Konferencja w Dumbarton Oaks – Wikipedia, wolna encyklopedia

Nieformalne spotkanie w Dumbarton Oaks; siedzą (L–P): Peter Loxley, Alexander Cadogan, Edward Stettinius, Andriej Gromyko, Arkadij Sobolew, Walentin Bierieżkow; stoją (L–P): James Clement Dunn, Leo Pasvolsky (1944)

Konferencja w Dumbarton Oaks[1] (Washington Conversations on International Peace and Security Organization lub Dumbarton Oaks Proposals[2]) – międzynarodowy szczyt, podczas którego opracowano koncepcję Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ), co negocjowane było przez przedstawicieli światowych mocarstw[3]. Konferencja odbyła się w dniach 21 sierpnia – 7 października 1944 roku na terenie posiadłości Dumbarton Oaks, w Waszyngtonie, w Stanach Zjednoczonych[4].

Zarys wydarzenia[edytuj | edytuj kod]

Uczestnicy waszyngtońskiej konferencji (sierpień 1944)

Konferencja w pałacu Dumbarton Oaks stanowiła pierwszy ważny krok, który podjęto, by wprowadzić w życie paragraf 4. deklaracji moskiewskiej z 1943 roku, według której konieczne było powołanie powojennej organizacji międzynarodowej mającej zastąpić Ligę Narodów. Spotkanie otworzył amerykański sekretarz stanu Cordell Hull[5]. Podczas zebrania delegacje z Chin, Związku Radzieckiego, Wielkiej Brytanii oraz Stanów Zjednoczonych deliberowały nad projektem utworzenia organizacji mającej utrzymać pokój i bezpieczeństwo na świecie[6]. Wśród reprezentantów byli: Edward Wood (brytyjski ambasador w Stanach Zjednoczonych), Andriej Gromyko (ambasador ZSRR w Stanach Zjednoczonych)[7], Wellington Koo (chiński ambasador w Wielkiej Brytanii)[8] oraz Cordell Hull[9]. Amerykański podsekretarz stanu Edward Stettinius, jako przewodniczący waszyngtońskiej konferencji[10] odegrał istotną rolę przy projektowaniu Karty Narodów Zjednoczonych[11][12].

Z uwagi na to, że Sowieci byli niechętni do bezpośredniego spotkania z Chińczykami, rozmowy podzielone zostały na dwa etapy[13]. W dniach 21 sierpnia – 28 września zebrali się reprezentanci Związku Radzieckiego, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. Dopiero po opuszczeniu konferencji przez Sowietów, 29 września rozpoczęli dyskusje delegaci z Chin, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. Drugi etap szczytu zakończono 7 października[14].

Wybór lokalizacji[edytuj | edytuj kod]

Rezydencja Dumbarton Oaks w Waszyngtonie (2000)

W 1940 roku Robert Woods Bliss wraz z żoną przekazali posiadłość Dumbarton Oaks na rzecz Uniwersytetu Harvarda; kierowali się chęcią powołania naukowo-badawczego instytutu oraz muzeum badań bizantynologicznych. Odegrało to zasadniczą rolę w zorganizowaniu spotkań na szczeblu międzynarodowym. W czerwcu 1942 roku, w imieniu Johna S. Thachera i powierników Uniwersytetu Harvarda, Bliss zaproponował oddać włości Dumbarton Oaks do dyspozycji sekretarza stanu Cordella Hulla. W czerwcu 1944 roku Departament Stanu uznał, że posiadłość Dumbarton Oaks mogłaby zapewnić wygodę delegatom, a „warunki były idealne”. W odpowiedzi na te oczekiwania pod koniec czerwca 1944 roku James Bryant Conant, rektor Uniwersytetu Harvarda, korespondencyjnie wznowił ofertę, którą Departament Stanu przyjął[9].

Cele i rezultat[edytuj | edytuj kod]

Lp. Cele określone dla projektowanej organizacji międzynarodowej Źr.
1. Utrzymanie pokoju i bezpieczeństwo na świecie: wspólne przedsięwzięcie skutecznych środków na rzecz prewencji i zniwelowania zagrożeń, czego wynikiem miał być pokój i zahamowanie aktów agresji lub innych form zakłócenia bezpieczeństwa; doprowadzenie środkami pokojowymi do uregulowania lub porozumienia sporów międzynarodowych, które mogłyby prowadzić do naruszenia bezpieczeństwa. [9]
2. Rozwinięcie przyjacielskich relacji między narodami i zastosowanie innych adekwatnych środków w celu ugruntowania ogólnego pokoju.
3. Dążenie do międzynarodowej współpracy na rzecz rozwiązań globalnej ekonomii, spraw socjalnych i innych problemów humanitarnych.
4. Zapewnienie centrum do koordynowania przez narody wspólnych działań, które miały być nakierowane na te priorytety.

