Lista traktatów ograniczających zbrojenia – Wikipedia, wolna encyklopedia

Lista traktatów ograniczających zbrojenia

Przed II wojną światową[edytuj | edytuj kod]

Ograniczenia wobec państw centralnych i ich sojuszników[edytuj | edytuj kod]

Nazwa Data podpisania Państwo objęte restrykcjami
Traktat wersalski 28 czerwca 1919 Rzesza Niemiecka
Traktat z Saint-Germain-en-Laye 10 września 1919 Austria
Traktat z Neuilly-sur-Seine 27 listopada 1919 Bułgaria
Traktat z Trianon 4 czerwca 1920 Królestwo Węgier
Traktat z Sèvres 10 sierpnia 1920 Turcja

Ograniczenia w zbrojeniach morskich[edytuj | edytuj kod]

Nazwa polska Nazwa angielska Data podpisania Sygnatariusze
Traktat waszyngtoński Washington Naval Treaty 6 lutego 1922 Wielka Brytania, USA, Japonia, Francja i Włochy
Traktat międzynarodowy w sprawie ograniczenia i redukcji uzbrojenia morskiego International Treaty for the Limitation and Reduction of Naval Armament, London Naval Treaty 22 kwietnia 1930 Wielka Brytania, USA, Japonia, Francja i Włochy
Drugi traktat londyński Treaty for the Limitation of Naval Armament, Second London Naval Treaty 25 marca 1936 Wielka Brytania, USA i Francja

Zakaz broni chemicznej i bakteriologicznej[edytuj | edytuj kod]

Nazwa polska Nazwa angielska Data podpisania
IV Konwencja haska o dotycząca praw i zwyczajów wojny lądowej Convention respecting the Laws and Customs of War on Land (Hague Convention (IV)) 18 października 1907
Protokół genewski (1925) Protocol for the Prohibition of the Use of Asphyxiating, Poisonous or Other Gases, and of Bacteriological Methods of Warfare (Geneva Protocol) 17 czerwca 1925

Po II wojnie światowej[edytuj | edytuj kod]

Ograniczenia dotyczące broni masowego rażenia[edytuj | edytuj kod]

Nazwa polska Nazwa angielska Data podpisania
Układ o zakazie prób broni nuklearnej w atmosferze, w przestrzeni kosmicznej i pod wodą Treaty Banning Nuclear Weapon Tests in the Atmosphere, in Outer Space and Under Water (LTBT) 5 sierpnia 1963
Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej Nuclear Non-Proliferation Treaty (NPT) 1 lipca 1968
Konwencja o broni biologicznej Convention on the Prohibition of the Development, Production and Stockpiling of Bacteriological (Biological) and Toxin Weapons and on their Destruction (BWC) 10 kwietnia 1972
I Traktat o ograniczeniu zbrojeń strategicznych (SALT I) Strategic Arms Limitation Talks 26 maja 1972
Traktat o ograniczeniu rozwoju systemów antybalistycznych (ABM) Anti-Ballistic Missile Treaty 26 maja 1972
Traktat o ograniczeniu podziemnych prób broni jądrowej (TTBT) Threshold Test Ban Treaty 3 lipca 1974
II Traktat o ograniczeniu zbrojeń strategicznych (SALT II) Strategic Arms Limitation Talks 18 czerwca 1979
Traktat o całkowitej likwidacji pocisków rakietowych krótkiego i średniego zasięgu (Traktat INF) Intermediate-Range Nuclear Forces Treaty 8 grudnia 1987
I Traktat o redukcji zbrojeń strategicznych (START I) Strategic Arms Reduction Treaty 31 lipca 1991
II Traktat o redukcji zbrojeń strategicznych (START II) Strategic Arms Reduction Treaty 3 stycznia 1993
Konwencja o zakazie broni chemicznej Chemical Weapons Convention (CWC) 13 stycznia 1993
Traktat o całkowitym zakazie prób z bronią jądrową Comprehensive Nuclear-Test-Ban Treaty (CTBT) 24 września 1996
Traktat o redukcji strategicznych zbrojeń ofensywnych Strategic Offensive Reductions Treaty (SORT) 24 maja 2002
Traktat o zakazie broni jądrowej Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons (TPNW) 7 lipca 2017

