Joaquin Phoenix – Wikipedia, wolna encyklopedia

Joaquin Phoenix
Ilustracja
Joaquin Phoenix (2018)
Imię i nazwisko

Joaquin Raphael Phoenix

Data i miejsce urodzenia

28 października 1974
San Juan

Zawód

aktor, producent filmowy, wokalista

Lata aktywności

od 1982

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Joaquin Raphael Phoenix[1] (ur. 28 października 1974 w San Juan) – amerykański aktor, wokalista, producent filmowy i telewizyjny. Laureat Oscara za tytułową rolę w filmie Joker (2019).

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Wczesne lata[edytuj | edytuj kod]

Przyszedł na świat w wielodzietnej rodzinie zbieracza owoców, misjonarza i menedżera[2] Johna Lee Phoenixa („Bottom”, „Amram”; ur. 14 czerwca 1947) i sekretarki z nowojorskiego Bronxu Arlyn Dunetz Jochebed (ur. 31 grudnia 1944)[3][4]. Rodzice jego matki byli Żydami z Węgier i Rosji. Wychowywał się ze starszym bratem Riverem (ur. 23 sierpnia 1970, zm. 31 października 1993)[5] i trzema siostrami: Rain Joan of Arc (ur. 21 listopada 1972)[6], Liberty Mariposą (ur. 5 lipca 1976)[7] i Summer Joy (ur. 10 grudnia 1978)[8]. Jego rodzice byli hipisami, żyjącymi w Ameryce Południowej, gdzie stali się członkami organizacji Dzieci Boga[9]. W 1977 rodzina przeniosła się do Los Angeles i zmieniła swoje nazwisko na Phoenix od Feniksa, który odradza się z popiołów[10].

Kariera[edytuj | edytuj kod]

Na małym ekranie zadebiutował w wieku ośmiu lat jako Travis w jednym z odcinków serialu muzycznego CBS Siedem narzeczonych dla siedmiu braci (Seven Brides for Seven Brothers)[11] pt.: „Christmas Song” (1982) z udziałem brata. W 1984, mając dziesięć lat, wystąpił gościnnie w serialach: ABC The Fall Guy z Lee Majorsem, NBC Posterunek przy Hill Street i CBS Napisała: Morderstwo. Jako 11-latek był obsadzony w dramacie CBS o wykorzystywaniu seksualnym dzieci Kids Don't Tell (1985), w którym partnerował Michaelowi Ontkeanowi, JoBeth Williams i Nancy Lee Grahn. Po raz pierwszy pojawił się na kinowym ekranie w filmie fantastycznonaukowym Harry’ego Winera Kosmiczny obóz (SpaceCamp, 1986) z Kate Capshaw i Tomem Skerrittem wystąpił jako 12-letni Max Graham, który często nawiązuje do Gwiezdnych wojen. Reżyser Rick Rosenthal powierzył mu rolę 12-letniego bachora wojskowego w komediodramacie familijnym Ruscy na Florydzie (Russkies, 1987) z Whipem Hubleyem. Za postać Garry’ego Buckmana-Lampkina w komediodramatu Rona Howarda Spokojnie, tatuśku (Parenthood, 1989) u boku Steve’a Martina i Dianne Wiest był nominowany do Young Artist Award za najlepszy występ wiodącego młodego aktora w filmie fabularnym.