7 października, w ostatnim dniu konferencji, delegaci zgodzili się na wstępny zestaw propozycji, które miały odpowiadać wyznaczonym celom[15]. Rozmowy podczas zebrania omawiającego koncepcję Organizacji Narodów Zjednoczonych obejmowały, które państwa miały być zaproszone do grona członków, utworzenie Rady Bezpieczeństwa oraz prawo weta nadawane stałym członkom Rady Bezpieczeństwa[16][17][18].

Podczas konferencji jałtańskiej (4–11 lutego 1945 r.) zaproponowano system powierniczy, który miał zastąpić system mandatowy Ligi Narodów[19]. Na konferencji Narodów Zjednoczonych w San Francisco, która trwała od kwietnia do czerwca 1945 roku, przyjęto prawo weta w Radzie Bezpieczeństwa, a także sfinalizowano treść Karty Narodów Zjednoczonych[20].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Znaczące osiągnięcie. W: Howard J. Langer: Księga najważniejszych postaci II wojny światowej. Warszawa: Bellona, 2008, s. 357. ISBN 978-83-11-11111-0.
  2. ↑ Richard Lines: Drug Control and Human Rights in International Law. Cambridge University Press, 2017, s. 30. ISBN 978-1-107-17117-6.
  3. ↑ Gordon Burt: Values, World Society and Modelling Yearbook 2015. Cambridge Scholars Publishing, 2017, s. 109. ISBN 978-1-4438-9377-0.
  4. ↑ Alan Axelrod, Jack A. Kingston: Encyclopedia of World War II. T. 1. H W Fowler, 2007, s. 842. ISBN 978-0-8160-6022-1.
  5. ↑ Irwin Abrams: The Nobel Peace Prize and the Laureates: An Illustrated Biographical History, 1901–2001. Science History Publications/USA, 2001, s. 152. ISBN 978-0-88135-388-4.
  6. ↑ 1944–1945: Dumbarton Oaks and Yalta. un.org. [dostęp 2018-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-29)]. (ang.).
  7. ↑ Foreign Relations of the United States: Diplomatic Papers, 1944, General, Volume I – Office of the Historian. history.state.gov. [dostęp 2018-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-29)]. (ang.).
  8. ↑ Foreign Relations of the United States: Diplomatic Papers, 1944, General, Volume I – Office of the Historian. history.state.gov. [dostęp 2018-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-29)]. (ang.).
  9. ↑ a b c Dumbarton Oaks Archives: The Dumbarton Oaks Conversations, 1944 – Dumbarton Oaks. doaks.org, 2017-06-15. [dostęp 2018-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-29)]. (ang.).
  10. ↑ Stettinius, Edward Reilly, Jr. The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition. 2001-05. bartleby.com. [dostęp 2018-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-02-11)]. (ang.).
  11. ↑ Spencer C. Tucker: World War II: The Definitive Encyclopedia and Document Collection. ABC-CLIO, 2016, s. 1584. ISBN 978-1-85109-969-6.
  12. ↑ Foreign Relations of the United States: Diplomatic Papers, 1944, General, Volume I – Office of the Historian. history.state.gov. [dostęp 2018-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-29)]. (ang.).
  13. ↑ Carol Anderson: Eyes Off the Prize: The United Nations and the African American Struggle for Human Rights, 1944–1955. Cambridge University Press, 2003, s. 35. ISBN 978-0-521-53158-0.
  14. ↑ Foreign Relations of the United States: Diplomatic Papers, 1944, General, Volume I – Office of the Historian. history.state.gov. [dostęp 2018-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-07)]. (ang.).
  15. ↑ Dumbarton Oaks. ibiblio.org. [dostęp 2018-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-16)]. (ang.).
  16. ↑ Dumbarton Oaks Conference (1944). 8/21/1944-8/29/1944. catalog.archives.gov. [dostęp 2018-04-30]. (ang.).
  17. ↑ James Gilbert Ryan, Leonard C. Schlup: Historical Dictionary of the 1940s. Routledge, 2015, s. 116. ISBN 978-1-317-46865-3.
  18. ↑ The Formation of the United Nations, 1945. [w:] Milestones in the History of U.S. Foreign Relations [on-line]. history.state.gov. [dostęp 2018-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-28)]. (ang.).
  19. ↑ John Allphin Moore, Jr., Jerry Pubantz: The New United Nations: International Organization in the Twenty-First Century. Taylor & Francis, 2017, s. 49. ISBN 978-1-317-28843-5.
  20. ↑ The United Nations is born – Oct 24, 1945. history.com. [dostęp 2018-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-24)]. (ang.).
Konferencje II wojny światowej
Konferencje wielkiej trójki
Pozostałe konferencje
Organizacja Narodów Zjednoczonych
Dokumenty
Członkostwo
Główne organy
Programy,
fundusze i biura
Organizacje
wyspecjalizowane
Siły pokojowe
Pozostałe
Powiązane

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Konferencja_w_Dumbarton_Oaks&oldid=69455116”