French
DeutschJózef Kremer – Wikipedia, wolna encyklopedia
 Maksymilian Fajans, Portret Józefa Kremera | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | Filozof, historyk sztuki, estetyk, prekursor psychologii |
| Alma Mater | |
| Uczelnia | Uniwersytet Jagielloński, Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie |
Józef Kremer (ur. 22 lutego 1806 w Krakowie, zm. 2 czerwca 1875 tamże)[1] – polski polihistor: filozof, estetyk, encyklopedysta, historyk sztuki, prekursor psychologii.
Życie[edytuj | edytuj kod]
Syn Josepha Kremera (1769-1848) z Opawy oraz Marii Anny Erb (1769-1828) pochodzącej z zamożnej szlacheckiej rodziny z Karlsbadu. Uczęszczał do gimnazjum św. Anny w Krakowie, a od 1823 studiował filozofię i prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po uzyskaniu stopnia magistra edukację uzupełniał w Berlinie, Heidelbergu i Paryżu (1828-1830). W Berlinie słuchał wykładów Georga Wilhelma Friedricha Hegla, Friedricha Daniela E. Schleiermachera, Carla Rittera, Eduarda Gansa i Friedricha Carla Savigny’ego, w Heidelbergu – m.in. Antona Friedricha J. Thibauta. Podczas dalszych studiów w Paryżu uczęszczał na wykłady Jeana-Baptiste’a Say’ego, François Guizota oraz Abla-François Villemaina. Uczestniczył w powstaniu listopadowym (ranny w bitwie pod Grochowem). Od 1847 wykładał filozofię na UJ, a od 1853 estetykę i historię sztuki w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Był jednym z autorów haseł do 28 tomowej Encyklopedii Powszechnej Orgelbranda z lat 1859–1868. Jego nazwisko wymienione jest w I tomie z 1859 roku na liście twórców zawartości tej encyklopedii[2].
W latach 1865–1866 pełnił urząd dziekana Wydziału Filozoficznego, a w latach 1870–1871 rektora UJ. Należał do Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, Towarzystwa Archeologicznego w Wilnie, Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu. W 1872 współzakładał Akademię Umiejętności, w której był dyrektorem Wydziału Historyczno-Filozoficznego, przewodniczącym Komisji Filozoficznej, członkiem Komisji Historii Sztuki oraz Komisji Archeologicznej[3].
Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie[4].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Prace Kremera zebrał i wydał w 12 tomach Henryk Struve (Warszawa 1877-1880). Kremer jest prekursorem naukowego uprawiania psychologii w Polsce: przeprowadził systematyczny podział zjawisk psychicznych na świadome i nieświadome, zaś antropologię rozumiał jako naukę o ich wzajemnej relacji[5]. W historii sztuki jako pierwszy w Polsce zaczął stosować poprawną terminologię stylową[6].
Rodzina[edytuj | edytuj kod]
Rodzeństwo Józefa Kremera: Karol Roman Kremer (1812-1860) – architekt krakowski; Aleksander August Kremer (1813-1880) – lekarz i społecznik. Potomstwo Józefa Kremera i Marii Mączyńskiej (1824-1897): Helena (1846-1921), Józef (1848-1906), Maria (1854-1883). Helena w 1869 poślubiła lekarza i profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego Lucjana Rydla (1833-1895), z którym miała siedmioro dzieci, w tym słynnego pisarza i poetę Lucjana Rydla (1870-1918). Józef ożenił się z Heleną Epstein. Najmłodsza Maria wyszła za mąż za znanego historyka Stanisława Smolkę (1854-1924)[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Józef Kremer - filozof i historyk sztuki [online], PolskieRadio24.pl [dostęp 2021-11-25].
- ↑ „Encyklopedia Powszechna”, tom I, wyd. Samuel Orgelbrand, Warszawa, 1859.
- ↑ Józef Kremer. „Tygodnik Illustrowany t 1 nr 14”, 31 grudnia 1859.
- ↑ Jan Wiktor Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 146, ISBN 978-83-233-4527-5.
- ↑ Bartłomiej Dobroczyński, Józefa Kremera projekt psychologii naukowej,w: Józef Kremer (1806-1875), red. Jacek Maj, Kraków 2007, s. 132.
- ↑ Urszula Bęczkowska, Karol Kremer a Józef Kremer: o obecności koncepcji estetycznych autora Listów z Krakowa w praktyce architektonicznej i konserwatorskiej krakowskich budowniczych połowy XIX wieku, w: Józef Kremer (1806-1875), red. Jacek Maj, Kraków 2007, s. 323.
- ↑ Więcej o rodzinie zob. katalog wystawy W kręgu Józefa Kremera. Wkład rodziny Kremerów w kulturę i naukę Krakowa, red. Urszula Bęczkowska, Jacek Maj, Kraków 2016.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Elwira Kosnarewicz: Kremer Józef. W: Słownik psychologów polskich. Elwira Kosnarewicz, Teresa Rzepa, Ryszard Stachowski (red.). Poznań: Instytut Psychologii UAM, 1992, s. 127–128.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Józef Kremer – utwory w serwisie Polona.pl