Traktaty ustanawiające strefy bezatomowe[edytuj | edytuj kod]

Nazwa polska Nazwa angielska Data podpisania Obszar objęty traktatem
Układ Antarktyczny Antarctic Treaty System 1959 Antarktyka
Traktat z Tlatelolco Treaty for the Prohibition of Nuclear Weapons in Latin America and the Caribbean 1967 Ameryka Łacińska i Karaiby
Układ o zakazie umieszczania broni jądrowej i innych rodzajów broni masowej zagłady na dnie mórz i oceanów Treaty on the Prohibition of the Emplacement of Nuclear Weapons and Other Weapons of Mass Destruction on the Sea-Bed and the Ocean Floor and in the Subsoil 1971 Dno oceaniczne
Traktat z Rarotonga South Pacific Nuclear Free Zone Treaty 1985 Południowo-Wschodni Pacyfik
Traktat z Bangkoku Southeast Asian Nuclear-Weapon-Free Zone Treaty 1995 Azja Południowo-Wschodnia
Traktat z Kairu African Nuclear Weapons Free Zone Treaty 1996 Afryka
Traktat z Siemipałatyńska Treaty on a Nuclear-Weapon-Free Zone in Central Asia 2006 Azja Środkowa

Pozostałe ograniczenia[edytuj | edytuj kod]

Nazwa polska Nazwa angielska Data podpisania
Układ o zasadach działalności państw w zakresie badań i użytkowania przestrzeni kosmicznej łącznie z Księżycem i innymi ciałami niebieskimi (Traktat o przestrzeni kosmicznej) Treaty on Principles Governing the Activities of States in the Exploration and Use of Outer Space, including the Moon and Other Celestial Bodies (Outer Space Treaty) 27 stycznia 1967
Konwencja o zakazie używania technicznych środków oddziaływania na środowisko w celach militarnych lub jakichkolwiek innych celach wrogich Convention on the Prohibition of Military or Any Other Hostile Use of Environmental Modification Techniques (Environmental Modification Convention (ENMOD)) 18 maja 1977
Konwencja o zakazie lub ograniczeniu użycia pewnych broni konwencjonalnych, które mogą być uważane za powodujące nadmierne cierpienia lub mające niekontrolowane skutki Convention on Prohibitions or Restrictions on the Use of Certain Conventional Weapons Which May Be Deemed to Be Excessively Injurious or to Have Indiscriminate Effects (CCW lub CCWC) 10 października 1980
Traktat o konwencjonalnych siłach zbrojnych w Europie (CFE) Treaty on Conventional Armed Forces in Europe 19 listopada 1990
Traktat o stanie osobowym sił konwencjonalnych w Europie (CFE-1A) Personnel Strength of Conventional Armed Forces in Europe 10 lipca 1992
Porozumienie Wassenaar The Wassenaar Arrangement on Export Controls for Conventional Arms and Dual-Use Goods and Technologies (Wassenaar Arrangement) 31 marca 1994
Konwencja o zakazie użycia, składowania, produkcji i przekazywania min przeciwpiechotnych oraz o ich zniszczeniu (Traktat ottawski) Convention on the Prohibition of the Use, Stockpiling, Production and Transfer of Anti-Personnel Mines and on their Destruction (Ottawa Treaty) 3 grudnia 1997
Umowa o dostosowaniu Traktatu o konwencjonalnych siłach zbrojnych w Europie Agreement on Adaptation of the Treaty on Conventional Armed Forces in Europe 19 listopada 1999
Konwencja o zakazie użycia amunicji kasetowej Convention on Cluster Munitions (CCM) 30 maja 2008

W celu nadzoru rozbrojenia w 1992 zawarto w Helsinkach Traktat o otwartych przestworzach.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Roman Kuźniar: Bezpieczeństwo w stosunkach międzynarodowych. W: Roman Kuźniar, Edward Haliżak: Stosunki międzynarodowe. Geneza, struktura, dynamika. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2006, s. 165–173. ISBN 978-83-235-0281-4.
  • Marcin Kaczmarski: Problematyka zbrojeń i rozbrojenia. W: Ryszard Zięba: Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2008, s. 520–545. ISBN 978-83-60501-92-4.