Jadwiga Mehofferowa – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jadwiga Mehofferowa
Jadwiga Janakowska
Ilustracja
Portret Jadwigi Mehofferowej autorstwa Józefa Mehoffera, 1907
Data urodzenia

1871

Data i miejsce śmierci

2 czerwca 1956
Kraków

Zawód, zajęcie

malarka, modelka

Multimedia w Wikimedia Commons

Jadwiga Mehofferowa z domu Radzim-Janakowska (ur. 1871, zm. 2 czerwca 1956 w Krakowie) – polska malarka i kolekcjonerka, modelka. Jej mężem był Józef Mehoffer, wybitny malarz, czołowy reprezentant polskiego symbolizmu.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Rodzina i młodość[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się w dobrze skoligaconej, choć nieco zubożałej rodzinie ziemiańskiej, Antoniego Pawła i Karoliny z Poziomskich (1851-1916) Radzim-Janakowskich[1]. Ojciec jej matki, Zbigniew Poziomski, był krewnym Józefa Conrada Korzeniowskiego. Rodzice Jadwigi wychowywali ją i jej młodszą siostrę, Wandę (1873-1940), w duchu artystycznym. Obie siostry ukończyły studia malarskie w Monachium[2]. Następnie przebywały w Paryżu, gdzie w 1894 roku poznały malarza Józefa Mehoffera. Wydaje się, że Mehoffera początkowo interesowała piękna i muzykalna Wanda, ale stopniowo jego uwagę przyciągnęła inteligencja Jadwigi oraz jej zainteresowania i uzdolnienia artystyczne[3]. W tym samym roku Mehoffer pisał do matki, Aldony z Polikowskich:

Panny mają w głowie przewrócone dawnym państwem. Papa przehulał majątek i teraz chce koniecznie z córek zrobić artystki. Starsza maluje i była już w Monachium, młodsza śpiewa i uczy się u Lampertiowej, bo nie mogli już sławniejszej nauczycielki wyszukać. Swoją drogą, ta p. Jadwiga, która maluje, jest inteligentna, i nie taka, jak wszystkie panny bywają, ale za to męcząca w obejściu, bo nigdy z piedestału nadzwyczajności i oryginalności nie zstępuje...[1].

Pomimo początkowych różnic w następnych latach Jadwigę i Józefa połączyła serdeczna przyjaźń i zainteresowanie sztuką, kontynuowane w trakcie kilkuletniego pobytu w Paryżu. Z mniej lub bardziej bezpośrednim udziałem obu sióstr Janakowskich powstało w tamtym czasie kilka znaczących obrazów Mehoffera, poczynając od pełnych uroku Drobiazgów na kominku (1895) - motywu z paryskiego pokoju Jadwigi z charakterystyczną sylwetą japońskiego świecznika w kształcie czapli[4]. Atmosferę tę przywołuje obrazu olejny Rozmowa (1896). Scena przedstawia przyjaciół Mehoffera podczas wieczornego spotkania w paryskim mieszkaniu Alfreda Nossiga, literata i publicysty. Nie jest to jednak portret grupowy, lecz obraz osób we wnętrzu zajętych żywą rozmową, odwróconych od widza. Uwagę zwraca ujęta od tyłu smukła postać szykownej młodej kobiety w liliowej bluzce. To Wanda Janakowska, bohaterka dwóch następnych płócien Mehoffera pochodzących z tego okresu - Śpiewaczki (1896) i Muzy (1897). Tuż obok, po lewej, na oparciu otomany przysiadła Jadwiga, po prawej zaś stoi Róża Nossigowa, nieco dalej widać gospodarza domu oraz Henryka Opieńskiego, kompozytora i muzykologa.

Siostry Janakowskie prowadziły w Paryżu aktywne życie towarzyskie i intelektualne, kontynuowały również w sposób systematyczny rozwój swoich zdolności artystycznych. Wiadomo, że Jadwiga, zafascynowana kulturą Japonii, zebrała w tym czasie 50 japońskich drzeworytów i 3 ceramiczne figurki Japonek. Zarówno drzeworyty, figurki, jak i świecznik ukazany na Drobiazgach na kominku stały się później ozdobą kolejnych krakowskich mieszkań malarza i jego żony, przywołując atmosferę i zauroczenia z ich paryskich lat.

