Janina Stoksik – Wikipedia, wolna encyklopedia

Janina Stoksik
Janina Mirosława Stoksik
Ilustracja
Janina Stoksik, 2020
Data i miejsce urodzenia

15 stycznia 1932
Wejherowo

Specjalność: historia i archiwistyka
Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Doktorat

1983
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Archiwum Narodowe w Krakowie
Stanowisko

starszy kustosz

Okres zatrudn.

1959–1994

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi
Cytaty w Wikicytatach
Kraków, widok z pierwszej połowy XVII wieku, opublikowany w Amsterdamie przez Jana Jansoniussa (1588-1664)

Janina Mirosława Stoksik (ur. 15 stycznia 1932 w Wejherowie) – polska historyk i archiwistka. Kustosz Archiwum Narodowego w Krakowie, gdzie zajmowała się opracowywaniem aktów staropolskich i zbiorów kartograficznych.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Jest córką Jana Stoksika (1904–1985), inżyniera geodety i Anieli z domu Pająk (1897–1991). Okres okupacji niemieckiej spędziła z rodzicami i bratem Zbigniewem (1933–1998) w rodzinnych (ze strony ojca) Rzemienowicach koło Opatowca. Zamieszkała w Krakowie od 1945[1].

Studia historii na Wydziale Historyczno-Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego ukończyła w 1958. Jej praca magisterska o dziejach krakowskiego klasztoru Klarysek została opublikowana w 1961[2]. W 1975 prowadziła inwentaryzację zespołu kartograficznego w Bibliotece Kapitulnej na Wawelu[3]. Stopień doktora nauk humanistycznych na podstawie pracy Geometrzy w Małopolsce do końca XVIII wieku (promotor: prof. Alicja Falniowska-Gradowska) w Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie uzyskała w 1983[4]. W latach 1959–1994 pracowała w Archiwum Narodowym w Krakowie, przechodząc kolejne stopnie od młodszego archiwisty po starszego kustosza[1]. Była kierownikiem oddziałów tego archiwum gromadzących akta staropolskie i zbiory kartograficzne[5].

Została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi w 1993[6].

W 2022 z okazji jubileuszu 90-lecia Janiny Stoksik ukazały się w „Krakowskim Roczniku Archiwalnym” jej biografia, wykaz opracowanych zespołów archiwalnych i bibliografia jej dorobku naukowego[1][7][8].

Działalność naukowa[edytuj | edytuj kod]

Jest autorką lub współautorką ponad 50 publikacji naukowych z zakresu historii Polski XVII–XVIII wieku, historii geodezji i kartografii polskiej tego okresu ze szczególnym uwzględnieniem kartografii wielkoskalowej: rękopiśmiennych, zazwyczaj wielobarwnych map, zachowanych w polskich zbiorach archiwalnych, bibliotecznych, klasztornych i muzealnych, autorstwa głównie geometrów małopolskich[5][9].

Opublikowała także prace z zakresu historii i genezy galicyjskiego katastru gruntowego z połowy XIX wieku, którego powstanie poprzedzone zostało sporządzeniem map gruntowych i opisów do nich metryki józefińskiej w końcu XVIII wieku[10] i metryki franciszkańskiej w początkach XIX wieku[11][12]. Austriacki kataster gruntowy z połowy XIX stulecia stanowił najwyższe osiągnięcie ówczesnej techniki pomiarowej, daleko wyprzedzające działania podejmowane w tym zakresie przez pozostałe państwa zaborcze: Prusy i Rosję. Ustalenia katastru galicyjskiego obowiązywały na terenie Polski południowej do początków drugiej połowy XX wieku[11][13].

Odrzechowa – galicyjska mapa katastralna metryki franciszkańskiej[11], 1817
Pielnia – galicyjska mapa katastralna (1:2880)[11], 1852
Litografia (1869) wielkoskalowej mapy podkrakowskiego Kazimierza
Mapa Wielkiego Księstwa Krakowskiego, 1846–1918

Jest autorką, współautorką lub redaktorką opracowań monograficznych z zakresu historii polskiej geodezji[14][13][15] i kartografii[16], a także dziejów miast polskich[17]. Zajmuje się również edytorstwem źródeł historycznych[18][19] i problemami komputeryzowania zasobów archiwalnych[20]. Jest autorką biogramów[21], także w Polskim Słowniku Biograficznym[22][23][24]. Jest stałym recenzentem naukowym i członkiem komitetu redakcyjnego „Krakowskiego Rocznika Archiwalnego” od założenia czasopisma w 1995[25][26]. Była także autorką recenzji, które publikowała w czasopiśmie „Archeion” wydawanym przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych[27].

W 2014 Archiwum Narodowe w Krakowie zorganizowało promocję jej książki Geometrzy małopolscy do końca XVIII wieku: Z dziejów geodezji i kartografii wielkoskalowej w Polsce[5]. Publikacja ta przedstawia historyczną analizę zasad tworzenia map w Małopolsce w porównaniu z pozostałymi głównymi ośrodkami kartograficznymi dawnej Polski, a także opis dziejów (1631–1778) uniwersyteckiej katedry geometrii praktycznej kształcącej geometrów w Krakowie i jej absolwentów[9].

