Melchior Fordon – Wikipedia, wolna encyklopedia

Melchior Fordon OFMConv.
Józef Fordon
Józef Jakub Fordon
biał. Язэп Мельхіёр Фордон
prezbiter, zakonnik, gwardian
Ilustracja
Kraj działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

5 sierpnia 1862
Grodno

Data i miejsce śmierci

27 lutego 1927
Grodno

Miejsce pochówku

sarkofag w kościele Matki Bożej Anielskiej w Grodnie

Gwardian klasztoru franciszkanów w Grodnie
Okres sprawowania

1919–1920

Gwardian klasztoru franciszkanów w Wilnie
Okres sprawowania

1920–1921

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Inkardynacja

Zakon Braci Mniejszych Konwentualnych (franciszkanie)

Śluby zakonne

14 lipca 1911

Prezbiterat

2 sierpnia 1887

Multimedia w Wikimedia Commons
Czcigodny Sługa Boży
Ilustracja
Czczony przez

Kościół katolicki

Faksymile
Podpis o. Melchiora Fordona
Przyczyna śmierci

gruźlica płuc

Narodowość

polska

Rodzice
  • Jakub
  • Felicja z d. Łukowicz
    • Multimedia w Wikimedia Commons

    Melchior Fordon (biał. Язэп Мельхіёр Фордон; właściwie Józef Jakub Fordon; ur. 5 sierpnia 1862 w Grodnie, zm. 27 lutego 1927 tamże) – polski duchowny, prezbiter, franciszkanin konwentualny, gwardian klasztorów franciszkanów w Grodnie i Wilnie oraz Czcigodny Sługa Boży Kościoła katolickiego, współpracownik św. Maksymiliana Marii Kolbego OFMConv.

    Życiorys[edytuj | edytuj kod]

    Lata młodości i kapłaństwa[edytuj | edytuj kod]

    Kościół franciszkanów w Grodnie, gdzie przez wiele lat duszpasterzował o. Józef Fordon

    Urodził się 5 sierpnia 1862 w Grodnie na Kresach Wschodnich w rodzinie, która miała szlacheckie korzenie jako jedyne dziecko Jakuba, który był architektem i Felicji z domu Łukowicz[1][2]. Sakrament chrztu przyjął 26 sierpnia tegoż roku w bazylice św. Franciszka Ksawerego w Grodnie, otrzymując imiona Józef, Jakub[3][1]. Pierwsze nauki pobierał w domu, a jego nauczycielką była matka, od której poznał również zasady i prawdy wiary[1]. Od najmłodszych lat chciał zostać księdzem[1].

    Po ukończeniu w rodzinnym Grodnie czwartej klasy gimnazjum podjął decyzję wyboru życia konsekrowanego, wstępując w 1883 do diecezjalnego seminarium duchownego w Wilnie[4]. 2 sierpnia 1887 przyjął w Kownie święcenia prezbiteratu z rąk bp. Antanasa Baranauskasa[5][2], po których został proboszczem parafii Trójcy Przenajświętszej w Strubnicy koło Grodna (1887–1893)[3]. Następnie w latach 1893–1903 został proboszczem parafii św. Stanisława w Dąbrowie Białostockiej (wtedy Dąbrowa Grodzieńska)[4][3]. W tym okresie wzmożonej rusyfikacji (Polska pod zaborami) przyczynił się do budowy nowego kościoła parafialnego, otrzymując stosowne pozwolenie[4]. Ufundował on jeden z bocznych ołtarzy w tym kościele, z obrazem św. Teresy[6]. Uniemożliwił przejęcie przez władze carskie tego kościoła, z przeznaczeniem na cerkiew, rozbierając wraz z parafianami w ciągu jednej nocy z 4 na 5 maja 1902 stary kościół[4][6]. W 1905 na miejscu ołtarza głównego starego kościoła ufundowano neogotycką kapliczkę, która stoi do dziś na cmentarzu przykościelnym[6]. W tej parafii organizował stowarzyszenia religijne oraz prowadził działalność wychowawczą, m.in. założył bractwo trzeźwościowe[4].

