Kalendarium historii jezuitów w Polsce – Wikipedia, wolna encyklopedia

Kalendarium historii Towarzystwa Jezusowego (zakonu jezuitów) w Polsce[edytuj | edytuj kod]

XVI WIEK[edytuj | edytuj kod]

1540 – Paweł III, bullą Regimini militantis Ecclesiae, zatwierdził Towarzystwo Jezusowe

1555 – przyjazd do Polski pierwszego jezuity, Alfonsa Salmeróna

1556, 31 lipca – śmierć założyciela zakonu jezuitów Ignacego Loyoli

1558-59 – pobyt w Polsce teologa jezuickiego Piotra Kanizego

1559, 29 czerwca – w Augsburgu wstąpił do Towarzystwa pierwszy Polak, Łukasz Krassowski

1564, 2 listopada – pierwsi jezuici przybyli do Lidzbarka na Warmii

w Wiedniu przypłacił życiem posługę zarażonym br. Zachariasz Forst, pierwszy Polak umierający w Towarzystwie

1565 – Franciszek Borgiasz, generał zakonu, deleguje na Litwę jezuitę Franciszka Sunyera w celu oceny tamtejszej sytuacji wyznaniowej

1565 – otwarcie szkoły w Braniewie;

następne: 1568 – Pułtusk, 1570 – Wilno, 1573 – Poznań, 1575 – Jarosław, 1584 – Dorpat, Kalisz, Połock, Ryga, 1585 – Nieśwież, 1586 – Lublin

1568 – w Pułtusku narodziny jezuickiego teatru szkolnego w Polsce

1568, 15 sierpnia – w Rzymie śmierć jezuity Stanisława Kostki

1569 – Walerian Protasewicz Szuszkowski, biskup wileński, sprowadza jezuitów z Braniewa do Wilna

1571 – w Braniewie pierwsza w Polsce Sodalicja Mariańska

1574 – Zofia z Odrowążów Tarnowska funduje kolegium jezuitów w Jarosławiu, pierwsze kolegium na Rusi,

1578 – Akademia Wileńska (Stefan Batory)

1579 – „Żywoty świętychPiotra Skargi

1579 – pierwsi jezuici w Krakowie za sprawą króla Stefana Batorego

1583 – w Wilnie pierwsze w Polsce wydanie Ćwiczeń duchownych

1583 – król Stefan Batory sprowadza jezuitów do Krakowa i wprowadza ich do kościoła św. Barbary; wkrótce powstaje też nowicjat przy kościele św. Szczepana, oddanym później na potrzeby zakonu

1584 – Piotr Skarga zakłada w Krakowie Bractwo Miłosierdzia

1585 - Stefan Batory, król Polski, zatwierdza darowiznę wsi Wełna, uczynioną przez opata klasztoru trzemeszeńskiego, Wojciecha Mieleńskiego, za wolą królewską i za zgodą konwentu tegoż klasztoru na rzecz klasztoru jezuickiego w Poznaniu

1585 – arcybiskup lwowski Sokołowski sprowadza jezuitów do Lwowa i oddaje na ich potrzeby osobną kaplicę, a jezuita Marcin Laterna głosi kazania w lwowskiej katedrze

1586 – Moscovia, Antonio Possevina

1593 – Nowy Testament w przekładzie Jakuba Wujka

1596 – O lichwie, Marcina Śmigleckiego

1596 – jezuicki dom zakonny powstaje w Toruniu za sprawą Piotra Kostki Stermberga, biskupa chełmińskiego

1597 – Kazania sejmowe Piotra Skargi

1598, 30 sierpnia – męczeństwo pierwszego jezuity – Polaka, Marcina Laterny

XVII WIEK[edytuj | edytuj kod]

1602 – Szczepan Gostomski zapoczątkował powstanie kolegium jezuitów w Sandomierzu

1605 – wyniesienie na ołtarze jezuity Stanisława Kostki

1608 – podział na dwie prowincje: Polską i Litewską

1608 – biskup poznański Adam Nowodworski oddaje jezuitom kolegium w Łomży

1609 – fundacja kościoła pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny i Św. Ignacego – biskupa i męczennika, obecnie Matki Boskiej Łaskawej w Warszawie

1611 – Akademia Poznańska (Zygmunt III Waza)

1611 – biskup Marcin Szyszkowski funduje kolegium jezuitów w Płocku

1612 – Skryte rady Towarzystwa Jezusowego Hieronima Zahorowskiego, literatura antyjezuicka

