Lista najliczniejszych rodzajów roślin okrytonasiennych – Wikipedia, wolna encyklopedia

Istnieje ponad 50 rodzajów roślin okrytonasiennych liczących ponad 500 gatunków, w tym ponad 20 rodzajów obejmujących ponad tysiąc gatunków[1]. Największym spośród nich jest należący do bobowatych rodzaj traganek (Astragalus) liczący ponad trzy tysiące gatunków, a z uwzględnieniem drobnych gatunków apomiktycznych, rodzaj jastrzębiec (Hieracium) liczy sobie ponad 10 tysięcy gatunków[2].

Rozmiary rodzajów roślin różnią się znacznie i obejmują takie, które liczą tylko jeden gatunek oraz takie, do których zalicza się tysiące gatunków. Sytuacja taka pojawiła się wcześnie w rozwoju klasyfikacji roślin, przy czym rodzajem obejmującym największą liczbę gatunków (56) w klasyfikacji Karola Linneusza, wymienionym w Species Plantarum, był wilczomlecz (Euphorbia). Linneusz zakładał, że żaden rodzaj nie powinien obejmować więcej niż 100 gatunków[3].

Część różnic w rozmiarach rodzajów jest przypisywana czynnikom historycznym. Według hipotezy opublikowanej przez Maxa Waltersa w 1961 roku, wielkość rodzajów roślin jest związana z wiekiem, ale nie samego taksonu, lecz samego pojęcia funkcjonującego w taksonomii[4]. Rośliny z Europy, na których pracowali pierwsi taksonomowie, podzielone są na relatywnie małe rodzaje. Te ze strefy międzyzwrotnikowej łączone są w większe i bardziej zróżnicowane rodzaje[4][5]. Podobnie rośliny, które dzielą wspólne właściwości, na przykład lecznicze, takie jak wilczomlecze, łączone są w jeden rodzaj, podczas gdy rośliny o różnych zastosowaniach, takie jak wiechlinowate, dzielone są na wiele niewielkich rodzajów[4]. Tradycyjnie też w pewnych rodzinach wyróżniano liczne drobne rodzaje (np. w obrębie selerowatych czy kapustowatych), podczas gdy zróżnicowane i bogate w gatunki rodzaje utrzymywane w całości już przez klasycznych taksonomów zachowały swój obszerny zakres (przykładem może być turzyca Carex)[4][5]. Na liczbę gatunków w obrębie rodzaju wpływają niektóre czynniki wynikające z ich biologii. Przykładowo apomiksja bywa powodem wyróżniania wielu drobnych gatunków i w efekcie powoduje ich wielką liczbę łączną w takich rodzajach jak jaskier (Ranunculus) i pięciornik (Potentilla)[3], mniszek (Taraxacum) i jastrzębiec (Hieracium)[2].

Na utrzymanie bardzo bogatych w gatunki rodzajów wpłynęło wprowadzenie w XIX wieku (np. przez Augustina Pyrame de Candolle) taksonów wewnątrzrodzajowych, takich jak podrodzaj, sekcja i seria. Taksony te pozwoliły na grupowanie i uporządkowanie systematyki wielkich rodzajów[3]. Generalnie jednak systematyka wielu dużych rodzajów wciąż jest słabo poznana – niejasne są granice międzygatunkowe, kryteria podziału i klasyfikacje wewnątrzrodzajowe[1].

Podkreśla się przy tym duże znaczenie wielkich rodzajów dla nauki[1]. E.J.H. Corner zakłada, że badanie wielkich rodzajów może mieć istotny wkład w biologię ewolucyjną i prowadzi badania nad zróżnicowanym rodzajem tropikalnym – figowiec (Ficus)[3]. Wielkie rodzaje stanowią przedmiot badań nad specjacją, specjalizacją ekologiczną, zmianami molekularnymi. Badania nad nimi pozwalają na testowanie hipotez z zakresu ekologii i ewolucji[1].

Rodzaje obejmujące największą liczbę gatunków[edytuj | edytuj kod]

Według analizy z 2004 roku taksonoma Davida Frodina istnieje co najmniej 57 rodzajów roślin okrytonasiennych liczących ponad 500 gatunków[3]. Baza danych taksonomicznych The Plant List w edycji z 2013 wykazywała co najmniej 64 takie rodzaje, przy czym trzy wymieniane przez Frodina wypadły z listy ze względu na węższe ich ujęcie systematyczne (Cassia, Oncidium i Eria)[6]. Właściwa liczba takich rodzajów jest trudna do ustalenia ze względu na brak aktualnych monografii[5]. Przykładowo szacuje się, że liczba gatunków w rodzaju Pleurothallis z rodziny storczykowatych wynosi od 1120 do 2500[3].