Małżeństwo[edytuj | edytuj kod]

W 1899 Jadwiga i Józef pobrali się w Svidníku na ówczesnych Węgrzech[2]. Rok później urodził się pierwszy i jedyny syn Mehofferów, Zbigniew. Pożycie małżonków układało się harmonijnie. Z czasem Jadwiga stała się niezastąpioną towarzyszką życia Mehoffera, powierniczką zmagań twórczych i adresatką listów, które stały się ciągiem dalszym pisanego przez artystę w latach 1891-1897 Dziennika[3].

Ostatnie lata i śmierć[edytuj | edytuj kod]

Grobowiec Polikowskich i Mehofferów na cmentarzu Rakowickim w Krakowie

Józef Mehoffer zmarł 8 lipca 1946 roku. Po śmierci męża Jadwiga Mehofferowa zaopiekowała się jego spuścizną, m.in. opracowując manuskrypt poświęcony jego twórczości pt. Rozwój myśli twórczej Józefa Mehoffera[5]. Rękopis znajduje się obecnie w zbiorach Biblioteki Zakładu Narodowego Ossolińskich we Wrocławiu. Jadwiga Mehofferowa zmarła w wieku 85 lat. Spoczywa w grobowcu rodzinnym Polikowskich i Mehofferów na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

W twórczości męża[edytuj | edytuj kod]

Jadwiga Mehofferowa była częstą bohaterką dzieł męża – pozowała mu między innymi do jednego z jego najsłynniejszych dzieł, Dziwnego ogrodu, a także serii portretów. Sam Mehoffer doceniał styl żony i pieczołowicie dokumentował na swoich obrazach jej stylizacje.

Portrety Jadwigi Mehofferowej autorstwa męża[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Jadwiga Puciata-Pawłowska, Komentarz, [W:] J. Mehoffer, Dziennik, oprac. i komentarzem opatrzyła J. Puciata-Pawłowska, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1975, s. 422.
  2. ↑ a b Józef Mehoffer - artysta wszechstronny, „Niezła sztuka”, 18 marca 2016 [dostęp 2018-05-15].
  3. ↑ a b Jadwiga Puciata-Pawłowska, Przedmowa, [W:] J. Mehoffer, Dziennik, oprac. i komentarzem opatrzyła J. Puciata-Pawłowska, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1975, s. 15.
  4. ↑ Marta Smolińska-Byczuk, Józefa Mehoffera "Drobiazgi na kominku", Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, Z. 35 (2008), s. 183-190.
  5. ↑ Jadwiga Mehofferowa, Rozwój myśli twórczej Józefa Mehoffera, rkps w Bibliotece Zakładu Ossolińskich we Wrocławiu nr 14039/ II.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Józef Mehoffer - artysta wszechstronny, „Niezła sztuka”, 18 marca 2016 [dostęp 2018-05-15] (pol.).
  • Mehofferowa, J., Rozwój myśli twórczej Józefa Mehoffera, rkps w Bibliotece Zakładu Ossolińskich we Wrocławiu nr 14039/ II.
  • Puciata-Pawłowska, J., Przedmowa, [W:] J. Mehoffer, Dziennik, oprac. i komentarzem opatrzyła J. Puciata-Pawłowska, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1975, s. 5-23.
  • Puciata-Pawłowska, J., Komentarz, [W:] J. Mehoffer, Dziennik, oprac. i komentarzem opatrzyła J. Puciata-Pawłowska, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1975, s. 243-432.
  • Smolińska-Byczuk, M., Józefa Mehoffera "Drobiazgi na kominku", "Acta Universitatis Nicolai Copernici" (Nauki Humanistyczno-Społeczne. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo), Z. 35 (2008), s. 183-190.
  • Smolińska-Byczuk, M., Młody Mehoffer, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2004.


Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jadwiga_Mehofferowa&oldid=71787967”