Katyń – Wikipedia, wolna encyklopedia

Katyń
Катынь
Ilustracja
Pomnik i ołtarz w Katyniu
Państwo

 Rosja

Obwód

 smoleński

Rejon

smoleński

Powierzchnia

27,94 km²

Wysokość

167 m n.p.m.

Populacja (2010)
• liczba ludności


1551[1]

Nr kierunkowy

+7 481[2]

Kod pocztowy

214522[3]

Tablice rejestracyjne

67

Położenie na mapie obwodu smoleńskiego
Mapa konturowa obwodu smoleńskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Katyń”
Położenie na mapie Rosji
Mapa konturowa Rosji, blisko lewej krawiędzi nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Katyń”
Ziemia54°46′12″N 31°41′23″E/54,770000 31,689722
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach

Katyń (ros. Катынь) – wieś (ros. село, trb. sieło) w zachodniej Rosji, centrum administracyjne osiedla wiejskiego Katynskoje rejonu smoleńskiego w obwodzie smoleńskim.

Geografia[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość położona jest u ujścia Katynki do Dniepru, przy drodze federalnej R120 (Orzeł – Briańsk – Smoleńsk – Witebsk), 23 km na zachód od Smoleńska.

W granicach miejscowości znajdują się ulice: Gornaja, Koopieratiwnaja, Ługowaja, Piesocznaja, Polewaja, Proletarskaja, Sadowaja, Sowietskaja, Witiebskoje szosieje, 1-yj Wostocznyj pierieułok, 2-oj Wostocznyj pierieułok, 3-ij Wostocznyj pierieułok, Zariecznaja[4].

Demografia[edytuj | edytuj kod]

W 2010 roku miejscowość zamieszkiwało 1551 osób[1].

Nazwa miejscowości[edytuj | edytuj kod]

Przypuszcza się, że nazwa miejscowości pochodzi od rosyjskiego czasownika katat’, katit’ (ros. катать, катить), gdyż przetaczano tędy statki z dorzecza Dniepru do dorzecza Dźwiny, albo od staroruskiego kat', katuń (ros. кать, катунь) (obóz, obozowisko)[5].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Wejście na teren Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu

Przed I wojną światową Gniezdowo wraz z lasem katyńskim należało do rodziny Koźlińskich. W XIX wieku Piotr Koźliński ożenił się z Leokadią Lefftreu, która była córką dyrektora angielskiej firmy budującej linie kolejowe m.in. w Rosji. Na mocy intercyzy Gniezdowo i Katyń stały się współwłasnością brytyjską[6][na czym polegała współwłasność].

Zbrodnia katyńska[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Zbrodnia katyńska.

Tak zwany „Las Katyński” w przeszłości należał do rodzin Koźlińskich oraz od 1896 do 1917 do Lednickich, zaś po rewolucji 1917 został przejęty przez państwo sowieckie[7]. Około 1929 przy terenie zostały umieszczone napisy pt. „Specjalna strefa GPU. Nieupoważnionym wstęp wzbroniony”. W 1931 część obszaru leśnego została otoczona drutem kolczastym. Została zbudowana duża willa, która była użytkowana jako dom wypoczynkowy dla funkcjonariuszy policji politycznej[8]

W tym rejonie, na uroczysku „Kozie Góry” (ros. Козьи Горы) (niekiedy nazywanym również „Kosogory”, co może być zniekształconą nazwą pochodzącą z języka niemieckiego), funkcjonariusze sowieckiego Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych ZSRR (NKWD) od lat 30. XX wieku grzebali zwłoki ofiar czystek politycznych Józefa Stalina[a].

W 1940 roku funkcjonariusze NKWD rozstrzelali w tym miejscu ok. 4400 polskich jeńców wojennych z obozu w Kozielsku, ofiary zbrodni katyńskiej[9]. Teren Lasu Katyńskiego był ośrodkiem wypoczynkowym dla pracowników Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku; znajdowała się w nim willa położona nad brzegiem Dniepru[9]. W pobliskim Gniezdowie znajduje się Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu.

Memorial-Katyń plan

Wyrażenia „Katyń” i „Las Katyński” są używane metonimicznie na określenie zbrodni katyńskiej, dokonywanej w 1940 roku w różnych miejscach ZSRR i polegającej na wymordowaniu przez NKWD przeszło 21,5 tys. polskich jeńców wojennych i więźniów na mocy decyzji najwyższych władz Związku Radzieckiego zawartej w uchwale Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 roku (tzw. decyzja katyńska).

Rezerwat archeologiczny[edytuj | edytuj kod]

Na wschód od Katynia, na terenie Gniezdowa, na odcinku 5 km na prawym brzegu Dniepru znajduje się rezerwat archeologiczny obejmujący cmentarzysko kurhanowe z kilkoma tysiącami grobów oraz dwa grodziska. Kurhany i grodziska są datowane na IX–X wiek n.e. i są one związane z ważną stacją na wikińskim rzecznym szlaku od Waregów do Greków[10][11].

Urodzeni w Katyniu[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Podczas badań ekshumacyjnych z 1943 odnaleziono masowy grób z ciałami kobiet i mężczyzn, zamordowanych ok. 5–10 lat wcześniej, krępowanych sznurami w ten sam sposób, co polscy oficerowie mordowani w 1940 i spoczywający obok. Janusz Zawodny: Katyń. Paryż: Editions Spotkania, 1989, s. 29. ISBN 2-86914-043-6.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Смоленская область. Численность населения на 01.10.2010 года. pop-stat.mashke.org. [dostęp 2021-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ros.).
  2. ↑ Телефонные коды городов Российской Федерации. na-svyazi.ru. [dostęp 2021-02-10]. (ros.).
  3. ↑ Поиск объектов почтовой связи. vinfo.russianpost.ru. [dostęp 2021-02-10]. (ros.).
  4. ↑ Село Катынь на карте. mapdata.ru. [dostęp 2021-02-10]. (ros.).
  5. ↑ Комплекс памятников в окрестностях поселка Катынь (ros.) zapoved.net [dostęp 2011-08-13].
  6. ↑ Tadeusz A. Kisielewski, Zabójcy. Widma wychodzą z cienia, Poznań 2006, s. 40.
  7. ↑ Janusz Zawodny: Katyń. Paryż: Editions Spotkania, 1989, s. 25. ISBN 2-86914-043-6.
  8. ↑ Janusz Zawodny: Katyń. Paryż: Editions Spotkania, 1989, s. 26. ISBN 2-86914-043-6.
  9. ↑ a b Andrzej Przewoźnik, Jolanta Adamska: Katyń. Zbrodnia, prawda, pamięć. Warszawa: Świat Książki, 2010. ISBN 978-83-247-2036-1.
  10. ↑ Władysław Duczko, Ruś wikingów, Warszawa 2007, s. 131–157.
  11. ↑ Гнёздовский археологический комплекс (Гнёздово) (ros.) gnezdowo.com [dostęp 2011-08-13].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Katyń&oldid=73513418”