Znaczenie tej książki wykracza daleko poza skromny tytuł. Poruszane tu zagadnienia dotykają istotnych kwestii gospodarczych i społecznych Rzeczypospolitej przedrozbiorowej. (...) Posłuży także historykom-regionalistom i miłośnikom „małych ojczyzn”, gdyż zawiera wiele cennych i nieznanych dotąd informacji szczegółowych o fundamentalnym znaczeniu dla dziejów wielu miejscowości.

Zdzisław Noga w recenzji książki Geometrzy małopolscy..., 2014[5]

Publikacje książkowe[edytuj | edytuj kod]

  • Geometrzy małopolscy do końca XVIII wieku: Z dziejów geodezji i kartografii wielkoskalowej w Polsce, Kraków: Archiwum Narodowe, 2013, s. 257, ISBN 978-83-927658-7-5. (recenzja1, recenzja² s. 231–232).
  • Plany i widoki miast z okresu I Rzeczypospolitej w zasobie Archiwum Państwowego w Krakowie i ich twórcy, [w:] Jerzy Ostrowski, Paweł E. Weszpiński (red.), Z dziejów kartografii. T. XV. Dawna kartografia miast, Warszawa: Instytut Historii Nauki PAN, 2011, s. 161–184, ISBN 978-83-86062-06-5.
  • Wielki Kraków – jego powstanie w latach (1902) 1910–1915, [w:] Małgorzata Klimas, Bożena Lesiak-Przybył (red.), Wielki Kraków. Rozszerzenie granic miasta w latach 1910–1915, 2010, s. 11–36, ISBN 978-83-927658-2-0.
  • Dawne plany i widoki Krakowa, [w:] Zdzisław Noga (red.), Atlas historyczny miast polskich. T. 5, Małopolska, 2007, 36–38, 40–43 (także opisy 17 historycznych planów Krakowa), ISBN 978-83-89131-53-9.
  • Właściciele Chrzanowa od początku XVII wieku do początku XIX wieku, [w:] – (red.), Chrzanów. Studia z dziejów miasta i regionu do roku 1939, t. I, 1998, s. 113–152, ISBN 978-83-906081-2-9.
  • Chrzanów i jego mieszkańcy od początku XVII wieku do początku XIX wieku, [w:] – (red.), Chrzanów. Studia z dziejów miasta i regionu do roku 1939, t. I, 1998, s. 155–182, ISBN 978-83-906081-2-9.
  • Siewierz i księstwo siewierskie w XVII i XVIII-wiecznych przekazach kartograficznych, [w:] Feliks Kiryk (red.), Siewierz – Czeladź – Koziegłowy. Studia i materiały z dziejów księstwa siewierskiego, Katowice: Muzeum Śląskie, 1994, s. 597–613, ISBN 83-85039-20-1.
  • Małopolscy miernicy w XVI-XVII wieku, [w:] Anna Izydorczyk, Andrzej Wyczański (red.), Społeczeństwo staropolskie: Studia i szkice. T. 4, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986, s. 71–103, ISBN 83-01-06248-7.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Krystyna Jelonek-Litewka, Jubileusz 90 lat życia dr Janiny Stoksik, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, Archiwum Narodowe w Krakowie, 2022, s. 11–16, ISSN 1233-2135 [dostęp 2023-07-11].
  2. ↑ Janina Stoksik, Powstanie i późniejszy rozwój uposażenia klasztoru Klarysek w Krakowie w XIII i XIV wieku, „Rocznik Krakowski”, 35, Wrocław – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, 1961, 93–128 (praca magisterska pod kierownictwem prof. Romana Grodeckiego).
  3. ↑ Jacek Urban, Biblioteka Kapitulna na Wawelu, „Rocznik Biblioteki Kraków”, 1, 2017, s. 224, ISBN 978-83-949508-0-4, ISSN 2544-784X [dostęp 2020-01-25].
  4. ↑ Rozprawy Doktorskie (promotor:) „Falniowska-Gradowska, Alicja” [online], Geometrzy w Małopolsce do końca XVIII wieku – Stoksik, Janina (1983); Repozytorium Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie [dostęp 2020-01-25].
  5. ↑ a b c d Promocja książki Janiny M. Stoksik „Geometrzy Małopolscy do końca XVIII wieku [online], Archiwum Narodowe w Krakowie (książka wydana w 2013, ISBN 978-83-927658-7-5), 2014 [dostęp 2020-01-04].
  6. ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 sierpnia 1993 [online], poz. 228 [dostęp 2020-01-05].
  7. ↑ Krystyna Jelonek-Litewka, Wykaz zespołów archiwalnych (i części zespołów) porządkowanych i opracowanych przez dr Janinę Stoksik, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, 28, Archiwum Narodowe w Krakowie, 2022, s. 17–18, ISSN 1233-2135 [dostęp 2023-07-11].
  8. ↑ Krystyna Jelonek-Litewka, Wykaz publikacji dr Janiny Stoksik, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, 28, Archiwum Narodowe w Krakowie, 2022, s. 19–28, ISSN 1233-2135 [dostęp 2023-07-11].
