Kariera Nikosia Dyzmy – Wikipedia, wolna encyklopedia

Kariera Nikosia Dyzmy
Gatunek	komedia
Rok produkcji	2002
Data premiery	15 marca 2002
Kraj produkcji	Polska
Język	polski
Czas trwania	108 minut
Reżyseria	Jacek Bromski
Scenariusz	Tomasz Kępski
Główne role	Cezary Pazura, Anna Przybylska, Andrzej Grabowski, Krzysztof Globisz, Ewa Kasprzyk
Muzyka	Kuba Sienkiewicz i Elektryczne Gitary, Henri Seroka
Zdjęcia	Arkadiusz Tomiak
Scenografia	Bogdan Solle, Jarosław Żebrowski
Kostiumy	Małgorzata Braszka
Montaż	Krzysztof Szpetmański
Produkcja	Michał Balcerzak
Wytwórnia	KASA Balcerzak
Dystrybucja	Vision
Budżet	14 000 000 euro
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Kariera Nikosia Dyzmy – polski komediowy film fabularny z roku 2002 w reżyserii Jacka Bromskiego^[2].

O filmie[edytuj | edytuj kod]

Film jest współczesną adaptacją powieści Kariera Nikodema Dyzmy Tadeusza Dołęgi-Mostowicza z 1932 roku.

Producentem filmu była KASA Balcerzak, powołane do tego celu przedsiębiorstwo Michała Balcerzaka. Scenariusz na podstawie powieści napisał Tomasz Kępski. Budżet filmu wynosił 14 milionów euro. Zdjęcia rozpoczęto w październiku 2001 roku. W roli współczesnego Dyzmy wystąpił Cezary Pazura^[3]^[4].

Plenery: Pabianice (cmentarz ewangelicki), Łódź (pałac Izraela Poznańskiego przy ul. Ogrodowej, siedziba „Polonii” przy al. Mickiewicza – filmowy gabinet biznesmena Kilińskiego, rektorat PWSFTviT – filmowy gabinet senator Walewskiej, rektorat Akademii Medycznej – filmowy gabinet ministra Jaszuńskiego, hipermarket M1, park Poniatowskiego, ul. Maratońska, ul. Wólczańska przy szpitalu Pirogowa), Leśmierz (cukrownia), Wola Błędowa (pole golfowe), Warszawa, Gdynia (port).

Kontrowersje[edytuj | edytuj kod]

Serial telewizyjny Kariera Nikodema Dyzmy z 1980 roku cieszył się dużą popularnością, dlatego pod koniec XX wieku jego twórcy postanowili nakręcić kontynuację – serial i film o losach współczesnego Dyzmy. We wrześniu 1999 roku rozpoczęły się przygotowania do produkcji, a o projekcie poinformowano w prasie. 13-odcinkowy serial telewizyjny i równocześnie film kinowy miały nosić tytuł Kariera Sebastiana Dyzmy. Scenariusz napisał Witold Orzechowski, współtwórca serialu z 1980 roku, który był również reżyserem i producentem. W tytułowej roli Sebastiana Dyzmy, czyli wnuka Nikodema Dyzmy, miał wystąpić Wojciech Malajkat. W głównych rolach wystąpić mieli również Paweł Deląg, Szymon Bobrowski, Paweł Wilczak i Robert Gonera, a w pozostałych m.in. Jerzy Bończak i Grażyna Barszczewska (aktorzy z serialu z 1980) oraz Agnieszka Warchulska, Agnieszka Sitek i Katarzyna Groniec^[5].

Zdjęcia do nowego serialu i filmu planowano rozpocząć wiosną 2002 roku. Jednak projekt zarzucono po dwuletnich przygotowaniach ze względu na rozpoczęcie w połowie 2001 roku przez Jacka Bromskiego realizacji filmu Kariera Nikosia Dyzmy. Producentem filmu Bromskiego był Michał Balcerzak, który we wrześniu 1999 zgłosił się do Orzechowskiego z propozycją współpracy (którą zarzucono) i otrzymał wówczas od niego treatment scenariusza nowego serialu. Twórcy Kariery Sebastiana Dyzmy wystąpili na drogę sądową przeciwko twórcom filmu Bromskiego oskarżając ich o świadomą kradzież pomysłu i naruszenie praw autorskich^[4]^[6]^[7]^[8].

