Iwona Demko – Wikipedia, wolna encyklopedia

Iwona Demko
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

7 sierpnia 1974
Sanok

Narodowość

polska

Alma Mater

Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie

Dziedzina sztuki

sztuki wizualne

Epoka

sztuka współczesna

Ważne dzieła

„Przytulanki”, „28 dni”, „Kaplica Waginy”, „Home Sweet Home”.

Nagrody

Nagroda Sztuki im. Marii Anto i Elsy von Freytag-Loringhoven (2021)

Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Iwona Demko (ur. 7 sierpnia 1974 w Sanoku[1]) – polska artystka wizualna, rzeźbiarka, kuratorka wystaw, nauczycielka akademicka, profesor uczelni[2][3] i wykładowczyni Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie[4], feministka, artywistka.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

W latach 1989–1994 uczyła się w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych w Krośnie. W kolejnym roku rozpoczęła studia na Wydziale Rzeźby na Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie. Dyplom z wyróżnieniem uzyskała w 2001[potrzebny przypis].

W 2012 obroniła doktorat w dziedzinie sztuk plastycznych w dyscyplinie sztuki piękne na podstawie rozprawy doktorskiej pt. „Waginatyzm” oraz pracy rzeźbiarskiej pt. „Kaplica Waginy” (promotor: prof. Józef Murzyn). W 2016 uzyskała habilitację w dziedzinie sztuk plastycznych, w dyscyplinie sztuk pięknych. Praca pt. „anioły.net” dotyczyła tematu kobiecej prostytucji[1][2].

W 2019 otrzymała stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego[5]. Od 2018 jest członkinią Rady Programowej CRP w Orońsku[6]. Od 2019 prowadzi pracownię Intermedialne Rozszerzenie Warsztatu Rzeźbiarskiego na macierzystej uczelni na stanowisku prof. ASP[7].

Metody artystyczne[edytuj | edytuj kod]

Tworzy obiekty, instalacje, prace site-specific, wideo, prace w przestrzeni Internetu. W swojej twórczości sięga po takie praktyki artystyczne jak: sztuka partycypacyjna, empatia herstoryczna, działania postartystyczne, sztuka relacyjna, artywizm.

Jej kolor sztandarowy w życiu i sztuce to róż[8].

Feminatywy[edytuj | edytuj kod]

Stosuje femmenizm[9], czyli przesadnie podkreśla swoją kobiecość w miejscach, gdzie nie jest ona szanowana. Jest jedną z prekursorek używania feminatywów w polskim świecie artystycznym. W opublikowanym na swojej stronie CV, w katalogach wystaw oraz w udzielanych przez siebie wywiadach[10] określa się jako „waginistka”[11], „doktora”[12] oraz „doktora habilitowana”[13].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

W 1995 urodziła syna, który otrzymał imię Claudel, na pamiątkę francuskiej rzeźbiarki Camille Claudel[potrzebny przypis].

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Jej pierwsza praca w kolorze różowym powstała na zakończenie studiów w 2001. Była to abstrakcyjna rzeźba dyplomowa o wysokości 4,70 metra. Owalny kształt formy miał kojarzyć się z cielesnością. Do wnętrza formy można było wejść. Środek wyklejony był lustrami w kształcie trójkąta. Forma stanowiła nieświadomą antycypację „okresu waginalnego”.

Jej prace określane są jako sztuka feministyczna[przez kogo?].

Okres waginalny[edytuj | edytuj kod]

W 2009 po przeczytaniu książki książki Catherine Blackledge Wagina. Kobieca seksualność w historii kultury, Demko rozpoczęła trwający blisko 10 lat okres afirmacji ciała i seksualności kobiecej. Pierwszą pracą po przeczytaniu książki Blackledge był Waginatyzm, następnie 28 dni, Moje narodziny, Sheela-na-gig, Czerwona Pani, Rabatka, Lala z łałą[8][14].