Dobrze zapowiadającą się karierę braci Phoenix przerwała tragedia, gdy 31 października 1993 w wieku zaledwie 23 lat, z powodu przedawkowania narkotyków, zmarł brat River. Wówczas Joaquin wycofał się z życia zawodowego. Powrócił na ekran w roli Jimmy’ego, uwodzonego przez Suzanne (Nicole Kidman) w prezentowanym poza Konkursem Głównym na festiwalu w Cannes komediodramacie kryminalnym Gusa Van Santa Za wszelką cenę (1995) z Mattem Dillonem. Zagrał w melodramacie Abbottowie prawdziwi (Inventing the Abbotts, 1997) z Liv Tyler[12], dramacie kryminalnym Droga przez piekło (U Turn, 1997) u boku Seana Penna, Jennifer Lopez i Nicka Nolte, dramacie sensacyjnym Powrót do raju (Return to Paradise, 1998) z Vince’em Vaughnem i Anne Heche[12]. Wystąpił w roli pracownika hollywoodzkiego sklepu kaset wideo z filmami porno Maxa Californię w dreszczowcu Joela Schumachera Osiem milimetrów (8MM, 1999)[12] z Nicolasem Cage’em i zagrał postać byłego francuskiego księdza katolickiego Simoneta De Coulmier, który zaprzyjaźnił się z markizem de Sade’em (Geoffrey Rush) i jako formę terapii pozwolił mu prowadzić amatorski teatr w Charenton w filmie Philipa Kaufmana Zatrute pióro (Quills, 2001)[13].

Jego kreacja głównego antagonisty, amoralnego cesarza Kommodusa w superprodukcji Ridleya Scotta Gladiator (2000) z Russellem Crowe’em przyniosła mu Blockbuster Entertainment Awards w kategorii „Ulubiony czarny charakter” oraz nominacje do Oscara, Złotego Globu, BAFTA, Nagrodę Satelity i Nagrody Gildii Aktorów Ekranowych dla najlepszego aktora drugoplanowego[14]. W dramacie sensacyjnym Płonąca pułapka (Ladder 49, 2004) wystąpił w roli uwięzionego w pożarze strażaka, Jacka Morrisona. Za rolę piosenkarza Johnny’ego Casha w biograficznym melodramacie muzycznym Jamesa Mangolda Spacer po linie (Walk the Line, 2005) odebrał Hollywood Film Festival i Złoty Glob oraz był nominowany do Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego, BAFTA i Nagrody Gildii Aktorów Ekranowych[15]. Cash osobiście zaakceptował jego kandydaturę, a Phoenix sam wykonał wszystkie towarzyszące filmowi piosenki i odebrał Nagrodę Grammy w kategorii „Najlepsza składanka ze ścieżką dźwiękową z kina, telewizji lub innych mediów wizualnych”[14].

W październiku 2008 Joaquin Phoenix ogłosił koniec kariery aktorskiej oraz postanowił sprzedać swój dom w Hollywood oraz przenieść się na wieś, gdzie będzie mógł poświęcić się muzyce. W sierpniu 2010 okazało się to mistyfikacją. Aktor przez dwa lata zwodził całe środowisko Hollywood, które uwierzyło, jakoby stoczył się na dno[12].

W 2012 powrócił w roli Freddiego Quella, weterana II wojny światowej i prawej ręki religijnego guru w dramacie psychologicznym Paula Thomasa Andersona Mistrz (The Master), za którą zdobył Puchar Volpi na festiwalu w Wenecji i kolejną nominację do Oscara, Złotego Globu oraz nagrody BAFTA[14]. Zagrał w melodramacie Ona (Her, 2013), komediodramacie kryminalnym Paula Thomasa Andersona Wada ukryta (Inherent Vice, 2014) i dramacie kryminalnym Woody’ego Allena Nieracjonalny mężczyzna (Irrational Man, 2015) z Emmą Stone. Wcielił się w Jezusa Chrystusa w biograficznym filmie biblijnym Maria Magdalena (Mary Magdalene, 2018)[16] z Rooney Marą. Wystąpił jako rysownik, artysta i muzyk John Callahan w biograficznym Gusa Van Santa Bez obaw, daleko nie zajdzie (Don't Worry, He Won't Get Far on Foot, 2018) i jako zabójca Charlie Sisters w komediowym westernie Jacquesa Audiarda Bracia Sisters (The Sisters Brothers, 2018) u boku Jake’a Gyllenhaala[17].

