peru (Peru, 2003)^[26]
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi (Norwegia, 2003)
• Wielki Łańcuch Orderu Wolności (Portugalia, 2003)^[27]
• Krzyż Wielki Orderu Wieży i Miecza (Portugalia, 2008)^[27]
• Order of the Companions of O. R. Tambo I klasy (RPA, 2011)
• Order Księcia Jarosława Mądrego I klasy (Ukraina, 2003)^[28]
• Order Wolności (Ukraina, 2009)^[29]
• Łańcuch Orderu Orła Zambii (Zambia, 2011)
• Order Amílcara Cabrala I klasy (Republika Zielonego Przylądka, 2004)
• Nagroda Księcia Asturii (Hiszpania, 2003)
• Doktorat honorowy Instytutu Nauk Politycznych w Paryżu (2011)
• Nagroda Lecha Wałęsy (2011)^[30]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

• Artykuł o Luli po polsku