Na okładce drugiego wydania książki Catherine Blackledge, która ukazała się w Polsce w 2019 pod nowym tytułem Wagina. Sekretna historia kobiecej siły[15], został umieszczony fragment pracy Demko z cyklu Różowy kwadrat na białym tle. Dla kobiet, które kochają swoją płeć.

Okres sztuki partycypacyjnej / sztuki relacyjnej[edytuj | edytuj kod]

W kolejnym etapie prace Demko powstawały w oparciu o tworzenie relacji międzyludzkich. Pierwszym projektem był projekt habilitacyjny anioly.net, gdzie współpracowała z kobietami niezwiązanymi z prostytucją (projekt fotograficzny), mężczyznami (projekt wideo) oraz nawiązała bliskie relacje z dwiema dziewczynami mającymi doświadczenie w prostytucji (realizując z nimi wystawę)[potrzebny przypis].

Wystawie towarzyszyła publikacja Anioły z obszernym tekstem autorstwa Demko, badającym zmianę w podejściu do seksualności kobiet na przestrzeni wieków[16][17]. W tekście zastanawiała się jak to się stało, że prostytucja sakralna zamieniła się w prostytucję znaną nam obecnie[18][19].

Okres empatii herstorycznej[edytuj | edytuj kod]

W 2016 roku rozpoczęła pracę badawczą dotyczącą pierwszych studentek na krakowskiej ASP, początkowo tylko na temat jej pierwszej studentki – Zofii Baltarowicz-Dzielińskiej[20]. Dotarła do jej spadkobierczyni, która w konsekwencji przekazała do Archiwum ASP w Krakowie wszystkie materiały związane z Baltarowicz-Dzielińską[21]. Swoje badania zwieńczyła publikacją pt. Zofia Baltarowicz-Dzielińska. Pierwsza studentka Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie[22], w której umieściła także swój własny życiorys[1].

Pomysł ten stał się przyczynkiem do akcji zbierania życiorysów kobiet związanych z Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie z okazji Roku Kobiet z ASP[23]. Demko zebrała ponad 50 życiorysów[potrzebny przypis].

W 2018 zaprezentowała w Pałacu Sztuki w Krakowie „Alternatywne Wiadomości ASP”, projekt artystyczny imitujący oficjalną publikację ASP w Krakowie „Wiadomości ASP”[24], który miał na celu zwrócenie uwagi uczelni na jubileusz stulecia obecności kobiet na uczelni (w rzeczywistości jubileusz ten był przez władze uczelni pomijany). 2019 został ogłoszony przez Senat Uczelni Rokiem Kobiet z ASP[25].

Pozostałe działania[edytuj | edytuj kod]

Aktywność w mediach[edytuj | edytuj kod]

Iwona Demko jest wikipedystką[26].

Start w wyborach rektorskich ASP[edytuj | edytuj kod]

W 2020 Demko wzięła udział w wyborach na rektora w krakowskiej ASP[27]. Wybory w II turze wygrał prof. Andrzej Bednarczyk (zdobywając 238 głosów z 468 oddanych). Demko odpadła w I turze po zdobyciu 42 głosów[28].

Wybrane wystawy[edytuj | edytuj kod]

