Helikoniowate – Wikipedia, wolna encyklopedia

Helikoniowate

Heliconia latispatha
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	imbirowce
Rodzina	helikoniowate
Nazwa systematyczna
Heliconiaceae (A. Rich.) Nakai J. Jap. Bot. 17: 201. Apr 1941
Multimedia w Wikimedia Commons

Helikoniowate (Heliconiaceae (A. Rich.) Nakai) – monotypowa rodzina należąca do rzędu imbirowców. Zawiera jeden tylko rodzaj – helikonię (Heliconia L.) blisko spokrewniony z powszechnie znanym ze swoich smacznych, słodkich owoców bananowcem (Musa); niegdyś obydwa rodzaje zaliczano do tej samej rodziny bananowatych.

Są to rośliny wybitnie tropikalne, pochodzące w większości z gorących i wilgotnych obszarów Ameryk, nieliczne gatunki rosną także na wyspach pacyficznych (od Samoa po Nową Gwineę i Celebes)^[3]. Wyróżnia się ok. 200 gatunków^[4][2]. Kwiaty zapylane są najczęściej przez kolibry na kontynentach amerykańskich i przez nietoperze na wyspach Oceanii. Ze względu na okazałe i oryginalne kwiatostany wiele gatunków uprawianych jest jako rośliny ozdobne, stosowane także na kwiat cięty (długo zachowują świeżość w bukietach). W Melanezji pąki kwiatostanowe były pożywieniem głodowym^[3].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój

Okazałe rośliny zielne osiągające do 6 m wysokości (Heliconia bihai)^[5]. Łodygi kwiatonośne wyrastają z pełzających, podziemnych kłączy^[3].

Liście

Wyrastają w dwóch rzędach i osiągają od 25 cm do 3 m długości. Pochwy liściowe tworzą pozorny pień^[5]. Wyraźnie wyodrębniony jest ogonek liściowy. Blaszki liściowe są całobrzegie, z wyraźną centralną wiązką przewodzącą i równoległymi względem siebie, połączonymi przy brzegu liścia wiązkami bocznymi. Duże blaszki nierzadko pękają wzdłuż nerwów bocznych^[3].

Kwiaty

Obupłciowe, skupione w szczytowe, groniaste, dwurzędowo lub skrętolegle rozgałęzione kwiatostany. Są one bocznie spłaszczone i u niektórych gatunków przewisają, u innych są prosto wzniesione. Efektowną powabnią są duże, jaskrawo zabarwione, sztywne i łódkowate podsadki, w kątach których ukryte są liczne, niepozorne kwiaty^[5][3]. Z 6 listków okwiatu 5 jest zrośniętych łódeczkowato, a jeden listek pozostaje wolny. Do okwiatu przyrośnięte u nasady są także nitki 6 pręcików, z których jeden wykształca się jako płonny prątniczek. Dolna zalążnia jest trójkomorowa i zwieńczona jest nitkowatą szyjką słupka, na końcu którego znajduje się główkowate znamię^[3].

Owoce

Trójnasienne jagody, często o barwie niebieskiej lub metalicznej^[3].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna rodziny według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Klad okrytonasienne, klad jednoliścienne (monocots), rząd imbirowce (Zingiberales), rodzina helikoniowate (Heliconiaceae). Rodzina stanowi klad bazalny w obrębie rzędu^[2]:

Wykaz gatunków^[4]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]