1612 – Stanisław i Paweł Wolscy ufundowali kolegium jezuitów w Rawie Ruskiej

1614 – fundacja kolegium w Krożach przez hetmana Jana Karola Chodkiewicza

1616 – biskup wileński Mikołaj Pac osadza jezuitów w Krożach

1617 – Stanisław Żółkiewski, kanclerz i hetman wielki koronny, sprowadza jezuitów do Baru; tamtejsze kolegium wspiera nowymi nadaniami hetman Stanisław Koniecpolski

1618 – biskup chełmiński Jan Kuczborski przekazuje jezuitom dom w Malborku

1618 – Jan Gostomski ufundował dom zakonny w Wałczu

1619 – biskup Kuczborski funduje kolegium jezuitów w Bydgoszczy

1619, 7 września – męczeństwo jezuity Melchiora Grodzieckiego

1621-32 – Thesaurus polono – latino – graecus, Grzegorza Knapskiego

1621 – Lew Sapieha, podkanclerzy litewski, ufundował kolegium jezuitów w Brześciu Litewskim

1621 – biskup Łucki Paweł Wolski lokuje zakon jezuitów w Brześciu Litewskim

1621 – biskup Jan von Gleissen osadza jezuitów w Chojnicach

1622, 12 marca – kanonizacja jezuitów: Ignacego Loyoli i Franciszka Ksawerego

1625 – wyjazd do Chin Andrzeja Rudominy

1625 – Anna Chodkiewiczowa, żona Jana Karola Chodkiewicza, oddaje jezuitom Kolegium w Ostrogu

1626 – De perfecta poesi, Macieja Kazimierza Sarbiewskiego

1631 – Albrycht Stanisław Radziwiłł funduje kolegium jezuickie w Pińsku

1632 – prace o niewolnictwie Maryjnym Stanisława Fenickiego i Jana Chomentowskiego

1636 – Parallela horoscopa, Oswalda Krügera

1643 - przyszły król Rzeczpospolitej Obojga Narodów, Jan II Kazimierz Waza, wstępuje do nowicjatu jezuickiego w Loreto we Włoszech, lecz opuszcza je dwa lata później.

1643, 23 marca – w Japonii męczeństwo Wojciecha Męcińskiego

1650 – De piis erga Deum affectibus, Mikołaja Łęczyckiego

1656 – Flora sinensis, Michała Boyma

1657, 16 maja – męczeństwo jezuity Andrzeja Boboli

1661 – Akademia Lwowska (Jan Kazimierz)

1661 – Analecta mathematica, Adama Kochańskiego

1673 – Bartłomiej Nataniel Wąsowski założył w Jarosławiu studium matematyczne

1683 – Meta cordium, Kaspra Drużbickiego

1687 – przy kolegium warszawskim pierwszy budynek teatralny

1690 – Architekt polski, Stanisława Solskiego

Dawne Kolegium Jezuickie w Toruniu

1698 – otwarcie kolegium jezuickiego w Toruniu

XVIII WIEK[edytuj | edytuj kod]

1721 – Historia naturalis, Gabriela Rzączyńskiego

1726, 31 grudnia – kanonizacja jezuity Stanisława Kostki

1728 – pierwszy tom herbarza Kaspra Niesieckiego

1737 – narodziny prasy jezuickiej (Kurier Polski)

1752 – fundacja Collegium Nobilium jezuitów w Warszawie

1755 – podział na cztery prowincje: Małopolską, Wielkopolską, Litewska i Mazowiecką

1764-68 – edycja Zbioru dziejopisów polskich Franciszka Bohomolca

1765-76 – Doświadczenia skutków rzeczy, Józefa Rogalińskiego

1769 – Geografia, Karola Wyrwicza

1770 – początek edycji Zabaw Przyjemnych i Pożytecznych

1773 – brewe Klemensa XIV, Dominus ac Redemptor (kasata jezuitów)

1780 – Historia narodu polskiego, Adama Naruszewicza

1782 – Stanisław Czerniewicz wybrany tymczasowym Wikarym Generalnym na terenie Rosji od 1782 do 1785

1782 – Budowanie wiejskie, Piotra Świtkowskiego

1785 - Gabriel Lenkiewicz-Ipohorski wybrany tymczasowym Wikarym Generalnym na terenie Rosji od 1785 do 1798

1787 – Powinności nauczyciela, Grzegorza Piramowicza

1799 - Franciszek Kareu wybrany tymczasowym Wikarym Generalnym na terenie Rosji od 1799 do 1801

XIX WIEK[edytuj | edytuj kod]

1801 - Gabriel Gruber wybrany tymczasowym Wikarym Generalnym na terenie Rosji od 1801 do 1812