2019
2018
  • MATRIARCHArT, Galeria Kobro, Akademia Sztuk Pięknych w Łodzi, Polska, 2018[31]
  • NiePOPprawna Lou Andreas-Salomé. Bystra jak orzeł i odważna jak lew, Dom Norymberski, Kraków, Polska, 2018[32]
  • Męska rzecz, Muzeum Śląskie, Katowice, Polska, 2018[33]
  • TA | Keymo | Demko | Womanspreading, TA Fundacja & Galeria feministyczna, [w:] IV Vintage Photo Festival, Bydgoszcz, Polska, 2018[34]
  • Krakowski Salon Sztuki 2018, Pałac Sztuki, Kraków, 2018[35]
  • 1918-2018 Wybrane fragmenty z polskiej HERstorii sztuki, Spectra Art Space, Warszawa, 2018[36]
  • TA | Keymo | Demko | Womanspreading, TA Fundacja & Galeria feministyczna, [w:] Galeria Domu Norymberskiego, Kraków, Polska, 2018[37]
  • 100 Years, So What?, Gallery Space Centrala, Birmingham, Anglia, 2018
  • Caressing History, New Delhi, Indie, 2018
  • Decydentki, Dom Norymberski, Kraków, Polska, 2018
  • Na pozór silna dziewczyna, a w środku ledwo się trzyma, lokal_30, Warszawa, 2018[38]
2017
  • Artyści z Krakowa. Generacja 1970-1979, MOCAK, Kraków, Polska, 2017
  • Polki, Patriotki, Rebeliantki, Galeria Miejska Arsenał, Poznań, 2017[39]
  • Przesilenia, BWA Katowice, Polska, 2017[40]
  • A-geometria. Hans Arp i Polska, Muzeum Narodowe, Poznań, Polska, 2017[41]
  • Body Language, Berlin Blue Art Gallery, Berlin. Niemcy, 2017
  • GASTRONOMKI, Galeria Domu Norymberskiego, Kraków, Polska, 2017
  • Złe kobiety, Centrum Kultury ZAMEK, Poznań, Polska, 2017[42]
  • #biblioteka, Centrum Kultury ZAMEK, Poznań, Polska, 2017[43]
2016
  • Dotyk III. O sztuce haptycznej, BWA, Bydgoszcz, Polska, 2016[44]
  • Zawróć, kiedy to możliwe, Galeria Program, Warszawa, Polska, 2016[45]
2015
  • What in me is feminine?, Visual Culture Research Centre, Kijów, 2015[46]
  • Wzór, osnowa, wątek. Art vs. Design? vol. 2, Galeria Artifex, Wilno, 2015[47]
  • (Nie) dotykaj! Haptyczne aspekty sztuki polskiej po 1945 roku, CSW, Toruń, 2015[48]
  • Krzątaczki, Dom Norymberski, Kraków, 2015
  • „anioly.net”, Galeria Sztuki, Legnica, 2015
  • The Touch/Dotyk, UP Gallery Berlin, Berlin, 2015[49]
  • Alfabet Rzeźby – vwzż, CRP, Orońsko, 2015[50]
2014
2013
  • OBSESSION, Galerie Kreis, Norymberga, 2013
2012
2010
  • Artystki artystom, CSW Łaźnia, Gdańsk, 2010[56]

Nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Iwona Demko, Mój życiorys – Iwona Demko [online] [dostęp 2019-12-25] (ang.).
  2. ↑ a b Dr hab. Iwona Grażyna Demko, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2023-11-23].[martwy link]
  3. ↑ Dr hab. Iwona Demko – ASP Kraków [online] [dostęp 2022-02-02].
  4. ↑ Ad. dr hab. Iwona Demko – Wydział Rzeźby [online] [dostęp 2019-12-25].
  5. ↑ Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Alfabetyczna lista osób, które otrzymały stypendium na 2019 rok [online].
  6. ↑ CRP w Orońsku, Rada Programowa.
  7. ↑ Pracownia Intermedialne Rozszerzenie Warsztatu Rzeźbiarskiego – Wydział Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie [online] [dostęp 2020-08-06].
  8. ↑ a b Iwona Demko, AUTOREFERAT – Iwona Demko [online], s. 7 [dostęp 2020-08-06] (ang.).
  9. ↑ Despina Stratigakos, Gdzie są architektki, s. 73.
  10. ↑ Różowa owca wydziału [online], Nowa Orgia Myśli, 17 grudnia 2017 [dostęp 2019-03-22].
  11. ↑ Wizerunek artystek jako narzędzie subwersji – Galeria Miejska Arsenał w Poznaniu [online], www.arsenal.art.pl [dostęp 2019-12-25].
  12. ↑ Iwona Demko, Renata Kopyto, Krzątaczki, Katalog wystawy 20.03.2015-18.04.2015, Kraków, s. 14, ISBN 978-83-64448-46-1.
  13. ↑ Iwona Demko, Renata Kopyto, Gastronomki, Katalog wystawy 8.03 – 31.03.2017, Kraków, s. 10, ISBN 978-83-65570-95-6.
  14. ↑ O waginach, abstrakcyjnych kształtach i feminizmie – wywiad z rzeźbiarką, Iwoną Demko – Seksualność-Kobiet.pl [online] [dostęp 2020-08-12].
  15. ↑ Wagina. Sekretna historia kobiecej siły [online], ksiegarnia.proszynski.pl [dostęp 2020-08-06].
  16. ↑ Iwona Demko, Anioły, „Anioły” [dostęp 2020-08-06] (ang.).
  17. ↑ Iwona Demko, Anioły.net, Wydział Rzeźby – Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki, 2015, ISBN 978-83-64448-70-6 [dostęp 2020-08-12].
  18. ↑ Iwona Demko, Anioły, 2015, ISBN 978-83-64448-40-9.
  19. ↑ Iwona Demko, anioly, net, 2015, ISBN 978-83-64448-70-6.
  20. ↑ Wyborcza.pl [online], krakow.wyborcza.pl [dostęp 2019-03-22].
  21. ↑ Zbiory Archiwum Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie wzbogaciły się o niezwykłe dokumenty – ASP Kraków [online], www.asp.krakow.pl [dostęp 2020-08-07].
  22. ↑ Iwona Demko, Zofia Baltarowicz-Dzielińska. Pierwsza studentka Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, wyd. 2018, Kraków: Wydawnictwo Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, ISBN 978-83-66054-35-6.
  23. ↑ Życiorysy Pań na Rok Kobiet z ASP w Krakowie – ASP Kraków [online], www.asp.krakow.pl [dostęp 2019-12-25].
  24. ↑ ASP w Krakowie, Alternetywne „Wiadomości ASP” z okazji jubileuszu 100-lecia kobiet w Akademii [online] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-23].
  25. ↑ Rok 2019 Rokiem Kobiet z ASP [online], www.asp.krakow.pl [dostęp 2019-03-22].
  26. ↑ Siostrzeństwo w walce. Rozmowa z „wikipedystką-gangsterką” Iwoną Demko cz. I. Fundacja Muzeum HERstorii Sztuki, 2022-02-02. [dostęp 2023-11-22].
  27. ↑ Kandydaci – ASP Kraków [online], www.asp.krakow.pl [dostęp 2020-08-06].
  28. ↑ Wyniki Wyborów – ASP Kraków [online], www.asp.krakow.pl [dostęp 2020-08-07].
  29. ↑ Galeria Sztuki Współczesnej BWA [online], www.bwa.katowice.pl [dostęp 2020-08-07].
  30. ↑ m, Feminał / Gdańska Galeria Miejska [online], www.ggm.gda.pl [dostęp 2020-08-07] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-20].
  31. ↑ MatriarchArt [online], web.archive.org, 31 marca 2019 [dostęp 2020-01-25] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-31].