Zestawienie nie obejmuje niektórych rodzajów, w obrębie których klasyfikacja pozostaje niejasna i w obrębie których liczne są drobne gatunki agamiczne. Wielkie liczby gatunków o niejasnej pozycji taksonomicznej wymieniane są w przypadku rodzajów głóg (Crataegus) (380 gatunków zweryfikowanych i 1230 niepewnych), róża (Rosa) (odpowiednio 366 i 3152), ostrożeń (Cirsium) (481 i 492)[6].

Rodzaje z innych grup systematycznych roślin naczyniowych wyróżniające się dużą liczbą gatunków to m.in. Selaginella, Asplenium i Cyathea[3].

Hieracium – pierwszy pod względem liczby gatunków. Na zdjęciu jastrzębiec leśny
Astragalus jest drugim rodzajem pod względem liczby gatunków. Na zdjęciu traganek szerokolistny
Taraxacum na zdjęciu przedstawiciel gatunku zbiorowego mniszek pospolity
Turzyca pigułkowata
Wilczomlecz migdałolistny
Psychotria mariniana
Bulbophyllum guttulatum


Lista rodzajów roślin okrytonasiennych liczących ponad 500 gatunków[3][7]
Lp. Rodzaj Liczba
gatunków 		Rodzina Listy gatunków
1. jastrzębiec Hieracium 4244 astrowate Asteraceae
2. traganek Astragalus 3270 bobowate Fabaceae / Leguminosae lista gatunków
3. mniszek Taraxacum 2420 astrowate Asteraceae
4. pieprz Piper 2405 pieprzowate Piperaceae lista gatunków
5. bulbofylum Bulbophyllum 2145 storczykowate Orchidaceae lista gatunków
6. wilczomlecz Euphorbia 2087 wilczomleczowate Euphorbiaceae lista gatunków
7. turzyca Carex 2025 ciborowate Cyperaceae lista gatunków
8. begonia Begonia 1993 begoniowate Begoniaceae lista gatunków
9. Miconia 1898 zaczerniowate Melastomataceae
10. epidendrum Epidendrum 1771 storczykowate Orchidaceae
11. jaskier Ranunculus 1690 jaskrowate Ranunculaceae lista gatunków
12. Psychotria 1638 marzanowate Rubiaceae
13. dendrobium Dendrobium 1601 storczykowate Orchidaceae lista gatunków
14. starzec Senecio 1450 astrowate Asteraceae / Compositae lista gatunków
15. jeżyna Rubus 1446 różowate Rosaceae
16. peperomia Peperomia 1416 pieprzowate Piperaceae lista gatunków
17. stelis Stelis 1332 storczykowate Orchidaceae
18. psianka Solanum 1235 psiankowate Solanaceae lista gatunków
19. czapetka Syzygium 1200 mirtowate Myrtaceae lista gatunków
20. goździkowiec Eugenia 1188 mirtowate Myrtaceae lista gatunków
21. Lepanthes 1164 storczykowate Orchidaceae
22. anturium Anthurium 1144 obrazkowate Araceae lista gatunków
23. krocień Croton 1140 wilczomleczowate Euphorbiaceae lista gatunków
24. akacja Acacia 1086 bobowate Fabaceae / Leguminosae lista gatunków
25. niecierpek Impatiens 1093 niecierpkowate Balsaminaceae lista gatunków
26. różanecznik Rhododendron 1076 wrzosowate Ericaceae
27. czosnek Allium 1018 amarylkowate Amaryllidaceae
28. szałwia Salvia 1012 jasnotowate Lamiaceae lista gatunków
29. cibora Cyperus 951 ciborowate Cyperaceae lista gatunków
30. jakobinia Justicia 939 akantowate Acanthaceae lista gatunków
31. Habenaria 894 storczykowate Orchidaceae
32. lepnica Silene 886 goździkowate Caryophyllaceae lista gatunków
33. figowiec Ficus 881 morwowate Moraceae lista gatunków
34. liściokwiat Phyllanthus 873 liściokwiatowate Phyllanthaceae
35. wrzosiec Erica 839 wrzosowate Ericaceae lista gatunków
36. eukaliptus Eucalyptus 758 mirtowate Myrtaceae lista gatunków
37. chaber Centaurea 755 astrowate Asteraceae / Compositae lista gatunków
38. hurma Diospyros 737 hebankowate Ebenaceae lista gatunków
39. ardizja Ardisia 731 pierwiosnkowate Primulaceae lista gatunków
40. indygowiec Indigofera 713 bobowate Fabaceae / Leguminosae lista gatunków
41. klekotnica Crotalaria 712 bobowate Fabaceae / Leguminosae lista gatunków
42. Cyrtandra 704 ostrojowate Gesneriaceae
43. gnidosz Pedicularis 678 zarazowate Orobanchaceae lista gatunków
44. Cousinia 664 astrowate Asteraceae / Compositae lista gatunków
45. krzyżownica Polygala 662 krzyżownicowate Polygalaceae lista gatunków
46. fiołek Viola 661 fiołkowate Violaceae lista gatunków
47. oplątwa Tillandsia 649 bromeliowate Bromeliaceae lista gatunków
48. przytulia Galium 636 marzanowate Rubiaceae lista gatunków
49. wilec Ipomoea 633 powojowate Convolvulaceae lista gatunków
50. pochrzyn Dioscorea 631 pochrzynowate Dioscoreaceae
51. berberys Berberis 621 berberysowate Berberidaceae lista gatunków
52. łubin Lupinus 612 bobowate Fabaceae / Leguminosae lista gatunków
53. ostrołódka Oxytropis 611 bobowate Fabaceae / Leguminosae lista gatunków
54. zatrwian Limonium 607 ołownicowate Plumbaginaceae lista gatunków
55. pandan Pandanus 592 pandanowate Pandanaceae lista gatunków
56. aloes Aloe 587 złotogłowowe Asphodelaceae lista gatunków
57. męczennica Passiflora 575 męczennicowate Passifloraceae lista gatunków
58. iksora Ixora 572 marzanowate Rubiaceae lista gatunków
59. ostrokrzew Ilex 571 ostrokrzewowate Aquifoliaceae
60. wiechlina Poa 572 wiechlinowate Poaceae / Gramineae lista gatunków
61. szczawik Oxalis 560 szczawikowate Oxalidaceae lista gatunków
62. kocanki Helichrysum 557 astrowate Asteraceae / Compositae lista gatunków
63. pleurotalis Pleurothallis 548 storczykowate Orchidaceae
64. pierwiosnek Primula 521 pierwiosnkowate Primulaceae lista gatunków

