Korzeniówka (roślina) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Korzeniówka
Ilustracja
Korzeniówka pospolita
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

wrzosowce

Rodzina

wrzosowate

Rodzaj

korzeniówka

Nazwa systematyczna
Monotropa Linnaeus
Sp. Pl. 387. 1 Mai 1753[3]
Typ nomenklatoryczny

Monotropa uniflora Linnaeus[3]

Synonimy
  • Hypopitys Hill
  • Monotropion St.-Lag.[4]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Monotropa uniflora

Korzeniówka (Monotropa L.) – rodzaj roślin należących do rodziny wrzosowatych (Ericaceae). W zależności od ujęcia zalicza się tu tylko dwa zmienne i szeroko ujmowane gatunki, ewentualnie dzieli się je na 4 lub 5 gatunków. Rośliny te występują w Europie, Azji, Ameryce Północnej i w północnej części Ameryki Południowej[5][4]. W Polsce w zależności od ujęcia rośnie jeden zmienny gatunek – korzeniówka pospolita M. hypopitys[4], ew. wyróżnia się także drugi – korzeniówkę mniejszą M. hypophegea[6]. Są to byliny pozbawione chlorofili, pozyskujące substancje pokarmowe z grzybów, na których pasożytują – są myko-heterotrofami. Liczba chromosomów n = 16, 24[5], 48[7].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Pęd białawy, bladożółtawy lub różowawy, na szczycie przewisający, podnosi się w czasie owocowania i wówczas brunatnieje. Osiąga do 30 cm wysokości[8][5].
Liście
Brak lub zredukowane, łuskowate[5].
Kwiaty
Pojedyncze (M. uniflora) lub skupione po kilka w zwisającym gronie. Kwiaty są promieniste, dzwonkowate, opatrzone łuskowatą przysadką. Posiadają 4–5 działek kielicha przytulonych do 3–6 płatków korony. Pręciki w liczbie od 8 do 12 ułożone w dwóch okółkach różnej długości[9]. Pylniki otwierają się podłużną szparą[7]. Zalążnia z 5 zalążkami[9] lub z licznymi zalążkami[7]. Szyjka słupka ze znamieniem niepodzielonym[7]. Na dnie kwiatu występuje tarczka z 8–10 gruczołami[7].
Owoc
Prosto wzniesiona, owalna torebka. Listki okwiatu szybko opadają po przekwitnięciu. Nasiona liczne, drobne[5].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna

Jeden z kilku rodzajów z plemienia Monotropeae z podrodziny Monotropoideae Arnott (syn. Hypopityaceae Link, Monotropaceae Nuttall, nom. cons., Pyrolaceae Lindley, nom. cons.) w obrębie rodziny wrzosowatych Ericaceae Jussieu z rzędu wrzosowców Ericales Dumortier[10].

Podział rodzaju

Wciąż dyskusyjny jest problem podziału tego rodzaju. Opisywane drobne gatunki różniące się stopniem omszenia pędu, liczbą kwiatów i liczbą listków okwiatu są kwestionowane ze względu na wielką zmienność tych cech nawet na pojedynczych roślinach[5]. Właśnie tego typu różnice są tymczasem podstawą rozróżniania obu gatunków podawanych z Polski[6], alternatywnie ujmowanych jako podgatunki[7] lub pozbawianych rangi taksonomicznej[4]. Z drugiej strony istnieją doniesienia wskazujące na istnienie gatunków kryptycznych w obrębie Monotropa hypopitys oraz na parafiletyczny charakter tradycyjnego ujęcia rodzaju, co oznacza konieczność poszerzenia go o niektóre ze spokrewnionych, monotypowych rodzajów z plemienia Monotropeae[9]. W Azji i Ameryce Północnej wyróżnia się albo jeden szeroko ujmowany gatunek Monotropa uniflora[5][9], albo do rangi osobnych gatunków podnosi się jego odmiany występujące w południowej części Ameryki Północnej[4].

Wykaz gatunków[4]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-08-06] (ang.).
  3. ↑ a b Index Nominum Genericorum (ING). [dostęp 2010-08-06].
  4. ↑ a b c d e f Monotropa L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-11-15].
  5. ↑ a b c d e f g Qin Haining, Gary D. Wallace: Monotropa. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2010-08-06]. (ang.).
  6. ↑ a b c Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 118, ISBN 978-83-62975-45-7.
  7. ↑ a b c d e f Kazimierz Zarzycki, Rodzina: Monotropaceae, Korzeniówkowate, [w:] Bogumił Pawłowski (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. Tom X, Warszawa, Kraków: Polska Akademia Nauk, Państwowe Wydawnictw Naukowe, 1963, s. 87-88.
  8. ↑ W. Szafer, S. Kulczyński, B. Pawłowski: Rośliny Polskie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1967.
  9. ↑ a b c d Gary D. Wallace: Monotropa. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2010-08-06]. (ang.).
  10. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-01-19] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Korzeniówka_(roślina)&oldid=68890014”