Harald V – Wikipedia, wolna encyklopedia

Harald V

Harald V (2021)
Alt for Norge Wszystko dla Norwegii
Król Norwegii
Okres	od 17 stycznia 1991
Poprzednik	Olaf V
Dane biograficzne
Dynastia	Glücksburgowie
Data i miejsce urodzenia	21 lutego 1937 Skaugum
Ojciec	Olaf V
Matka	Marta Bernadotte
Żona	Sonja Haraldsen
Dzieci	Marta Ludwika Haakon Magnus
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Norweska rodzina królewska

JKM Król JKM Królowa JKW Książę koronny JKW Księżna koronna JKW Księżniczka Ingryda Aleksandra JW Książę Sverre Magnus JW Księżniczka Marta Ludwika JW Księżniczka Astryda

Harald V (ur. 21 lutego 1937 w Skaugum) – król Norwegii od 17 stycznia 1991 roku. Jest pierwszym władcą norweskim urodzonym na norweskiej ziemi od 567 lat^[1].

W 1968 roku ożenił się z Sonją Haraldsen. Ma z nią dwoje dzieci – Martę Ludwikę (ur. 1971) i Haakona Magnusa (ur. 1973).

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Narodziny i chrzest[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 21 lutego 1937 roku w Skaugum, niedaleko Oslo, jako syn następcy norweskiego tronu, Olafa Glücksburga (przyszłego króla Olafa V), oraz jego żony, Marty Bernadotte^[2]. Otrzymał imię Harald. Nosiło je wcześniej czterech norweskich władców – Harald I Pięknowłosy, Harald II Szara Opończa, Harald III Srogi oraz Harald IV Gille.

Jego chrzest odbył się 31 marca 1937 roku w kaplicy Pałacu Królewskiego w Oslo^[3]. Rodzicami chrzestnymi zostali: jego dziadek i babcia ze strony ojca, Haakon VII (król Norwegii) i Maud Koburg (królowa Norwegii), dziadek i babcia ze strony matki, Karol Bernadotte (książę Västergötlandu) i Ingeborga Glücksburg (księżna Västergötlandu), a także: Leopold III Koburg (król Belgów), Jerzy VI (król Wielkiej Brytanii), Maria Teck (królowa Wielkiej Brytanii) i Ingryda Bernadotte (żona następcy tronu Danii)^[3][4].

Miał dwie starsze siostry – Ragnhildę (1930-2012) i Astrydę (ur. 1932). Mimo że Harald był najmłodszym z rodzeństwa, zajął drugie miejsce w linii sukcesji do norweskiego tronu, za swoim ojcem. Ówcześnie bowiem nie dopuszczano kobiet do dziedziczenia tronu^[4].

Młodość[edytuj | edytuj kod]

Dzieciństwo Haralda w Norwegii upływało spokojnie aż do II wojny światowej. Gdy wojska niemieckie zaatakowały Norwegię 9 kwietnia 1940, Marta Bernadotte uciekła z Haraldem i jego siostrami do Szwecji^[4], a następnie Stanów Zjednoczonych, gdzie przeczekała okres wojny.

Ukończył Oslo Katedralskole w 1955 i rozpoczął studia na Uniwersytecie w Oslo w tym samym roku. Uczęszczał również do Norweskiej Szkoły Oficerów Kawalerii w Trandum i zapisał się do Norweskiej Akademii Wojskowej, którą ukończył w 1959 roku^[4].

Następca tronu[edytuj | edytuj kod]

21 września 1957 roku ojciec Haralda zasiadł na norweskim tronie jako Olaf V, a sam Harald został księciem koronnym (następcą tronu)^[4].

Po odbyciu obowiązkowej służby wojskowej rozpoczął studia w Oksfordzie. Tam w latach 1960-1962 uczęszczał na wykłady z nauk społecznych, historii i ekonomii w Balliol College.

Trzykrotnie (w 1964, 1968 i 1972) startował jako żeglarz^[5] na igrzyskach olimpijskich^[6].

Król Norwegii[edytuj | edytuj kod]

Olaf V zmarł na zawał serca 17 stycznia 1991 roku^[4]. W tej sytuacji Harald, jako następca tronu, wstąpił na norweski tron i postanowił kontynuować dewizę swojego ojca i dziadka – „Alt for Norge” (pol. „Wszystko dla Norwegii”)^[7][8].

W 1992 roku ustanowił Kong Olav Vs kreftforskningspris – nagrodę badawczą przyznawaną corocznie przez Norweskie Towarzystwo Onkologiczne badaczowi, który wyróżnił się swoim zaangażowaniem naukowym w walce z rakiem. Jest to najwyższa nagroda przyznawana przez Norweskie Towarzystwo Onkologiczne^[9][10].

