French
DeutschJózef Sałabun – Wikipedia, wolna encyklopedia
.jpg) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| dr hab. nauk fizycznych | |
| Specjalność: astronomia | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | 1964 |
| Habilitacja | 1968 |
| Instytucja | |
| Odznaczenia | |
  | |
Józef Sałabun (ur. 31 sierpnia 1902 w Nowym Mieście, zm. 13 lipca 1973 w Bytomiu) – polski astronom i miłośnik astronomii, doktor habilitowany, pierwszy dyrektor Planetarium Śląskiego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pod koniec I wojny światowej przerwał naukę w szkole, aby ochotniczo zgłosić się do Wojska Polskiego. Po ukończeniu gimnazjum klasycznego im. Juliusza Słowackiego w Przemyślu w 1925 roku odbył studia astronomiczne i fizyczne na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Od 1928 do 1931 był tam prezesem Bratniej Pomocy[1]. W 1931 roku uzyskał absolutoria w tych dwóch dziedzinach, jednak na skutek śmierci prof. Marcina Ernsta nie uzyskał magisterium. W 1931 ukończył Kurs Wołyńskiej Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim, uzyskał stopień magistra fizyki i rozpoczął pracę nauczyciela w Jarosławiu i Stanisławowie. W Wojsku Polskim, został awansowany na stopień podporucznika rezerwy artylerii ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1933[2]. W 1934 oficerem rezerwowym 10 Pułku Artylerii Ciężkiej z Przemyśla[3].
Brał udział w kampanii wrześniowej jako dowódca baterii ciężkiej artylerii. W czasie okupacji uczestniczył w tajnym nauczaniu, jednocześnie był żołnierzem NOW-AK, następnie NZW, Okręgu V Rzeszów. Posługiwał się pseudonimami: „Wyrwa” i „Grom”. W momencie zakończenia wojny był kapitanem w okręgu Rzeszów-Jarosław na stanowisku oficera organizacyjnego. Po wojnie krótko pracował w Ludowym Wojsku Polskim, które skierowało go do organizowania przysposobienia wojskowego w Jarosławiu.
W 1945 roku został nauczycielem astronomii i fizyki w liceum w Bytomiu. W 1945 wspólnie z Walerianem Bętkowskim zorganizował Wytwórnię Pomocy Naukowych w Bytomiu[4]. Od 1950 roku pracował w Państwowym Technikum dla Robotników Wysuniętych i w Państwowej Szkole Budownictwa w Bytomiu, a od roku 1951 – w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Katowicach, gdzie po 21 latach przerwy powrócił do tematyki astronomicznej na poziomie akademickim. W 1955 roku został dyrektorem Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika w Chorzowie.
Józef Sałabun uzyskał stopień doktora w 1964 roku (w 62. roku życia). W tym roku został wybrany prezesem Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii, które to stanowisko obejmował aż do śmierci. W czerwcu 1968 roku wszedł w skład Komitetu Przygotowawczego obchodów 500 rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika[5]. W 1968 roku został docentem na nowo utworzonym Uniwersytecie Śląskim, na którym zorganizował Zakład Astronomii Obserwacyjnej, w którym pracował do przejścia na emeryturę w 1970 roku. Od 1969 roku był wiceprezesem Zarządu Międzynarodowego Zrzeszenia Planetariów[1]. Został również wybrany w tym samym roku na członka Prezydium Międzynarodowej Unii Miłośników Astronomii. Pozostawał we władzach tej organizacji aż do śmierci. Zmarł 13 lipca 1973 w Bytomiu[1].
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Z żałobnej karty. „Biuletyn”. Nr 25, s. 110, Grudzień 1973. Koło Lwowian w Londynie.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 154.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 653.
- ↑ Wanda Marciniak: Bętkowski Walerian mgr. W: Sylwetki polskich dydaktyków i nauczycieli biologii. Kielce: Perpetuum Mobile na zlecenie Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, 2014, s. 19. ISBN 978-83-64436-01-7.
- ↑ "Urania", miesięcznik Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii, nr 3, marzec 1969, str. 85
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934.
- Konrad Rudnicki. „Postępy Astronomii”. 2, s. 53–54, 1974.