  32. ↑ Dom Norymberski w Krakowie, NiePOPrawna Lou Andreas-Salomé, wystawa, spotkania – Dom Norymberski w Krakowie [online] [dostęp 2020-01-25].
  33. ↑ „Męski” weekend w Muzeum Śląskim [online], Muzeum Śląskie [dostęp 2020-01-25].
  34. ↑ „TA | Keymo | Demko | Womanspreading” [online], vintagephotofestival.com, 28 września 2018 [dostęp 2020-01-25] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-12].
  35. ↑ Krakowski Salon Sztuki. Obecność obowiązkowa [online], cojestgrane24.wyborcza.pl [dostęp 2020-01-25].
  36. ↑ 1918-2018 Wybrane fragmenty z polskiej HERstorii sztuki – Spectra Art Space – Wystawy – Fundacja Rodziny Staraków [online], starakfoundation.org [dostęp 2020-01-25].
  37. ↑ Dom Norymberski w Krakowie, TA_Keymo_Demko Womanspreading – Dom Norymberski w Krakowie [online] [dostęp 2020-01-25].
  38. ↑ Na pozór silna dziewczyna, a w środku ledwo się trzyma / The Girl May Seem Strong but Inside She Barely Holds On, lokal_30 [online], lokal30.pl [dostęp 2020-01-25] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-23].
  39. ↑ Polki, Patriotki, Rebeliantki – Galeria Miejska Arsenał w Poznaniu [online], www.arsenal.art.pl [dostęp 2020-01-25].
  40. ↑ Galeria BWA/Art Gallery/Katowice – Przesilenia [online], www.bwa.katowice.pl [dostęp 2020-01-25] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-23].
  41. ↑ A-geometria. Hans Arp i Polska [online], web.archive.org, 23 marca 2019 [dostęp 2020-01-25] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-23].
  42. ↑ ZŁE KOBIETY – Centrum Kultury Zamek w Poznaniu [online], ckzamek.pl [dostęp 2020-01-25].
  43. ↑ #biblioteka – wystawa. [dostęp 2020-01-25].
  44. ↑ Dotyk III – o sztuce haptycznej [online], Galeria Miejska BWA w Bydgoszcz [dostęp 2023-11-05].
  45. ↑ wystawy – Galeria Program [online], galeriaprogram.pl [dostęp 2020-01-25].
  46. ↑ WHAT IN ME IS FEMININE? | obieg.pl [online], archiwum-obieg.u-jazdowski.pl [dostęp 2020-01-25].
  47. ↑ CSWŁaźnia [online], www.laznia.pl [dostęp 2020-01-25].
  48. ↑ About the Author: admin, (Nie) dotykaj! Haptyczne aspekty sztuki polskiej po 1945 roku [online], Centrum Sztuki Współczesnej w Toruniu, 6 maja 2015 [dostęp 2020-01-25].
  49. ↑ Małe prace wielkich artystów na wystawie „The Touch” – Magazyn O.pl [online], O.pl Polski Portal Kultury [dostęp 2020-01-25].
  50. ↑ ALFABET RZEŹBY – vwzż – Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku [online], www.rzezba-oronsko.pl [dostęp 2020-01-25].
  51. ↑ l, Ikonografia Kobiecej Intymności [online], Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu [dostęp 2020-01-25].
  52. ↑ ALFABET RZEŹBY – stu… – Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku [online], www.rzezba-oronsko.pl [dostęp 2020-01-25] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-25].
  53. ↑ „...właściwie wszystko jest w porządku”. O wystawie „Słodka choroba” rozmawiają | obieg.pl [online], archiwum-obieg.u-jazdowski.pl [dostęp 2020-01-25].
  54. ↑ „Dyfuzje współczesności” – kolekcja CSW w Operze Narodowej [online], Culture.pl [dostęp 2020-01-25] (ang.).
  55. ↑ Wystawa Iwony Demko Dzielna Dziewica w Krakowie – News O.pl [online], O.pl Polski Portal Kultury [dostęp 2020-01-25].
  56. ↑ Artystki artystom – News O.pl [online], O.pl Polski Portal Kultury [dostęp 2020-01-25].
  57. ↑ Ania Nowak, Mariola Przyjemska, Bracha L. Ettinger i Iwona Demko z Nagrodą Sztuki im. Marii Anto i Elsy von Freytag-Loringhoven [online], SZUM, 16 grudnia 2021 [dostęp 2021-12-18].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Iwona_Demko&oldid=71921121”