Miał raka pęcherza moczowego w 2003 roku i zwężenie aorty w 2005 roku^[4].

Poparcie Norwegów dla monarchii sięga ok. 80%^[11][12]. Powszechnie uważa się, że król bardzo dobrze wykonuje swoje obowiązki i jest bardzo lubiany. Trond Norén Isaksen, norweski historyk, szukając przyczyny tego stanu rzeczy, powiedział: „Myślę, że empatia, jaką okazuje ludziom, jest ważnym powodem, dla którego jest tak popularny. Ludzie troszczą się o niego. Widać to, gdy był chory. Było wielu, którzy martwili się o to, jak sobie radzi. To nie jest oczywista sprawa”^[13]. Na początku 2022 roku podjęto jednak próbę uczynienia z Norwegii republiki. Inicjatorką obalenia monarchii była Anette Trettebergstuen, która zaledwie rok wcześniej przysięgała wierność królowi, obejmując stanowisko ministra kultury i równości płci^[14]. Ostatecznie parlament w głosowaniu opowiedział się za utrzymaniem monarchii. Wydarzenie to było jednak przedmiotem debaty publicznej – miały miejsce również różnego rodzaju manifestacje poparcia dla rodziny królewskiej. Sama Anette Trettebergstuen tłumaczyła po przegranym głosowaniu: „Kocham norweską rodzinę królewską i uważam, że wspaniale jest spotykać się z królem i księciem koronnym”^[15]. Wielu członków parlamentu wyraziło swoje poparcie dla monarchii i negatywnie oceniło próbę jej obalenia. Poparcie dla rodziny królewskiej w wyniku tego wydarzenia umocniło się i nadal – według przeprowadzonych później sondaży – wynosiło 84%^[16].

Małżeństwo i potomstwo[edytuj | edytuj kod]

W 1959 roku związał się z krawcową, Sonją Haraldsen. Z racji tego, że nie pochodziła ona z arystokratycznej rodziny i nie miała dobrego wykształcenia, początkowo nie traktowano poważnie tej relacji. Uważano, że żona Haralda – ponieważ zostanie w przyszłości królową Norwegii – powinna pochodzić z królewskiego rodu. Odpowiednimi kandydatkami wydawały się księżniczki z rodzin panujących: m.in. Zofia Glücksburg, Irena Orańska-Nassau, Małgorzata Bernadotte, Aleksandra Windsor, Irena Glücksburg, Małgorzata Orańska-Nassau czy Brygida Bernadotte^[17].

W 1968 roku Harald miał powiedzieć swojemu ojcu, że jeśli kiedykolwiek się ożeni, to jedynie z Sonją. Olaf V, który przez prawie dekadę nie chciał dopuścić do ślubu syna ze zwykłą krawcową, ostatecznie uległ i wyraził zgodę na ślub Haralda z Sonją^[18][19][20]. Z okazji zaręczyn Harald podarował narzeczonej pierścionek należący wcześniej do jego matki^[17]. Ślub następcy tronu z Sonją Haraldsen miał miejsce 29 sierpnia 1968 roku w katedrze w Oslo^[21].

Para ma dwoje dzieci:

• Marta Ludwika (nor. Märtha Louise; ur. 22 września 1971 w Oslo). W latach 2002-2017 była żoną norweskiego pisarza, Ariego Behna. Ma z nim trzy córki – Maud Angelikę (ur. 2003), Leah Isadorę (ur. 2005) i Emmę Tallulah (ur. 2008). Od 2019 roku jest w związku z szamanem, Durekiem Verrettem.
• Haakon Magnus (nor. Haakon Magnus; ur. 20 lipca 1973 w Oslo) – książę koronny (następca tronu) Norwegii. W 2001 roku ożenił się z Mette-Marit Tjessem Høiby. Ma z nią dwoje dzieci – Ingrid Aleksandrę (ur. 2004) i Sverre'a Magnusa (ur. 2005). Haakon jest również ojczymem dla Mariusa, syna swojej żony z poprzedniego związku.

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

• Na jego cześć nazwano fragment wybrzeża Antarktydy – Wybrzeże Księcia Haralda^[22].
• Kristin Storrusten wydała książkę dla dzieci – „Konge!” (pol. „Król!”) – której głównym bohaterem jest Harald V^[23].

