Inflacja w Polsce – Wikipedia, wolna encyklopedia

Inflacja w Polsce – proces wzrostu cen w gospodarce polskiej. Jest mierzona przez GUS i prezentowana w formie wskaźników cen. Inflacja najczęściej jest rozumiana jako średnie zmiany cen konsumpcyjnych towarów i usług nabywanych przez przeciętne gospodarstwo domowe[1].

Za utrzymanie inflacji w Polsce na optymalnym poziomie odpowiada Narodowy Bank Polski, zaś przepisy ustawy o NBP mówią, że „podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP”[2].

Zgodnie z opracowaną przez Radę Polityki Pieniężnej Strategią Polityki Pieniężnej po 2003 roku, celem NBP jest ustabilizowanie inflacji na poziomie 2,5 proc. z dopuszczalnym przedziałem wahań +/− 1 punkt procentowy[3]. Jest to w ocenie RPP optymalny poziom inflacji dla rozwoju gospodarczego i społecznego Polski.

Metodyka[edytuj | edytuj kod]

Bieżące dane na temat stopy inflacji w Polsce podaje Główny Urząd Statystyczny w ujęciu rocznym[4], półrocznym[5], kwartalnym[6] oraz miesięcznym[7]. Wskaźniki te są obliczane na podstawie:

  • badania cen towarów i usług konsumpcyjnych na rynku detalicznym,
  • badania budżetów gospodarstw domowych, dostarczającego danych o przeciętnych wydatkach na towary i usługi konsumpcyjne; dane te wykorzystywane są do opracowania systemu wag, tzw. koszyka inflacyjnego[8].

Koszyk inflacyjny miał w 2021 roku następujący skład[9]:

Koszyk inflacyjny w 2021[9]
Pozycja Waga w koszyku inflacyjnym (%)
Żywność i napoje bezalkoholowe 27,77
Napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe 6,91
Odzież i obuwie 4,21
Użytkowanie mieszkania lub domu i nośniki energii 19,14
Wyposażenie mieszkania i prowadzenie gospodarstwa domowego 5,83
Zdrowie 5,39
Transport 8,88
Łączność 5,00
Rekreacja i kultura 5,78
Edukacja 1,02
Restauracje i hotele 4,56
Inne towary i usługi 5,51

W pierwszej kolejności GUS oblicza, jak zmieniły się ceny w danej kategorii. Następnie na tej podstawie oblicza zagregowany wskaźnik inflacji biorąc pod uwagę system wag z koszyka inflacyjnego. Na przykład gdy ceny żywności i napojów stanowią 27% koszyka i ceny żywności wzrosną o 10%, to jeśli wszystkie inne ceny pozostaną bez zmian, wskaźnik inflacji wyniesie 2,7%. W związku z tym, że wagi poszczególnych pozycji w koszyku zmieniają się z roku na rok, wpływ poszczególnych pozycji na wskaźnik również się zmienia[9].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Historia przeciwdziałania hiperinflacji w Polsce ma dwa szczególne momenty, w których gospodarka kraju znalazła się przez nią na skraju bankructwa. Było to na początku lat 20. XX wieku oraz w latach 1989–1990[10].

W lipcu 2014 r., po raz pierwszy od czasu transformacji systemowej, Główny Urząd Statystyczny odnotował deflację – wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI) spadł o 0,2% licząc rok do roku[11].

Roczne wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych od roku 1917 w ujęciu procentowym[12][13][14][15][16][4]:

Rok, inflacja
1917 5,3%
1918 6,8%
1919 211,2%
1920 831,1%
1921 606,6%
1922 238,9%
1923 5601,0%
1924 3580,1%
1925 16,1%
1926 20,8%
1927 14,9%
1928 0,0%
1929 0,0%
1930 −8,0%
1931 −9,8%
1932 −9,6%
1933 −10,7%
1934 −6,0%
1935 −4,8%
1936 −3,3%
1937 6,9%
1938 −1,6%
1939 118,7%[a]
1940 235,7%
1941 194,4%
1942 91,5%
1943 50,5%
1944 4,2%
1945 127,8%
1946 26,0%
1947 38,1%
1948 3,7%
1949 4,3%
1950 7,5%
1951 9,6%
1952 14,4%
1953 41,9%
1954 −6,3%
1955 −2,4%
1956 −1,0%
1957 5,4%
1958 2,7%
1959 1,1%
1960 1,8%
1961 0,7%
1962 2,5%
1963 0,8%
1964 1,2%
1965 0,9%
1966 1,2%
1967 1,5%
1968 1,6%
1969 1,4%
1970 1,1%
1971 −0,1%
1972 0,0%
1973 2,8%
1974 7,1%
1975 3,0%
1976 4,4%
1977 4,9%
1978 8,1%
1979 7,0%
1980 9,4%
1981 21,2%
1982 100,8%
1983 22,1%
1984 15,0%
1985 15,1%
1986 17,7%
1987 25,2%
1988 60,2%
1989 251,1%
1990 585,8%
1991 70,3%
1992 43,0%
1993 35,3%
1994 32,2%
1995 27,8%
1996 19,9%
1997 14,9%
1998 11,8%
1999 7,3%
2000 10,1%
2001 5,5%
2002 1,9%
2003 0,8%
2004 3,5%
2005 2,1%
2006 1,0%
2007 2,5%
2008 4,2%
2009 3,5%
2010 2,6%
2011 4,3%
2012 3,7%
2013 0,9%
2014 0,0%
2015 −0,9%
2016 −0,6%
2017 2,0%
2018 1,6%
2019 2,3%
2020 3,4%
2021 5,1%
2022 14,4%
2023 11,4%
Przedstawione wartości reprezentują średnie stopy inflacji w danym roku i są zgodne ze Zharmonizowanymi Wskaźnikami Cen Konsumpcyjnych (HICPs)[17][18].
Inflacja w Polsce w latach 1950–2020
Inflacja w Polsce w latach 2001–2020

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Ewa Adach-Stankiewicz, Jacek Białek, Renata Bielak, Anna Bobel, Alina Dominiczak-Astin, Dorota Turek, Bohdan Wyżnikiewicz: Co warto wiedzieć o inflacji. Warszawa: 2019.
  2. ↑ Art. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (Dz.U. z 1997 r. nr 140, poz. 938).
  3. ↑ Działalność Narodowego Banku Polskiego. nbp.pl. [dostęp 2014-08-29].
  4. ↑ a b Roczne wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych od 1950 roku. stat.gov.pl. [dostęp 2018-04-29].
  5. ↑ Półroczne wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych od 1989 roku. stat.gov.pl. [dostęp 2018-04-29].
  6. ↑ Kwartalne wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych od 1995 roku. stat.gov.pl. [dostęp 2018-04-29].
  7. ↑ Miesięczne wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych od 1982 roku. stat.gov.pl. [dostęp 2018-04-29].
  8. ↑ Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych (pot. inflacja). stat.gov.pl. [dostęp 2014-08-29].
  9. ↑ a b c Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych w lutym 2021 roku. GUS, 2021-03-15.
  10. ↑ Polska – Wskaźnik cen dóbr konsumpcyjnych (CPI) (r/r) [online], Investing.com Polska [dostęp 2019-09-12] (pol.).
  11. ↑ Deflacja w Polsce. Historyczne dane GUS. onet.pl, 13 sierpnia 2014. [dostęp 2022-09-23].
  12. ↑ W latach 1917–1924 średni roczny stosunek wartości marki polskiej na podstawie tabeli waloryzacyjnej w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 14 maja 1924 r. o przerachowaniu zobowiązań prywatno-prawnych.
  13. ↑ W latach 1924–1938 na podstawie: „Mały Rocznik Statystyczny 1939”, Warszawa 1939, s. 245.
  14. ↑ W latach 1939–1944 orientacyjny wskaźnik na podstawie średniej zmiany wolnorynkowych cen (14 towarów) na terenie Generalnego Gubernatorstwa na podstawie: J. Kostrowicka, Z. Landau, J. Tomaszewski, „Historia gospodarcza Polski XIX i XX wieku”, Warszawa 1984, s. 414, B. Kroll, Opieka i samopomoc społeczna w Warszawie 1939-1945, Warszawa 1977, s. 91 i dokumentów Rady Głównej Opiekuńczej w Archiwum Akt Nowych; dane z 1945 na podstawie cen dla Warszawy z jesieni 1945, porównane z ww. danymi (8 towarów).
  15. ↑ W latach 1946–1949 na podstawie: L. Beskid, „System cen detalicznych w Polsce”, Warszawa 1962, s. 53.
  16. ↑ W latach od 1950 dane GUS.
  17. ↑ Główny Urząd Statystyczny / Obszary tematyczne / Ceny. Handel / Wskaźniki cen / Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych (pot. inflacja). stat.gov.pl. [dostęp 2022-09-23].
  18. ↑ HICP – inflation rate. ec.europa.eu. [dostęp 2022-09-23].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ W czerwcu 1939 r. 0,0%

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Inflacja_w_Polsce&oldid=72515554”