    Na początku 1903 ks. Fordon otrzymał nominację na proboszcza parafii Matki Bożej Anielskiej w Grodnie (1903–1905)[7] oraz opiekuna dawnego klasztoru franciszkańskiego, w którym mieścił się dom poprawczy dla księży uznanych przez władze za niebezpiecznych dla państwa rosyjskiego[3]. Ożywiona działalność duszpasterska młodego księdza szybko wywołała sprzeciw władz carskich. Skargi i groźby miejscowego gubernatora już po dwóch latach doprowadziły do odwołania ks. Fordona z grodzieńskiej placówki. Przeniesiony został do kolejnej parafii Wszystkich Świętych w Wilnie, największej w tym mieście[4][3], gdzie pełnił funkcję proboszcza w latach 1905–1909.

    W czasie rewolucji socjalistycznej w Rosji, wśród duchowieństwa i wiernych zbierał podpisy z prośbą o interwencję papieża św. Piusa X w sprawie internowanego 17 października 1907 przez policję carską ordynariusza wileńskiego abp. Edwarda von Roppa[4][3]. Ponadto w tym czasie naraził się również władzom carskim tym, że sprzeciwiał się zmuszaniu unitów do przechodzenia na prawosławie[4]. Podjęły one wkrótce decyzję o zakazie prowadzenia przez niego działalności duszpasterskiej na terenie imperium rosyjskiego[4]. W 1907 musiał on opuścić Wilno[3], a następnie zamieszkał w kaplicy cmentarnej w podwileńskich Ponarach, kierując stamtąd swoją parafią[4]. Dalszą jego placówką duszpasterską była parafia w Białej Wace, którą objął za zezwoleniem władz carskich i gdzie później wybudował kościół[4].

    W zakonie franciszkanów[edytuj | edytuj kod]

    W 1910 podjął decyzję (za zgodą administratora diecezji) wstąpienia do zakonu franciszkanów konwentualnych, przyjmując 2 października 1910 w Krakowie habit i obierając imię zakonne: Melchior[4][3]. Po odbyciu nowicjatu w Krakowie pod kierunkiem o. Mariana Sobolewskiego OFMConv., 14 lipca 1911, po skróceniu okresu próby ze strony Kongregacji ds. Zakonów i Instytutów Świeckich, złożył pierwsze śluby zakonne[3]. Następnie powrócił do diecezji wileńskiej, do Waki Murowanej, aby osiedlić się tam w pobliskim Landwarowie, jako gość księcia Tyszkiewicza, pełniąc oficjalnie rolę kapelana w jego posiadłości[3].

    Pod koniec 1913 został skierowany przez administratora apostolskiego bp. Kazimierza Mikołaja Michalkiewicza do Grodna, gdzie był wikariuszem franciszkańskiej parafii Matki Bożej Anielskiej, w której dawniej był proboszczem[3]. Do 1918 nie mógł on nosić publicznie habitu franciszkańskiego (nakaz władz carskich)[4].

    W czasie I wojny światowej wykazał się bohaterską postawą, ratując przed rozstrzelaniem trzynastu strażaków, których 4 września 1915 żołnierze niemieccy oskarżyli o szpiegostwo na rzecz wycofujących się z Grodna wojsk rosyjskich[4]. W grupie aresztowanych strażaków było: sześciu katolików, trzech prawosławnych oraz czterech Żydów[4]. Wstawił się on za nimi u niemieckiego oficera, ręcząc własnym życiem za ich niewinność[8]. Oficer darował im życie, stwierdzając, że jeśli okaże się prawdą, że byli oni szpiegami rosyjskimi, wtedy on zostanie rozstrzelany[4]. Następnego dnia w mieście wybuchł pożar, do gaszenia którego Niemcy wezwali aresztowanych wcześniej strażaków. Po stłumieniu pożaru niemiecki dowódca cofnął wcześniejszy rozkaz ich egzekucji i polecił uwolnić wszystkich z aresztu[8].

    Franciszkanin o. Albert Wojtczak OFMConv. w książce pt. Ojciec Melchior Józef Fordon tak opisał całe to wydarzenie[4]:

    Wobec tak surowej groźby tłum zamarł w ciszy. Dopiero o. Fordon podszedł do oficerów, prosząc o darowanie życia skazańcom. Oficerowie nie chcieli nawet o tym słyszeć. Sprawa jednak oparła się o generała, który zażądał, aby kapłan osobiście zaręczył za uczciwość aresztowanych. O. Fordon złożył taką gwarancję, a potem gdy sprawa się wyjaśniła wszyscy zgodnie orzekli, że ocalenie swego życia zawdzięczają jego odwadze i modlitwie.

    Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918, franciszkanie obradujący w styczniu 1919 we Lwowie podjęli decyzję o powrocie do Grodna, mianując go od 20 stycznia tegoż roku przełożonym (gwardianem) tamtejszego klasztoru[4][3]. W lipcu 1919 wileńska kuria diecezjalna oficjalnie przekazała franciszkanom ten klasztor wraz z tamtejszą parafią Matki Bożej Anielskiej[4]. Żyjąc w bardzo skromnych warunkach bytowych przyczynił się do remontu zniszczonego klasztoru grodzieńskiego[4]. Ponadto pomagał ubogiej ludności, szczególnie Żydom, którzy stanowili wówczas prawie połowę ludności miasta[4]. Pewnemu Żydowi ofiarował nawet buty, zdejmując je ze swoich nóg[4]. Często też na ulicach pomagał dźwigać ciężary ubogim kobietom żydowskim[4].

    Podczas kapituły w dniach 21–22 kwietnia 1920 został mianowany gwardianem odzyskanego klasztoru w Wilnie, docierając tam w maju tegoż roku. W lipcu zbliżyły się do miasta oddziały sowieckie i wielu kapłanów i zakonników musiało opuścić te tereny[3]. On pozostał, pełniąc posługę duszpasterską w parafii św. Jana[3]. Po wyzwoleniu miasta przez oddziały polskie 9 października 1920, ponowił bezskuteczne wysiłki, aby odzyskać klasztor i kościół[3]. Kapituła prowincjalna w Krakowie obradująca w dniach 30–31 sierpnia 1921 zwolniła go w listopadzie tegoż roku z urzędu wileńskiego gwardiana[9], a następnie wybrała go definitorem w kustodii warszawskiej, z rezydencją w Grodnie[3]. Był inicjatorem budowy kościołów w Urdominie, Porudominie i kościoła Najświętszego Serca Jezusa w Wilnie[9].

    Był współpracownikiem o. Maksymiliana Marii Kolbego OFMConv., późniejszego męczennika i świętego, który w 1922 przeniósł z Krakowa do Grodna wydawanie czasopisma Rycerz Niepokalanej[4]. Służył on jemu swoimi radami, udzielił pełnego poparcia dla jego wydawnictwa, które później, w 1927 zostało przeniesione do Niepokalanowa[4]. Ponadto był także spowiednikiem o. Maksymiliana – który nazywał go „świętą duszą”[3] – i braci pracujących w wydawnictwie, w tym m.in. br. Zenona Żebrowskiego OFMConv., późniejszego misjonarza Japonii[4].

    U schyłku życia[edytuj | edytuj kod]

    W 1924 zachorował na gruźlicę oraz na astmę, która uniemożliwiła mu prowadzenie intensywnej działalności duszpasterskiej[4][10]. W ostatnim okresie swojej posługi został spowiednikiem, spędzając czas w konfesjonale[4]. W swoim życiu odznaczał się niezwykłą pokorą, franciszkańską prostotą i miłością do ubogich[9]. Założył m.in. Stowarzyszenie Służek Maryi[9]. Potajemnie spełniał posługę kapłańską dla różnych zgromadzeń zakonnych i grekokatolików oraz był znanym kaznodzieją[9].

    Sarkofag o. Józefa Fordona w grodzieńskim kościele franciszkanów

    Zmarł w opinii świętości 27 lutego 1927 w Grodnie, po czym 2 marca został początkowo pochowany w grobie obok swoich rodziców na cmentarzu grodzieńskim przy ul. Antonowa (byłej Jerozolimskiej)[4][3][11]. Jego pogrzeb był manifestacją wdzięczności mieszkańców miasta zarówno katolików, jak też prawosławnych oraz wyznania mojżeszowego[4]. W 2003 odbyła się ekshumacja oraz przeniesienie jego ciała z cmentarza miejskiego do sarkofagu w kościele Matki Bożej Anielskiej[4]. Na zakończenie obchodów odpustowych w kościele Matki Bożej Anielskiej w Grodnie w 2020r., ks. bp Aleksandr Kaszkiewicz dokonał poświęcenia Kaplicy Adoracji. Kaplica mieści się w dzwonnicy kościoła, gdzie spoczywają również doczesne szczątki Sługi Bożego o. Melchiora Fordona OFMConv[12].