Pomimo tytułu, film Jacka Bromskiego jest zaledwie luźną adaptacją powieści Dołęgi-Mostowicza. Imię głównego bohatera filmu, Nikoś, nawiązuje do pseudonimu gangstera Nikodema Skotarczaka, uważanego w latach 90 XX w. za szefa mafii trójmiejskiej, zastrzelonego w 1998 roku („Nikoś” Skotarczyk związany był również ze światem filmowym, miał epizodyczną rolę w filmie Sztos). Film Bromskiego zawiera również wiele aluzji do ówczesnej sytuacji politycznej w III RP oraz epatuje nagością, wulgaryzmami i scenami pijaństwa^[9]^[10]^[11].

Fabuła[edytuj | edytuj kod]

Film opowiada o życiu Nikosia Dyzmy (Cezary Pazura) – zwykłego grabarza, rudego pechowca, ale utalentowanego mówcy pogrzebowego – którego smutne życie całkiem przypadkowo ulega zmianie. Okazja trafia się sama, za sprawą przywłaszczonego sobie zaproszenia na koktajl dyplomatyczny. Zastawione stoły i cała masa zimnej wódki... tutaj Nikoś czuje się jak ryba w wodzie. Do czasu.

Oblany wybornym trunkiem przez nieuważnego i nieokrzesanego gościa, zdenerwowany i podpity Nikoś obrzuca bufona przekleństwami. Ten drobny epizod okazuje się punktem zwrotnym w karierze mistrza ceremonii pogrzebowej. Wieść, że tajemniczy nieznajomy publicznie naubliżał znienawidzonemu wicepremierowi Terkowskiemu (Lew Rywin), elektryzuje zgromadzoną na bankiecie śmietankę polityczną, a przed Nikosiem otwierają się drzwi do niesamowitej kariery. Od razu o względy Nikosia zaczynają zabiegać Roman Kiliński (Andrzej Grabowski), król zagęszczacza spożywczego i temperamentna pani senator z senackiej Komisji Skarbu Anna Walewska (Ewa Kasprzyk). Dyzma porzuca pracę na cmentarzu i opuszcza swoich nie wylewających za kołnierz kolegów Niemrawego (Tomasz Sapryk) i Władeczka (Andrzej Zaborski). Kim jest Nikodem Dyzma? Doktorem ekonomii, szarą eminencją w elitach władzy, utalentowanym biznesmenem? Mit, że Nikoś załatwi wszystko, rozchodzi się lotem błyskawicy. Balansując między sypialniami wpływowych kobiet, gabinetami dyrektorów spółek i salonami polityków, Dyzma – za sprawą przypadku czy może instynktu – uczy się, jak wielką wagę może mieć z pozoru nieistotna, mimochodem rzucona informacja. Świat biznesmenów z kilkoma klasami szkoły podstawowej, odgrzewających mity podziemia polityków i ich znudzonych młodych żon, pożądliwie wyciąga ręce w kierunku nowego bohatera współczesności. Już wkrótce o Nikosia upomni się ulica – tylko Dyzma, mówiący tym samym językiem, co oni, potrafi uspokoić wzburzonych rolników i „wejść między ludzi”. Były grabarz, głoszący, że dobre tylko to, co polskie, błyskawicznie pnie się w rankingach najpopularniejszych polityków. Nic więc dziwnego, że w sytuacji załamania narodowej gospodarki Nikoś, ulubieniec ludu i elity, staje się postacią ze wszech miar pożądaną przez skorumpowany i bezradny rząd.