Sukcesem okazała się kreacja Arthura Flecka / Jokera, emocjonalnie zaburzonego, nieudolnego komika, który staje się groźnym psychopatycznym i sadystycznym przestępcą w dramacie psychologicznym Todda Phillipsa Joker (2019), za którą zdobył Oscara, nagrodę BAFTA, nagrodę PETA i Złoty Glob[14]. Phoenix do tej roli schudł 20 kg, a skutki odchudzania realnie wpływały na cały proces budowania roli. Film został dobrze przyjęty na festiwalu w Wenecji i otrzymał Złotego Lwa[14].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Podobnie jak rodzeństwo, Joaquin jest weganinem. Udziela się na rzecz PETA. Phoenix w okolicach ust ma charakterystyczną bliznę, według jego słów szrama powstała w wyniku bójki. W kwietniu 2005 Phoenix przeszedł terapię antyalkoholową.

Spotykał się z koleżanką z planu Liv Tyler (1995-98) i modelką Topaz Page-Green (2001-2005). Pod koniec 2016 związał się z aktorką Rooney Marą, z którą zaręczył się w lipcu 2019. Para ma syna – Rivera (ur. 2020), któremu imię nadano na cześć zmarłego brata aktora[18].

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Filmy pełnometrażowe[edytuj | edytuj kod]

Seriale TV[edytuj | edytuj kod]

  • 1989: Superboy jako Billy Hercules
  • 1989: Still the Beaver jako Kyle Cleaver
  • 1986: Gwiazda poranna/Gwiazda wieczorna (Morningstar/Eveningstar) jako Doug Roberts
  • 1986: Alfred Hitchcock przedstawia (Alfred Hitchcock Presents) jako Pagey Fisher
  • 1984: Napisała: Morderstwo (Murder, She Wrote) jako Billy Donovan
  • 1984: Posterunek przy Hill Street (Hill Street Blues) jako Daniel
  • 1984: The Fall Guy jako Dzieciak
  • 1984: ABC Afterschool Specials jako Robby Ellsworth
  • 1983: Mr. Smith
  • 1983: Six Pack jako Tad Akins
  • 1982: Seven Brides for Seven Brothers jako Travis

Producent[edytuj | edytuj kod]

  • 2016: Across My Land
  • 2016: CAMP: The Documentary
  • 2015: I Am Dying
  • 2010: Joaquin Phoenix: Jestem, jaki jestem (I'm Still Here)
  • 2007: Królowie noc (We Own the Night)
  • 2007: Bez blichtru (4Real)

Nagrody i nominacje[edytuj | edytuj kod]

Nagroda Rok Kategoria Nominowana praca Wynik
National Board of Review 2000 Najlepszy aktor drugoplanowy[14] Zatrute pióro / Gladiator / Ślepy tor Wygrana
Hollywood Film Festival 2005 Aktor roku[14] Spacer po linie Wygrana
San Diego Film Festival 2005 Nagroda za działalność humanitarną Mieszkańcy Ziemi Wygrana
Złoty Glob 2006 Najlepszy aktor w filmie komediowym lub musicalu[14] Spacer po linie Wygrana
Nagroda Grammy 2007 Best Compilation Soundtrack for Visual Media Spacer po linie Wygrana
69. MFF w Wenecji 2012 Puchar Volpiego dla najlepszego aktora[14] Mistrz Wygrana
Newport Beach Film Festival 2014 Outstanding Achievement in Filmmaking – Ensemble Cast Imigrantka Wygrana
Independent Spirit Robert Altman Award 2015 Wada ukryta Wygrana
70. MFF w Cannes[14] 2017 Nagroda dla najlepszego aktora Nigdy cię tu nie było Wygrana
Critics’ Choice Movie Awards 2020 Najlepszy aktor pierwszoplanowy Joker Wygrana
Złoty Glob 2020 Najlepszy aktor w filmie dramatycznym Joker Wygrana
Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych 2020 Wybitny występ aktora w roli pierwszoplanowej[14] Joker Wygrana
BAFTA 2020 Najlepszy aktor pierwszoplanowy[14] Joker Wygrana
Nagroda Akademii Filmowej (Oscar) 2020 Najlepszy aktor pierwszoplanowy[14] Joker Wygrana

