Jānis Mediņš – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jānis Mediņš
Ilustracja
Jānis Mediņš, 1920
Data i miejsce urodzenia

9 października 1890
Ryga

Pochodzenie

łotewskie

Data i miejsce śmierci

4 marca 1966
Sztokholm

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

kompozytor

Odznaczenia
Order Trzech Gwiazd III klasy (Łotwa) Order Trzech Gwiazd IV klasy (Łotwa) Komandor Orderu Wazów (Szwecja)

Jānis Mediņš (ur. 9 października 1890 w Rydze, zm. 4 marca 1966 w Sztokholmie[1][2][3]) – łotewski kompozytor.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Brat Jāzepsa[1][3] i Jēkabsa[3]. Uczył się gry na skrzypcach, fortepianie i organach w instytucie muzycznym w Rydze[1], który ukończył w 1909 roku[1][2][3]. W latach 1904–1915 był skrzypkiem Łotewskiej Opery Narodowej w Rydze, od 1914 roku także jej dyrygentem[1]. Od 1916 do 1920 roku przebywał w Petersburgu, gdzie dyrygował orkiestrą wojskową[2]. Od 1920 do 1928 roku ponownie dyrygował Łotewską Operą Narodową[1][2][3]. Od 1921 roku wykładał w konserwatorium w Rydze (od 1929 roku na stanowisku profesora), od 1928 roku był także dyrygentem i dyrektorem artystycznym łotewskiego radia[1][2][3]. W 1944 roku uciekł przed zbliżającą się na Łotwę Armią Czerwoną do Niemiec, w 1948 roku wyemigrował do Sztokholmu[1][2][3]. W 1965 roku przyjechał gościnnie do Rygi[3].

Uważany jest za współtwórcę łotewskiej opery narodowej, napisał pierwszy łotewski balet (Mīlas uzvara)[1]. Opublikował autobiografię pt. Toņi un pustoņi (Sztokholm 1964, 1. wyd. łotewskie Ryga 1992)[1][2][3].

Był dwukrotnie odznaczany łotewskim Orderem Trzech Gwiazd (w 1926 i 1935)[3][4], a także szwedzką komandorią II kl. Orderu Królewskiego Wazów w 1935[3][5].

Wybrane kompozycje[edytuj | edytuj kod]

(na podstawie materiałów źródłowych[1][2])

Utwory orkiestrowe

  • Imanta (1923)
  • Zilais kalns (1924)
  • Koncert wiolonczelowy (1928)
  • suita orkiestrowa Dzimtene (1933)
  • Koncert fortepianowy (1934)
  • poemat symfoniczny Nakts Ģētzemanes dārzā (1936)

Utwory kameralne

  • 2 tria fortepianowe (1930, 1958)
  • Sonata wiolonczelowa (1945)
  • Kwartet smyczkowy (1946)
  • 2 sonaty na skrzypce i fortepian (1946, 1954)
  • Sonatina na wiolonczelę i fortepian (1947)
  • Suita na wiolonczelę i fortepian (1951)

Utwory fortepianowe

  • Balade (1922)
  • 23 dainas (1921–1959)
  • Rapsodia na 2 fortepiany (1954)

Balet

  • Mīlas uzvara (1935)

Opery

  • Uguns un nakts (1913–1919)
  • Dievi un cilvēki (1922
  • Sprīdītis (1925)
  • Luteklīte (1939)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 6. Część biograficzna m. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2000, s. 156–157. ISBN 83-224-0656-8.
  2. ↑ a b c d e f g h Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 4 Levy–Pisa. New York: Schirmer Books, 2001, s. 2384. ISBN 0-02-865529-X.
  3. ↑ a b c d e f g h i j k Teātris un kino. Biogrāfijās. T. 2: K-N̦. Ryga: Preses nams, 2002, s. 367. ISBN 978-9984-9570-0-5.
  4. ↑ Arnolds Klotiņš: Jānis Mediņš. enciklopedija.lv (Latvijas Nacionālā bibliotēka), 2020-11-06 (aktual.). [dostęp 2020-12-02]. (łot.).
  5. ↑ Sveriges Statskalender. 1940. Bihang. Project Runeberg, Sztokholm: 1940. s. 188. [dostęp 2020-12-02]. (szw.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jānis_Mediņš&oldid=73008725”