Lagerpeton – rodzaj dinozauromorfa żyjącego w późnym triasie (wczesny karnik[1]) na terenach współczesnej Ameryki Południowej. Został opisany w 1971 roku przez amerykańskiego paleontologa Alfreda Romera w oparciu o niemal kompletną, połączoną stawowo kończynę tylną (UPLR 06, początkowo MLP-64-XI-14-10) odkrytą w formacji Chañares w Argentynie[2]. Rok później Romer przypisał do rodzaju Lagerpeton dwie kości udowe, strzałkowe, łokciowe, kość piszczelową i liczne kręgi[3], jednak było to kwestionowane przez późniejszych autorów[4][5] – Sereno i Arcucci stwierdzili, że zasadne jest przypisanie jedynie dwóch kości udowych, charakteryzujących się hakowatą głową, wydłużonym czwartym krętarzem i powiększonym kłykciem strzałkowym, które są cechami typowymi dla lagerpetona[5]. Lagerpeton miał długie i smukłe kończyny tylne – palce I i V były zredukowane, II znacznie krótszy od III, a III nieco krótszy od IV[2]. Na podstawie długości kości udowej długość lagerpetona szacuje się na około 70 cm[6]. Archozaur ten był dwunożnym zwierzęciem, prawdopodobnie poruszającym się za pomocą skoków[5].
Romer początkowo zaliczył lagerpetona do grupy Pseudosuchia – stwierdził, że jego dokładna pozycja systematyczna jest trudna do ustalenia, wykluczył jednak bliskie pokrewieństwo z krokodylami i zasugerował, że należy do linii ewolucyjnej prowadzącej do dinozaurów[2]. W 1986 roku Arcucci zaliczyła go do monotypowej rodziny Lagerpetonidae należącej do Pseudosuchia[4]. Analizy filogenetyczne potwierdziły teorię Romera o stosunkowo bliskim pokrewieństwie lagerpetona z dinozaurami – jest on bazalnym dinozauromorfem nienależącym do kladu Dinosauriformes[5][6]. W 2009 roku Sterling Nesbitt i współpracownicy przekształcili ukutą przez Arcucci nazwę „Lagerpetonidae” w Lagerpetidae – według przeprowadzonej przez nich analizy oprócz lagerpetona do tego kladu należy również Dromomeron[6]. W 2016 roku jako trzeciego przedstawiciela Lagerpetidae opisano Ixalerpeton – jest on prawdopodobnie bliżej spokrewniony z dromomeronem niż z lagerpetonem[7].
- Uproszczony kladogram według Nesbitta i współpracowników (2009)[6]
- ↑ Claudia A. Marsicano, Randall B. Irmis, Adriana C. Mancuso, Roland Mundil, Farid Chemale. The precise temporal calibration of dinosaur origins. „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”. 113 (3), s. 509–513, 2016. DOI: 10.1073/pnas.1512541112. (ang.).
- ↑ a b c Alfred S. Romer. The Chañares (Argentina) Triassic reptile fauna. X. Two new but incompletely known long-limbed pseudosuchians. „Breviora”. 378, s. 1–10, 1971. (ang.).
- ↑ Alfred S. Romer. The Chañares (Argentina) Triassic reptile fauna. XV. Further remains of the thecodonts Lagerpeton and Lagosuchus. „Breviora”. 394, s. 1–7, 1972. (ang.).
- ↑ a b Andrea B. Arcucci. Nuevos materiales y reinterpretación de Lagerpeton chanarensis Romer (Thecodontia, Lagerpetonidae nov.) del Triásico Medio de La Rioja, Argentina. „Ameghiniana”. 23 (3-4), s. 233–242, 1986. (hiszp. • ang.).
- ↑ a b c d Paul C. Sereno, Andrea B. Arcucci. Dinosaurian precursors from the Middle Triassic of Argentina: Lagerpeton chanarensis. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 13 (4), s. 385–399, 1994. DOI: 10.1080/02724634.1994.10011522. (ang.).
- ↑ a b c d Sterling J. Nesbitt, Randall B. Irmis, William G. Parker, Nathan D. Smith, Alan H. Turner, Timothy Rowe. Hindlimb osteology and distribution of basal dinosauromorphs from the Late Triassic of North America. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 29 (2), s. 498–516, 2009. DOI: 10.1671/039.029.0218. (ang.).
- ↑ Sergio Furtado Cabreira, Alexander Wilhelm Armin Kellner, Sérgio Dias-da-Silva, Lúcio Roberto da Silva, Mario Bronzati, Júlio Cesar de Almeida Marsola, Rodrigo Temp Müller, Jonathas de Souza Bittencourt, Brunna Jul'Armando Batista, Tiago Raugust, Rodrigo Carrilho, André Brodt, Max Cardoso Langer. A unique Late Triassic dinosauromorph assemblage reveals dinosaur ancestral anatomy and diet. „Current Biology”. 26 (22), s. 3090–3095, 2016. DOI: 10.1016/j.cub.2016.09.040. (ang.).
Identyfikatory zewnętrzne (
takson kopalny):
French
Deutsch