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Joaquin Phoenix. T. 8: Kolekcja Alfred Hitchcock Przedstawia. Poznań: Oxford Educational Sp. z o.o., sierpień 2009, s. 6. ISBN 978-83-252-0469-3.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Joaquin Rafael Phoenix – Genealogy. Geni. [dostęp 2016-08-20]. (ang.).
  2. ↑ Joaquin Phoenix Biography (1974-). Film Reference. [dostęp 2016-08-20]. (ang.).
  3. ↑ Arlyn (Heart) Phoenix – Genealogy. Geni. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
  4. ↑ Arlyn Sharon Dunetz – Children of God. XFamily. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
  5. ↑ River Jude Phoenix (1970-1993). Find A Grave Memorial. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
  6. ↑ Rain Joan Of Arc Phoenix – Genealogy. Geni. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
  7. ↑ Libertad Mariposa Phoenix – Genealogy. Geni. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
  8. ↑ Summer Joy Phoenix – Genealogy. Geni. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
  9. ↑ River Phoenix, beautiful and damned. RedMilk. [dostęp 2016-08-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-27)]. (ang.).
  10. ↑ Biographie de River Phoenix. JeSuisMort.com. [dostęp 2016-08-20]. (fr.).
  11. ↑ Joaquin Phoenix. TV.com. [dostęp 2016-08-20]. (ang.).
  12. ↑ a b c d Rebecca Flint Marks: Joaquin Phoenix Biography. AllMovie. [dostęp 2020-02-10]. (ang.).
  13. ↑ Joaquin Phoenix. Rotten Tomatoes. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
  14. ↑ a b c d e f g h i j k l m Joaquin Phoenix Awards. AllMovie. [dostęp 2020-02-10]. (ang.).
  15. ↑ Patrick Ryan (2019-12-14): How Joaquin Phoenix played a quadriplegic cartoonist in 'He Won't Get Far on Foot'. „USA Today”. [dostęp 2020-03-07]. (ang.).
  16. ↑ Jj Nattrass: Joaquin Phoenix is bruised in his role as Jesus Christ for biopic Mary Magdalene. „Daily Mail”, 21 listopada 2016. [dostęp 2021-04-20]. (ang.).
  17. ↑ Joaquin Phoenix – Actor. CineMagia.ro. [dostęp 2016-08-20]. (rum.).
  18. ↑ Tilly Pearce (2020-09-27): Joaquin Phoenix and Rooney Mara ‘welcome a baby boy named River’ after actor’s late brother. „Metro”. [dostęp 2020-09-28]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Nagroda Akademii Filmowej dla najlepszego aktora pierwszoplanowego
1920–1939
1940–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039
Nagroda za pierwszoplanową rolę męską na Festiwalu Filmowym w Cannes
1946–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–
Puchar Volpiego dla najlepszego aktora
1932-1959
1960-1989
1990-2009
2010-
Nagroda BAFTA dla najlepszego aktora pierwszoplanowego
1950–1959
1960–1969
1970–1979
1980–1989
1990–1999
2000–2009
2010–2019
2020–2029
Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych za wybitny występ aktora w roli pierwszoplanowej
1994-1999
2000–2009
2010–2019
2020–2029
Złoty Glob dla najlepszego aktora w filmie dramatycznym
1940–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039

Złoty Glob dla najlepszego aktora w filmie komediowym lub musicalu
1950–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039

Nagroda Stowarzyszenia Krytyków Filmowych Los Angeles dla najlepszego aktora
Nagroda National Board of Review dla najlepszego aktora drugoplanowego
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Joaquin_Phoenix&oldid=72581708”