Obsada[edytuj | edytuj kod]

Cezary Pazura – Nikoś Dyzma, którego pierwowzorem jest postać Nikodema Dyzmy
Anna Przybylska – ministrowa Jadzia Jaszuńska
Ewa Kasprzyk – senator Anna Walewska
Andrzej Grabowski – Roman Kiliński, przedsiębiorca
Krzysztof Globisz – Jan Maria Jaszuński, minister rolnictwa
Olgierd Łukaszewicz – premier
Lew Rywin – wicepremier Maciej Terkowski
Włodzimierz Press – Gradkowski, polityk koalicyjny
Mikołaj Grabowski – Graczyk, szef Głównego Urzędu Ceł
Krzysztof Pieczyński – Jerzy Kropiel, szef służb specjalnych
Łukasz Lewandowski – Klemens Poraziński, asystent Nikosia
Andrzej Zaborski – Jan Władeczek, grabarz
Tomasz Sapryk – Niemrawy, grabarz
Jan Jurewicz – kierownik zakładu pogrzebowego
Katarzyna Figura – pielęgniarka w lecznicy rządowej
Danuta Rinn – Frania, gosposia Nikosia
Krzysztof Kowalewski – major Borewicz, oficer byłej Służby Bezpieczeństwa
Marek Cichucki – Kazio, kierowca Nikosia
Dariusz Juzyszyn – Mieczysław, Brat Duży
Andrzej Pieczyński – Stanisław, Brat Mały
Katarzyna Paskuda – Madzia Terkowska, żona wicepremiera Macieja Terkowskiego
Aleksandra Kisio – żona ministra gospodarki
Ignacy Lewandowski – senator
Emilian Kamiński – przewodniczący Sławomir Trędowaty
Piotr Adamczyk – lektor języka angielskiego
Natalia Walarowska(inne języki) – dziennikarka
Kamil Durczok – dziennikarz, prowadzący program Ring wolny
Magdalena Michalak – dziennikarka
Aleksander Bednarz – urzędnik decydujący o zwolnieniu z podatku VAT
Cezary Kosiński – instruktor nauki jazdy
Wojciech Medyński – kelner roznoszący wódkę na przyjęciu (niewymieniony w czołówce)
Ryszard Chlebuś – gość na przyjęciu
Marek Kasprzyk – goryl z BOR
Bartłomiej Krat(inne języki)
Marek Romantowski(inne języki) – facet z koszem wódki
Krzysztof Czeczot
Łukasz Biela

Dodatkowe informacje[edytuj | edytuj kod]

Miejscem pracy tytułowego bohatera jest cmentarz w Zielonce. Lecz sceny kręcono na cmentarzu ewangelickim w Pabianicach.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Gdynia żyje 33. FPFF. gdynia.pl. [dostęp 2010-02-09].
↑ Justyna Kobus: Kariera Nikosia Dyzmy. Wprost 9/2002 (1005). [dostęp 2010-02-09].
↑ SFP, Kariera Nikosia Dyzmy [online] .
↑ ^a ^b Walka o Nikodema Dyzmę [online], Onet Kultura, 18 września 2001 [dostęp 2021-10-26] (pol.).
↑ Redakcja, Dyzma powraca [online], Dziennik Polski, 5 września 2001 [dostęp 2021-10-26] (pol.).
↑ Walka o Dyzmę [online], film.interia.pl [dostęp 2021-10-26] (pol.).
↑ Konflikt o prawo do pomysłu [online], warszawa.wyborcza.pl [dostęp 2021-10-26] .
↑ Kariera Sebastiana Dyzmy [online], FilmPolski [dostęp 2021-10-26] .
↑ JustynaJ. Kobus JustynaJ., Kariera Nikosia Dyzmy [online], Wprost, 3 marca 2002 [dostęp 2021-10-26] (pol.).
↑ Kariera frajera – Recenzja filmu Kariera Nikosia Dyzmy (2002) [online], Filmweb [dostęp 2021-10-26] (pol.).
↑ Kariera Nikosia Dyzmy [online], FilmPolski [dostęp 2021-10-26] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Kariera Nikosia Dyzmy w bazie Filmweb

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Kariera Nikosia Dyzmy w bazie filmpolski.pl
Kariera Nikosia Dyzmy w bazie IMDb (ang.)

[1] Gdynia żyje 33. FPFF. gdynia.pl. [dostęp 2010-02-09].

[wprost-2] Justyna Kobus: Kariera Nikosia Dyzmy. Wprost 9/2002 (1005). [dostęp 2010-02-09].

[3] SFP, Kariera Nikosia Dyzmy [online] .

[walka-xx18964-4] Walka o Nikodema Dyzmę [online], Onet Kultura, 18 września 2001 [dostęp 2021-10-26] (pol.).