  9. ↑ a b Janina Stoksik, Dzieje Katedry Geometrii Praktycznej w Akademii Krakowskiej (1631–1778), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne.” (92), Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 1990, s. 61–76, ISSN 0083-4351.
  10. ↑ Janina Stoksik, Struktura własności ziemskiej i użytkowania gruntów w Galicji w cyrkułach rzeszowskim, sanockim i tarnowskim w świetle katastru józefińskiego (1785-1787) – recenzja, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, XVI, 2010, s. 165–167, ISSN 1233-2135 [dostęp 2020-01-25].
  11. ↑ a b c d Janina Stoksik, Galicyjski kataster gruntowy, jego geneza, dzieje i spuścizna aktowa, „Archeion”, LXIII, 1975, s. 165–187.
  12. ↑ Janina Stoksik, Galicyjski kataster gruntowy – jego gromadzenie i opracowywanie w Archiwum Państwowym w Krakowie, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, I, 1995, s. 46–57, ISSN 1233-2135 [dostęp 2020-01-24].
  13. ↑ a b Janina Stoksik, Kraków ośrodkiem geodezji i kartografii wielkoskalowej w XVIl i XVIIl stuleciu, „Polski Przegląd Kartograficzny”, 24 (4), 1992, s. 147–166, ISSN 2450-6966.
  14. ↑ Janina Stoksik, Zofia Traczewska-Białkowa, Akademia Krakowska – pierwszym w Polsce ośrodkiem kształcenia geodetów, Warszawa: Sigma, 1981, s. 18 [dostęp 2024-02-04] (pol.).
  15. ↑ Janina Stoksik, Tetmajerowie. Rodzina pisarzy, poetów, powstańców, spiskowców i ... geodetów, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, 21, 2015, s. 75–99, ISSN 1233-2135 [dostęp 2020-01-11].
  16. ↑ Janina Stoksik, Zbiory kartografików w Archiwum Potockich z Krzeszowic, „Miscellanea Historico-Archivistica”, 8, 1997, s. 77–85, ISSN 0860-1054 [dostęp 2020-01-16].
  17. ↑ Janina Stoksik, Wisła pod Krakowem przedmiotem polsko-austriackiego konfliktu granicznego w latach 1780–1782, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, 2, 1996, s. 47–69.
  18. ↑ Adam Kamiński, Diariusz podręczny 1939-1945. Relacje i wspomnienia, Anna Palarczykowa i Janina Stoksik (Wstęp i opracowanie), Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2001, s. 361, ISBN 83-7233-098-0.
  19. ↑ Adam Kamiński, Zarys dziejów Archiwum Państwowego w Krakowie (1792) 1878-1952, Janina Stoksik (Przedmowa i opracowanie), Kraków: Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, 2012, s. 143, ISBN 978-83-89131-70-6.
  20. ↑ Janina Stoksik, Uwagi na temat projektu standardu archiwalnego opisu informacyjnego w systemie FOPAR w odniesieniu do dawnych przekazów kartograficznych, [w:] Bohdan Ryszewski (red.), Komputeryzacja archiwów, tom 2. Problemy opracowania archiwaliów staropolskich w skomputeryzowanych systemach informacyjnych, Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 1996, s. 75–78, ISBN 83-231-0741-6 [dostęp 2020-01-17].
  21. ↑ Biogramy: Anna Palarczykowa (1918–2013) s. 172–174; Stanisława Mika (1931–2014) s. 149–151; Aniela Kiełbicka (1914–2009) s. 114–117, [w:] Słownik Biograficzny Archiwistów Polskich, t. III (1835–2015), Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 2017, ISBN 978-83-65681-06-5, [dostęp 2010-01-27].
  22. ↑ Janina Stoksik, Dominik Pucek (1723–1789), „Polski Słownik Biograficzny”, XXIX, 1986, s. 309–310 [dostęp 2020-01-27].
  23. ↑ Janina Stoksik, Wojciech Pucek (zm. ok. 1759), „Polski Słownik Biograficzny”, XXIX, 1986, s. 310–311 [dostęp 2020-01-27].
  24. ↑ Janina Stoksik, Adam Strzałka (ok. 1585–1634), „Polski Słownik Biograficzny”, XLIV, 2006–2007, s. 556–557 [dostęp 2020-01-27].
  25. ↑ Krakowski Rocznik Archiwalny [online], Od Redakcji [dostęp 2020-01-05].
  26. ↑ Robert Degen, Regionalne czasopisma historyczno-archiwalne w Polsce na przełomie XX i XXI w. (do końca 2005 roku), „W Kręgu Prasy”, IV, 2008, s. 93–133 [dostęp 2020-01-05].
  27. ↑ Bibliografia zawartości tomów I–C, „Archeion”, dodatek do tomu C, 2000, 255 (Janina Stoksik – poz. 2547, 3071, 3113), ISSN 0066-6041 [dostęp 2020-01-25].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Janina_Stoksik&oldid=72771729”