French
DeutschJózef Żenkiewicz – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Józef Żenkiewicz | |
 Półkozic | |
| Rodzina | Żenkiewicz |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | Franciszek Żenkiewicz |
| Matka | Petronella Żenkiewicz z Tyszkiewiczów |
| Żona | |
| Dzieci | Edward Żenkiewicz, Witold Żenkiewicz |
Józef Żenkiewicz herbu Półkozic (ur. 5 sierpnia 1863 w Szawkotach, zm. 2 sierpnia 1911 k. jeziora Bajkał) – polski inżynier, budowniczy kolei transsyberyjskiej, generał major dróg komunikacji.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Józef Żenkiewicz urodził się w ziemiańskiej rodzinie w majątku Szawkoty na Żmudzi, w guberni kowieńskiej, w powiecie rosieńskim. W 1881 roku ukończył gimnazjum rosyjskie w Szawlach. Następnie w 1886 roku ukończył studia techniczne w Instytucie Inżynierów Komunikacji w Sankt Petersburgu[1].
Po ukończeniu studiów pracował początkowo jako miejski asystent inżyniera budowy dróg. Po kilkuletnim stażu, przy wsparciu Stanisława Kierbedzia, otrzymał posadę w Ministerstwie Komunikacji. W ramach realizowanego szerokiego programu inwestycyjnego w zakresie budowy kolei w imperium rosyjskim, w latach 90. XIX wieku wyjeżdżał do Belgii i Niemiec. Zapoznawał się tam z najnowszymi technologiami i konstrukcjami budowy żelaznych mostów i kolei[2].
Po powrocie do Rosji awansował i piastował ważne stanowiska przy budowie głównego traktu kolei transsyberyjskiej i jej bocznych odcinków. Był członkiem polskiego Koła Inżynierów Technologów Petersburskich. Prowadził w Petersburgu specjalistyczne kursy dla młodych inżynierów. W hierarchii służby cywilnej awansował do stopnia generała majora, według IV rangi[3].
Na początku XX wieku jako doświadczony inżynier specjalista pracował kilka lat w zakresie zabezpieczenia technicznego kolei na odcinku Petersburg – Moskwa. W latach 1903–1907 budował strategiczny odcinek kolei pomiędzy Orenburgiem a Taszkentem o długości ok. 2 tys. km. W latach 1907–1911, jako kierownik nadzoru w randze asesora kolegialnego (majora), następnie radcy kolegialnego (pułkownika), budował główną magistralę transsyberyjską na odcinku Irkuck – Błagowieszczeńsk – Chabarowsk[2][4]. Ślad jego obecności na Dalekim Wschodzie jest odnotowany m.in. w Amurian State Museum[2]. W 1911 roku zginął tragicznie na budowie kolei w okolicy Bajkału[4].
Józef Żenkiewicz został pośmiertnie odznaczony przez cara Mikołaja II i awansowany do stopnia generała majora dróg komunikacji.
Rodzina[edytuj | edytuj kod]
Protoplaści Józefa Żenkiewicza pochodzący z ziemi sandomierskiej na podstawie nadań królewskich przenieśli się w XV wieku na Żmudź. Józef Żenkiewicz był synem właścicieli majątku Szawkoty, Franciszka Żenkiewicza (1827–1909) i Petronelli z Tyszkiewiczów (1838–1918).
W 1904 roku Józef Żenkiewicz ożenił się z Marią Bielską (1871–1958) z majątku Adamajci. Mieli dwóch synów: Edwarda (1905–1966) i Witolda (1909–1995), którego synowie Jerzy i Marian mieszkają w Toruniu. Józef Żenkiewicz spoczywa w rodzinnym grobowcu w Szawkotach na Żmudzi[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Encyklopedia Polski Petersburg [1].
- ↑ a b c d J. Żenkiewicz, Rodzinne drogi, s. 57–61, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2017.
- ↑ G. Błaszczyk, Herbarz szlachty żmudzkiej, tom VI, s. 400, Wydawnictwo DIG, Warszawa 2016.
- ↑ a b G. Błaszczyk, Herbarz szlachty żmudzkiej, tom I, s. 163, Wydawnictwo DIG, Warszawa 2015.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- A. Bajor, Polskie rody na Litwie – Żenkiewiczowie, „Kurier Wileński”, 25 sierpnia 1998, Wilno.
- Tyle serc dla Litwy bije, Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów UMK „Absolwent” nr 13, Toruń, wrzesień 2008.
- S. Czabański, Pałucki Wieniawa, „Gazeta Pomorska”, 10 października 1994.
- J. Ciechanowicz, Rody Rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego, wyd. I, tom V, Rzeszów 2001.
- T. Gail, Herby szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodów, wyd. I, Gdańsk 2003.
- M. Jackiewicz, Polacy na Litwie, 1918-2000. Słownik biograficzny, wyd. I, Wydawnictwo Exlibris, Warszawa 2002.
- T. Kozłowski, Jubileusz – Jerzy Żenkiewicz, „Promocje kujawsko-pomorskie”, nr 3–4, Bydgoszcz 2003.
- Nauka w obliczu społeczeństwa cyfrowego, I Konferencja I3: internet – infastruktury – innowacje, Ośrodek Wydawnictw Naukowych, Poznań 2010.
- J. Żenkiewicz, Dwór polski i jego otoczenie. Kresy Północno-Wschodnie, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2009.