French
DeutschKamienica Rynek-Ratusz 13 we Wrocławiu – Wikipedia, wolna encyklopedia
 nr rej. A/1560/233 z 30.12.1970[1] | |
 Rynek-Ratusz 13 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | Rynek-Ratusz 13 |
| Kondygnacje | IV+2-kondygnacyjny szczyt |
| Zniszczono | 1945 |
| Odbudowano | 1954 |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
 51°06′36,75″N 17°01′49,41″E/51,110208 17,030392 | |
Kamienica Rynek-Ratusz 13 zwana również jako "Pod Białym Niedźwiedziem"[2][3] – zabytkowa kamienica na wrocławskim Rynku, w północnej pierzei tretu[a] tzw. stronie rymarzy lub stronie złotników[5].
Większość kamienic znajdujących się w północnej pierzei tretu ma rodowód sięgający XV–XVII wieku[5]. Pierwotnie były to parterowe drewniane kramy, a następnie piętrowe murowane pomieszczenia mieszkalne przylegające do dwukondygnacyjnej murowanej ściany północnej smatruza. Z biegiem kolejnych lat pomieszczenia przekształcono w wielopiętrowe kamienice[6]. Po 1824 roku, kiedy to zlikwidowano smatruzy, właściciele kamienic z tej strony wykupili od miasta za kwotę 21 000 talarów, jej tereny i przedłużyli swoje budynki na południe. Zachowane z tego okresu zabudowania mają cechy architektury późnoklasycystycznej[5].
Działania wojenne podczas II wojny światowej częściowo zniszczyły pierzeję północną. Jej odbudowa została opracowana w 1954 roku przez profesora Edmunda Małachowicza w Pracowni Konserwacji Zabytków przy udziale prof. Stanisława Koziczuka, Jadwigi Hawrylak i Stefana Janusza Müllera[7].
Historia kamienicy[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy budynek miał fasadę w stylu barokowym[8]. Budynek w zbliżonej do obecnej formy powstał około roku 1730; w 1825 był przebudowywany. Była to wówczas pięciokondygnacyjna kamienica, sześcioosiowa o szerokości ok. 10,5 metra. Pomiędzy drugim a trzecim piętrem znajdował się dzielący gzyms. Według Olgierda Czernera fasada na wysokości pięter była podzielona pilastrami na dwie kondygnacje, połączonymi na zasadzie dwóch porządków nastawionych jeden po drugim[2]. Budynek przykryty był mansardowym, czterospadowym dachem z dwukondygnacyjną latarinią w kalenicy[3]. Na parterze, po lewej stronie, znajdowało się przejście przez cały tret oraz schody na pierwsze piętro dawnych Smatruz[5]. W budynku od 1794 roku znajdował się sklep Braci Somme oferujący wyroby jubilerskie. W 1825 roku kamienica była przebudowywana[9].
Po 1945[edytuj | edytuj kod]
W wyniku działań wojennych w 1945 roku kamienica została doszczętnie zniszczona. Budynek odbudowano ok. 1954 roku według projektu Anny Fus-Zaorskiej jako czterokondygnacyjną kamienicę o czterech oknach na szerokości fasady[3]. Budynek zamknięto jednokondygnacyjnym dachem i dwukondygnacyjnym szczytem z trzema oknami w osi środkowej, zakończonym otwartym tympanonem. Jak utrzymuje prof. Czerner "forma fasady budynku nie ma podstaw w źródłach dotyczących kamienicy"[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
- ↑ a b Czerner 1976 ↓, s. 143.
- ↑ a b c Brzezowski 2005 ↓, s. 278.
- ↑ Słownik języka polskiego PWN
- ↑ a b c d e Czerner 1976 ↓, s. 28.
- ↑ Wiśniewski 2002 ↓, s. 109-110.
- ↑ Małachowicz 1985 ↓, s. 211.
- ↑ Wiśniewski 2002 ↓, s. 110.
- ↑ Brzezowski 2005 ↓, s. 277.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Olgierd Czerner: Rynek wrocławski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976.
- Zdzisław Wiśniewski: Rynek wrocławski w świetle badań archeologicznych cz.II. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski Instytut Archeologii, 2002.
- Wojciech Brzezowski: Dom mieszkalny we Wrocławiu w okresie baroku. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2005.