Jaskinie Mogao – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jaskinie Mogao[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
Państwo

 Chiny

Typ

kulturowy

Spełniane kryterium

I, II, III, IV, V, VI

Numer ref.

440

Region[b]

Azja i Pacyfik

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

1987
na 11. sesji

Położenie na mapie Chin
Mapa konturowa Chin, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Jaskinie Mogao”
Ziemia40°02′29,6″N 94°48′29,8″E/40,041556 94,808278

Jaskinie Mogao (chiń. 莫高窟, pinyin: Mògāo Kū), znane też jako Jaskinie Tysiąca Buddów (chiń. 千佛洞, pinyin: Qiānfódòng) i Jaskinie Dunhuang (chiń. 敦煌石窟, pinyin: Dūnhuáng Shíkū) – zespół 492 skalnych świątyń w pobliżu miasta Dunhuang w chińskiej prowincji Gansu, w 1987 roku wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Jaskinie zawierają liczne okazy dawnej sztuki buddyjskiej, m.in. posągi i malowidła. W większości pochodzą one z okresu północnej i zachodniej dynastii Wei (IVVI w. n.e.), znaleziono jednak także przedmioty z Epoki Pięciu Dynastii (X w.), północnej dynastii Song (XXII w.), zachodniej dynastii Xia (XIXII w.) oraz dynastii Yuan (XIIIXIV w.), jednak w najlepszym stanie zachowały się posągi z czasów dynastii Tang (VIIX w.) oraz północnej dynastii Zhou (VI w.).

Jaskinie mają kształt prostokąta lub kwadratu z kopulastym, bogato zdobionym sklepieniem. Na centralnym miejscu wyeksponowany jest posąg Buddy i mniejsze, terakotowe posągi jego uczniów. Ściany i sklepienie pokryte są cementem i gliną, a następnie pomalowane wodnymi farbami. Większość motywów dekoracji zaczerpnięta jest z przyrody i architektury.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Północna i zachodnia dynastia Wei oraz północna dynastia Zhou

[edytuj | edytuj kod]

Była to epoka kryzysu idei konfucjańskiej i rozpowszechniania się nauczania Buddy o nirwanie i poszukiwaniu własnej drogi zbawienia. Sztuka chińska tego okresu charakteryzuje się silnymi wpływami buddyzmu indyjskiego – świadczą o tym m.in. nieproporcjonalnie duże głowy posągów. Smukłe, delikatne sylwetki przedstawianych postaci miały ukazywać ducha tych, którzy odrzucili świat materialny, oddając się ascezie.

Dynastia Tang

[edytuj | edytuj kod]

Epoka panowania dynastii Tang była okresem największego rozkwitu sztuki w jaskiniach Mogao. Ozdobiono wówczas 260 jaskiń i wyrzeźbiono największe posągi, w tym posąg siedzącego Buddy z jaskini nr 96 o wysokości 34,5 m. Wśród malowideł dominujące miejsce zajmują postacie dworskiej arystokracji i są one też o wiele większe niż w poprzednich epokach.

Późniejsze jaskinie

[edytuj | edytuj kod]

Po upadku dynastii Tang nastąpił również kryzys sztuki chińskiej w Mogao. Pochodzące z późniejszych epok posągi i malowidła są o wiele prostsze i ubożej zdobione, jednak i wówczas zdarzały się dzieła, zasługujące na szczególną uwagę – należy do nich 16-metrowy posąg leżącego Buddy z jaskini nr 158, otoczony mniejszymi posążkami jego uczniów.

W późniejszych wiekach straciły na znaczeniu i zostały częściowo zasypane przez pustynię. Dla świata zachodniego odkrył je Aurel Stein, który odkupił też od mnicha mieszkającego w ruinach świątyń, Wanga Yuanlu, wiele doskonale zachowanych manuskryptów.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Praktyczny przewodnik:Chiny. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2001, s. 818-819.