1812 – Tadeusz Brzozowski 19 generałem Towarzystwa Jezusowego

1812 – kolegium jezuitów w Połocku przekształca się w Akademię Połocką

1814, 7 sierpnia – Pius VII, bullą Sollicitudo omnium ecclesiarum, przywrócił Towarzystwo Jezusowe

1820 – wydalenie jezuitów z Rosji

1828 – Jan Paweł Woronicz prymasem Królestwa Polskiego

1853, 30 października – beatyfikacja jezuity Andrzeja Boboli

1872 – założenie wydawnictwa w Krakowie (dziś: Wydawnictwo WAM)

początek edycji Posłańca Serca Jezusowego

1878–1905 – misja podlaska

1884 – początek edycji Przeglądu Powszechnego

1886 – otwarcie Zakładu Naukowo-Wychowawczego w Chyrowie

1894 – polskie wydanie Ćwiczeń w przekładzie Jana Roothaana

1896 – Wieczory nad Lemanem, Mariana Morawskiego

1898 – wyjazd Jana Beyzyma na Madagaskar

XX WIEK[edytuj | edytuj kod]

1900-06 – edycja Jezuici w Polsce Stanisława Załęskiego

1905, 15 stycznia – beatyfikacja jezuity Melchiora Grodzieckiego

otwarcie domu rekolekcyjnego w Czechowicach-Dziedzicach

1906 – Związek Młodzieży Przemysłowej i Rękodzielniczej Mieczysława Kuznowicza

1912 – polska misja w Północnej Rodezji (dzisiejsza Zambia)

1914 – Bóg człowiek (synopsa Ewangelii), Władysława Szczepańskiego

1915 – Włodzimierz Ledóchowski 26 generałem Towarzystwa Jazusowego

1916 – Friedrich Muckermann założył w Wilnie Ligę Robotniczą – pierwszy katolicki związek zawodowy w Polsce

1921 – otwarcie gimnazjum w Wilnie

1926 – zainicjowanie misji wschodniej

otwarcie kolegium Bobolanum w Lublinie

1935 – otwarcie domu pisarzy w Warszawie

1936 – otwarcie domu rekolekcyjnego w Częstochowie

1937 – otwarcie gimnazjum w Gdyni

1938, 17 kwietnia – kanonizacja jezuity Andrzeja Boboli

powstanie Polskiej Sekcji Radia Watykańskiego

1939 – pierwsze represje ze strony najeźdźców:

aresztowania przez Niemców: 3.09 Cieszyn, 5.09 Kalisz; 18.09 Łęczyca; 26.09 Poznań; 04.10 Warszawa; 6.10 Grudziądz (prawdopodobnie od razu rozstrzelani); 14.10 Kraków; 23.10 Gdynia (rozstrzelani w listopadzie); 9.11 Lublin; 10.11 Kraków; 23.11 Lublin;
aresztowania przez Rosjan: 21 września – Pińsk; 27 września – w Przyłbicachk. Lwowa rozstrzelany przez Rosjan Mariusz Skibniewski

1944, 2 sierpnia – dokonanie masakry przez Niemców w domu pisarzy w Warszawie

Klasztor w Toruniu

1945, 4 kwietnia – otwarcie domu zakonnego w Toruniu

1945, 19 grudnia – aresztowanie M. Oleksego,

początek represji Zakonu przez władze PRL

1949, 14 września – rozstrzelanie Władysława Gurgacza

1952 – przeniesienie do Warszawy Wydziału Teologicznego Bobolanum

1955 – Adam Kozłowiecki biskupem Lusaki

1958 – w Rzymie rozpoczął działalność Papieski Instytut Studiów Kościelnych

1962 – początek misji Serca Jezusowego

1963 – początek działalności Centrum Katechetycznego

1974 – nawiązanie łączności z pracującymi w konspiracji jezuitami na Litwie

1994 – ponowne otwarcie gimnazjum w Gdyni

1995, 2 lipca – kanonizacja jezuity Melchiora Grodzieckiego

1998, 18 stycznia - Jan Paweł II mianuje Adama Kozłowieckiego kardynałem

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Felicjan Paluszkiewicz, Mały słownik jezuitów w Polsce, Bobolanum Warszawa 1995, s. 259–262 ISBN 83-901731-7-4.
  • Inglot, M., La Compagnia di Gesù nell'Impero Russo (1772–1820), Roma, 1997.
  • Inglot, M. "How the Jesuits survived their Suppression…", Saint Joseph's University Press, Philadelphia, 2015.