W niektórych ujęciach ponad 500 gatunków wymienianych jest także w takich rodzajach jak: pięciornik Potentilla (496 wg Plants of the World online), bylica Artemisia (476), wierzba Salix (469), dąb Quercus (463)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d Trevor R. Hodkinson, John A.N. Parnell: Reconstructing the Tree of Life: Taxonomy and Systematics of Species Rich Taxa. CRC Press, 2006, s. 130. ISBN 1-4200-0953-2.
  2. ↑ a b Clive A. Stace: Taksonomia roślin i biosystematyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993, s. 206. ISBN 83-01-11251-4.
  3. ↑ a b c d e f g h David G. Frodin. History and concepts of big plant genera. „Taxon”. 53, 3, s. 753–776, 2004. DOI: 10.2307/4135449. JSTOR: 4135449. 
  4. ↑ a b c d Max Walters. The shaping of angiosperm taxonomy. „New Phytologist”. 60, 1, s. 74–84, 1961. DOI: 10.1111/j.1469-8137.1961.tb06241.x. JSTOR: 2429789. 
  5. ↑ a b c Introduction. W: David J. Mabberley: Mabberley’s Plant-book: a Portable Dictionary of Plants, their Classification and Uses. Wyd. 3rd. Cambridge University Press, 2008, s. vii–xv. ISBN 978-0-521-82071-4.
  6. ↑ a b The Plant List. [w:] The Plant List (2013). Version 1.1. [on-line]. [dostęp 2015-05-23].
  7. ↑ Plants of the World Online. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-10-11].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lista_najliczniejszych_rodzajów_roślin_okrytonasiennych&oldid=70535720”