Jadwiga Wajsówna – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jadwiga Wajsówna
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

30 stycznia 1912
Pabianice

Data i miejsce śmierci

1 lutego 1990
Pabianice

Dorobek medalowy
Reprezentacja  Polska
Igrzyska olimpijskie
srebro Berlin 1936 lekkoatletyka
(rzut dyskiem)
brąz Los Angeles 1932 lekkoatletyka
(rzut dyskiem)
Światowe Igrzyska Kobiet
złoto Londyn 1934 rzut dyskiem
Mistrzostwa Europy
brąz Oslo 1946 rzut dyskiem
Odznaczenia
Srebrny Krzyż Zasługi (II RP, nadany dwukrotnie)
Jadwiga Wajsówna podczas zawodów w Berlinie, 1936
Dom Jadwigi Wajsówny w Pabianicach przy ul. Kilińskiego 24
Tablica na domu Jadwigi Wajsówny przy ul. Kilińskiego 24 w Pabianicach
Grób Jadwigi Wajs na Cmentarzu Starym w Pabianicach

Jadwiga Wajsówna, po mężu Grętkiewiczowa, a następnie Marcinkiewiczowa (ur. 30 stycznia 1912 w Pabianicach, zm. 1 lutego 1990 tamże) – polska lekkoatletka, medalistka olimpijska.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się 30 stycznia 1912 w Pabianicach jako córka Artura i Pauliny Janowskiej. Jej rodzina wywodziła się z Westfalii[1]. Treningi w Sokole Pabianice rozpoczęła w wieku 8 lat[2]. W wieku kilkunastu lat zapisała się do sekcji młodych Stronnictwa Narodowego. W 1934 odniosła zwycięstwa w zawodach lekkoatletycznych w Brukseli i Londynie. W tym samym roku po raz pierwszy otrzymała wielką honorową nagrodę sportową[3]. Trzykrotnie reprezentowała Polskę w tej konkurencji na igrzyskach olimpijskich, zawsze zajmując miejsce w ścisłej czołówce. W Los Angeles 1932 zdobyła brązowy medal wynikiem 38,74 m[4]. Na następnych igrzyskach w Berlinie 1936 została srebrną medalistką z wynikiem 46,22 m – tym rezultatem poprawiła własny rekord Polski, który został pobity dopiero 20 lat później[5][6]. Po igrzyskach po raz drugi została uhonorowana wielką honorową nagrodę sportową[7]. Uzyskała także kwalifikację olimpijską w gimnastyce, jednak z powodu kolizji terminów zawodów z rzutem dyskiem nie wystąpiła w tej konkurencji [8]. 7 stycznia 1938 w Pabianicach wyszła za mąż za automobilistę Franciszka Grętkiewicza[9][10]. W styczniu 1939 wyprowadziła się do Łodzi. W maju tego samego roku złożyła ślubowanie przed igrzyskami olimpijskimi w Helsinkach[11].

Podczas wojny wyjechała z Warszawy. Utrzymywała kontakty z Marią Kwaśniewską i Eugeniuszem Lokajskim. W 1943 roku została aresztowana przez Gestapo i podczas przesłuchań straciła zęby[11]. Podczas powstania warszawskiego kopała rowy i budowała umocnienia. Po kapitulacji przedostała się do Bochni gdzie pracowała w piekarni[11]. Pod koniec wojny zamieszkała w Łodzi a następnie wróciła do Pabianic. Po zakończeniu wojny powróciła do uprawiania sportu. Została zawodniczką Dziewiarskiego Klubu Sportowego[12]. W sierpniu 1946 w Oslo została brązową medalistką Mistrzostw Europy w Oslo (1946). Na tych samych zawodach zajęła 4. miejsce w pchnięciu kulą (11,50)[12]. Podczas Igrzysk olimpijskich w Londynie 1948 zajęła 4. miejsce (39,30 m)[12]. W 1949 została trenerką w Łódzkim Klubie Sportowym. Jednocześnie reprezentowała jego barwy do 1958 roku[12]. Po zakończeniu kariery zawodniczej pracowała w Pabianicach w Towarzystwie Przyjaciół Dzieci i Kole Dzieci Specjalnej Troski [13] oraz Polskim Komitecie Olimpijskim [13].

Zwyciężyła w rzucie dyskiem podczas IV Światowych Igrzysk Kobiet w 1934 w Londynie (43,795).

Zdobyła wiele tytułów mistrzyni Polski:

Sześć razy była wicemistrzynią Polski:

  • rzut dyskiem: 1931
  • pchnięcie kulą: 1932, 1933
  • skok wzwyż: 1932, 1934, 1937

Jako pierwsza kobieta na świecie rzuciła dyskiem ponad 40 m. Ośmiokrotnie biła rekord świata w latach 1932–1934. Dziesięciokrotnie była rekordzistką Polski w rzucie dyskiem oraz trzy razy w pchnięciu kulą.

Rekordy życiowe:

  • rzut dyskiem – 46,22
  • pchnięcie kulą – 12,24
  • skok wzwyż – 1,48
  • skok w dal z miejsca – 2,39

Kilkakrotnie była klasyfikowana w pierwszej dziesiątce Plebiscytu Przeglądu Sportowego na najlepszych sportowców Polski: 3. miejsce w 1932, 2. miejsce w 1933 i 1934, 4. miejsce w 1936 i 3. miejsce 1948. Laureatka Wielkiej Honorowej Nagrody Sportowej (1934 i 1936). W 1936 otrzymała Honorowe obywatelstwo Pabianic [13]. Na jej cześć została nazwana jedna z ulic w Pabianicach na osiedlu Bugaj.

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Szujecki 2020 ↓, s. 302.
  2. Szujecki 2020 ↓, s. 303.
  3. Szujecki 2020 ↓, s. 321.
  4. Szujecki 2020 ↓, s. 315.
  5. W. Lipniacki, A. Miller: Od Aten do Melbourne 1896-1956. Warszawa: Sport i Turystyka, 1957, s. 162.
  6. Janusz Waśko, Andrzej Socha: Athletics National Records Evolution 1912 – 2006. Zamość – Sandomierz: 2007, s. 283.
  7. Mała encyklopedia sportu. T. 2. Warszawa: Sport i Turystyka, 1987, s. 604. ISBN 83-217-2564-3.
  8. Szujecki 2020 ↓, s. 324.
  9. Jadwiga Wajsówna na ślubnym kobiercu. „ABC”. Nr 1, s. 2, 9 stycznia 1939. 
  10. Szujecki 2020 ↓, s. 331.
  11. a b c Szujecki 2020 ↓, s. 332.
  12. a b c d Szujecki 2020 ↓, s. 333.
  13. a b c Szujecki 2020 ↓, s. 334.
  14. M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 298 „za zasługi na polu sportu i propagandy Polski zagranicą”.
  15. M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 97 „za zasługi na polu rozwoju sportu”.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]