    Proces beatyfikacji[edytuj | edytuj kod]

    Z inicjatywy ojców franciszkanów przekonanych o świątobliwości jego życia podjęto próbę wyniesienia go na ołtarze[13]. Bezpośrednio po jego śmierci zostały zebrane świadectwa dotyczące jego życia, a potem po II wojnie światowej je uzupełniono, ale okoliczności polityczne nie pozwoliły na wszczęcie procesu jego beatyfikacji. Po zmianach ustrojowych w 1989 podjęto kolejną próbę[3], po czym 12 stycznia 1996 Stolica Apostolska wydała zgodę tzw. Nihil obstat pozwalającą na rozpoczęcie tego procesu[13].

    Po otrzymaniu 1 września 1993 zgody diecezji grodzieńskiej na przeniesienie procesu do archidiecezji warszawskiej został on otwarty przez kard. Józefa Glempa 30 czerwca 1997 na szczeblu diecezjalnym, a następnie zakończony 21 września 1998[3]. Odtąd przysługiwał mu tytuł Sługi Bożego. Wicepostulatorami zostali ojcowie: Grzegorz Bartosik i Józef Makarczyk[3]. Następnie zatwierdzeni 12 września 1999 przez Kongregację Spraw Kanonizacyjnych postulatorzy generalni o. Ambrogio Sanna i jego następca o. Cristofo Zambelli skompletowali – dzięki pomocy o. Mariusza Paczóskiego OFMConv. – brakujące materiały, po czym 4 października tegoż roku został mianowany relator sprawy o. Hieronim Fokciński SJ[3]. Do współpracy zostali mu przydzieleni: najpierw adwokat Maurizio Cancelli, a następnie Antoni Zakrzewski[3]. Ostatecznie sprawę przejął nowy relator o. Zdzisław Kijas OFMConv[3].

    12 listopada 1999 wydano dekret o ważności postępowania diecezjalnego, po czym 14 maja 2013 odbyła się sesja konsultorów historycznych[13]. Obecnie postulatorem generalnym jest o. Damian-Gheorghe Pătraşcu OFMConv[13]. 11 czerwca 2013 zostało złożone w Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych tzw. Positio o jego życiu, heroiczności cnót i sławie świętości, wymagane w dalszej procedurze beatyfikacyjnej[3]. Za zgodą bp. wileńskiego Arūnasa Poniškaitisa ułożono w 2016 specjalną modlitwę o beatyfikację Sługi Bożego o. Melchiora Józefa Fordona OFMConv[14]. 22 grudnia 2018 papież Franciszek upoważnił Kongregację Spraw Kanonizacyjnych do promulgowania dekretu dotyczącego jego życia i heroiczności cnót[15]. Odtąd przysługuje mu tytuł Czcigodnego Sługi Bożego.

    Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

    W miejscowości Dąbrowa Białostocka znajduje się ulica nazwana jego imieniem[16]. W miejscowości tej na ścianie bloku przy ul. Południowej 11 powstał mural, na którym namalowano wśród zasłużonych czterech postaci dla Dąbrowy Białostockiej i okolic również jego wizerunek[17]. Ponadto w kościele św. Stanisława w Dąbrowie Białostockiej 5 sierpnia 2022 otwarto okolicznościową wystawę jemu poświęconą z okazji 160. rocznicy jego urodzin[18].

    Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

    Przypisy[edytuj | edytuj kod]

    1. ↑ a b c d Sotowski 2019 ↓, Audycja nr 1 – Droga do kapłaństwa (22.03.2019).
    2. ↑ a b Franciszek Czarnowski, Duszpasterz o wielkim sercu - o. Melchior Józef Fordon (1862-1927), „Rycerz Niepokalanej dla Polonii”, LXIX nr 1 (738), Centrala Rycerstwa Niepokalanej (MI) dla Polonii, styczeń 2008, s. 24–26, OCLC 839179833 [zarchiwizowane z adresu 2023-02-27].
    3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y Angelo Paleri, Rzym: Sługa Boży Melchior Fordon OFMConv, [w:] Życie Zakonne. Serwis informacyjny Konferencji Wyższych Przełożonych Zakonów Męskich w Polsce [online], zyciezakonne.pl, 4 lipca 2013 [zarchiwizowane 2020-05-22].
    4. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae Ludzie: O. Melchior Józef Fordon (1862–1927), old.franciszkanie.pl, 27 lutego 2011 [zarchiwizowane 2017-02-11] (pol.).
    5. ↑ O. Józef Makarczyk: Pewne rzeczy w Kościele potrzebują odpowiedniego czasu [online], franciszkanie.gdansk.pl, 6 września 2019 [zarchiwizowane z adresu 2021-05-10].
    6. ↑ a b c Kościół rzymskokatolicki pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Dąbrowie Białostockiej [online], ltpl.eu [zarchiwizowane z adresu 2017-09-04] (pol.).
    7. ↑ Kościół Matki Bożej Anielskiej (franciszkański), [w:] Gazeta Diecezji Grodzieńskiej „Słowo Życia” [online], slowo.grodnensis.by, 30 października 2010 [zarchiwizowane z adresu 2017-02-11] (pol.).
    8. ↑ a b Makarczyk 2011 ↓, s. 20–22.
    9. ↑ a b c d e Sługa Boży Józef Jakub Fordon, [w:] Bracia Franciszkanie Ordo Fratrum Minorum Conventualium [online], franciszkanie.5v.pl [zarchiwizowane 2017-02-11] (pol.).
    10. ↑ Wojciech Świątkiewicz, O. Melchior Józef Fordon, [w:] Tygodnik „Idziemy” [online], adonai.pl, 20 lutego 2010 [zarchiwizowane z adresu 2020-08-10] (pol.).
    11. ↑ Stare grodzieńskie cmentarze – ważne, lecz niepotrzebne zabytki [online], harodnia.com [zarchiwizowane z adresu 2021-11-29] (pol.).
    12. ↑ Kaplica Adoracji u Franciszkanów w Grodnie, [w:] Sekretariat Misyjny Ojców Franciszkanów Prowincji Matki Bożej Niepokalanej Zakonu Braci Mniejszych Konwentualnych [online], misje.warszawa.franciszkanie.pl, 23 czerwca 2020 [zarchiwizowane z adresu 2022-08-09].
    13. ↑ a b c d ~1927~ JÓZEF FORDON (MELCHIOR) [ЯЗЭП ФОРДОН (МЕЛЬХІЁР)] [online], newsaints.faithweb.com [dostęp 2017-02-08] (ang.).
    14. ↑ Modlitwa o beatyfikację Sługi Bożego o. Melchiora Józefa Fordona, [w:] Archidiecezja wileńska [online], vilnensis.lt [zarchiwizowane z adresu 2021-11-28] (pol. • lit. • ang.).
    15. ↑ Damian Gheorghe Pătraşcu, Watykan. Uznanie heroiczności cnót dwóch franciszkanów [online], zyciezakonne.pl, 27 grudnia 2018 [zarchiwizowane z adresu 2020-09-20].
    16. ↑ Dąbrowa Białostocka (ul. Księdza Józefa Fordona) (mapa turystyczna) 1:24 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2022-08-09].
    17. ↑ Marcin Gliński, W Dąbrowie Białostockiej powstał pierwszy mural [online], radio.bialystok.pl, 12 października 2021 [zarchiwizowane z adresu 2021-10-23].
    18. ↑ Dąbrowa Białostocka: Wystawa poświęcona ojcu Fordonowi [online], radioniepokalanow.pl, 31 lipca 2022 [zarchiwizowane z adresu 2022-10-24].

    Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

    Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

    Franciszkanizm
    Początki
    Święci i błogosławieni
    rodziny franciszkańskiej
    Wybitni uczeni
    franciszkańscy
    Papieże
    Działalność, instytucje,
    siedziby
    Zakon franciszkański
    Św. Franciszek
    Św. Franciszek
    Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Melchior_Fordon&oldid=72427809”