[5] Redakcja, Dyzma powraca [online], Dziennik Polski, 5 września 2001 [dostęp 2021-10-26] (pol.).

[6] Walka o Dyzmę [online], film.interia.pl [dostęp 2021-10-26] (pol.).

[7] Konflikt o prawo do pomysłu [online], warszawa.wyborcza.pl [dostęp 2021-10-26] .

[8] Kariera Sebastiana Dyzmy [online], FilmPolski [dostęp 2021-10-26] .

[9] JustynaJ. Kobus JustynaJ., Kariera Nikosia Dyzmy [online], Wprost, 3 marca 2002 [dostęp 2021-10-26] (pol.).

[10] Kariera frajera – Recenzja filmu Kariera Nikosia Dyzmy (2002) [online], Filmweb [dostęp 2021-10-26] (pol.).

[11] Kariera Nikosia Dyzmy [online], FilmPolski [dostęp 2021-10-26] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

1980-89	Alicja (1980) Ceremonia pogrzebowa (1984) Zabij mnie glino (1987) Sztuka kochania (1989)
1990-99	Kuchnia polska (1991) 1968. Szczęśliwego Nowego Roku (1992) Dzieci i ryby (1996) U Pana Boga za piecem (1998)
2000-09	To ja, złodziej (2000) Kariera Nikosia Dyzmy (2002) Kochankowie Roku Tygrysa (2005) Solidarność, Solidarność... (2005, segment) U Pana Boga w ogródku (2007) U Pana Boga za miedzą (2009)
2010-29	Uwikłanie (2011) Bilet na Księżyc (2013) Anatomia zła (2015) Solid Gold (2019) U Pana Boga w Królowym Moście (2023)
Seriale TV	Kuchnia polska (1991-93) U Pana Boga w ogródku (2007)

Powieści	Ostatnia brygada (1930) Kariera Nikodema Dyzmy (1931) Kiwony (1932) Prokurator Alicja Horn (1933) Bracia Dalcz i S-ka (1933) Trzecia płeć (1934) Świat pani Malinowskiej (1934) Złota Maska (1935) Wysokie Progi (1935) Doktor Murek zredukowany (1936) Drugie życie doktora Murka (1936) Znachor (1937) Ich dziecko (1937) Trzy serca (1938) Profesor Wilczur (1939) Pamiętnik pani Hanki (1939)
Scenariusze filmowe	Doktór Murek (1939) Trzy serca (1939) Biały murzyn (1939) Testament profesora Wilczura (1939)
Adaptacje filmowe	Prokurator Alicja Horn (1933) Znachor (1937) Profesor Wilczur (1938) Ostatnia brygada (1938) Doktór Murek (1939) Trzy serca (1939) Złota Maska (1939) Testament profesora Wilczura (1939) Przygody pana Piorunkiewicza (1939) Nikodem Dyzma (1956) Pamiętnik pani Hanki (1963) Znachor (1981) Kariera Nikosia Dyzmy (2002) Znachor (2023)
Seriale telewizyjne	Doktor Murek (1979) Kariera Nikodema Dyzmy (1980)
Seriale radiowe	Doktor Murek (1978) Kariera Nikodema Dyzmy (1979) Bracia Dalcz i spółka (1984) Trzy serca (1984) Ich dziecko (1985) Kiwony (1988) Pamiętnik pani Hanki (1993)
Postaci literackie	Andrzej Dowmunt Nikodem Dyzma Wacław Wareda Leon Kunicki Nina Ponimirska Zygmunt Krzepicki Magda Nieczajówna Franciszek Murek Rafał Wilczur

Kariera Nikodema Dyzmy (1932) Tadeusza Dołęgi-Mostowicza
Postaci	Nikodem Dyzma Wacław Wareda Leon Kunicki Nina Ponimirska Zygmunt Krzepicki
Adaptacje	Nikodem Dyzma (film, 1956) Kariera Nikodema Dyzmy (serial radiowy, 1979) Kariera Nikodema Dyzmy (serial telewizyjny, 1980) Dyzma musical (musical, 2002) Kariera Nikosia Dyzmy (film, 2002, luźna adaptacja)