Tytulatura[edytuj | edytuj kod]

21 lutego 1937 – 21 września 1957: Jego Królewska Wysokość książę Harald

21 września 1957 – 17 stycznia 1991: Jego Królewska Wysokość książę koronny Norwegii

Od 17 stycznia 1991: Jego Królewska Mość król Norwegii

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Norweskie[edytuj | edytuj kod]

• Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Świętego Olafa^[24]
• Krzyż Wielki Norweskiego Orderu Zasługi^[24]
• Medal św. Olafa^[24]
• Medal Sił Zbrojnych z Gałązką Laurową^[24]
• Medal 100-lecia Domu Królewskiego^[24]
• Medal Pamiątkowy Haakona VII 1 października 1957^[24]
• Medal Jubileuszowy Haakona VII 1905-1955^[24]
• Medal 100-lecia Haakona VII^[24]
• Medal Pamiątkowy Olafa V 30 stycznia 1991^[24]
• Medal Jubileuszowy Olafa V 1957-1982^[24]
• Medal 100-lecia Olafa V^[24]
• Medal Sił Zbrojnych z 3. gwiazdkami^[24]
• Medal Sił Zbrojnych za Służbę Krajową z 3. złotymi gwiazdkami – Siły Lądowe^[24]
• Odznaka honorowa Związku Weteranów Wojennych Krigsdeltakerforbundet^[24]
• Odznaka honorowa Norweskiego Czerwonego Krzyża^[24]
• Odznaka honorowa Norweskiego Związku Oficerów Rezerwy^[24]
• Złoty Medal Zasługi Sjømilitære Samfund^[24]
• Odznaka honorowa Norweskiego Towarzystwa Strzeleckiego^[24]
• Medal 100-lecia Norweskiej Konfederacji Sportu^[24]
• Złoty Medal Pamiątkowy Norweskiego Towarzystwa Strzeleckiego^[24]
• Złota odnaka honorowa Oslo Militære Samfunds^[24]

Zagraniczne^[25][edytuj | edytuj kod]

• Krzyż Wielki Orderu Królewskiego Wiktorii (Wielka Brytania, 1955)^[24]
• Order Słonia (Dania, 1958)^[24][26]
• Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Białej Róży (Finlandia, 1961)^[24][27]
• Wielka Gwiazda Odznaki Honorowej za Zasługi dla Republiki Austrii (Austria, 1964)^[24][28]
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (Włochy, 1965)^[24][29]
• Order Jugosłowiańskiej Wielkiej Gwiazdy (Jugosławia)^[24]
• Wielki Komandor Orderu Danebroga (Dania, 1991)^[24][26]
• Krzyż Wielki Klasy Specjalnej Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (Niemcy, 1994)^[24]
• Królewski Łańcuch Wiktorii (Wielka Brytania, 1994)^[24]
• Order Orła Białego (Polska, 1995)^[24][30][31]
• Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Krzyża Ziemi Maryjnej (Estonia, 1998)^[24][32]
• Łańcuch Krzyża Wielkiego Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia, 1999)^[24][33]
• Krzyż Wielki Udekorowany Wielką Wstęgą Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (Włochy, 2001)^[24][34]
• Order Podwiązki (Wielka Brytania, 2001)^[24][35][36]
• Order Podwójnego Białego Krzyża I klasy (Słowacja, 2010)^[37]
• Wielki Order Króla Tomisława z Wstęgą i Wielką Gwiazdą Poranną (Chorwacja, 2011)^[24][38]
• Order Gwiazdy Białej I klasy z Łańcuchem (Estonia, 2014)^[24][39]
• Łańcuch Orderu Wyzwoliciela San Martina (Argentyna, 2018)^[24][40]
• Łańcuch Orderu Zasługi (Chile, 2019)^[24][41]
• Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia)^[24]
• Wielki Łańcuch Orderu Krzyża Południa (Brazylia)^[24]
• Order Stara Płanina (Bułgaria)^[24]
• Krzyż Wielki Legii Honorowej (Francja)^[24]
• Krzyż Wielki Orderu Zbawiciela (Grecja)
• Order Złotego Runa (Hiszpania)
• Łańcuch Orderu Karola III (Hiszpania)
• Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Lwa Niderlandzkiego (Holandia)
• Wielka Wstęga Orańskiego Orderu Domowego (Holandia)
• Order Złotej Arki (Holandia)
• Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Sokoła Islandzkiego (Islandia)
• Łańcuch z Orderem Chryzantemy (Japonia)
• Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Al-Husajna ibn Alego (Jordania)^[24]
• Wielki Krzyż ze Złotym Łańcuchem Orderu Witolda Wielkiego (Litwa)
• Order Domowy Złotego Lwa Nassau (Luksemburg)
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Adolfa de Nassau (Luksemburg)
• Komandor Krzyża Wielkiego z Łańcuchem Orderu Trzech Gwiazd (Łotwa)
• Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Wojskowego Świętego Jakuba od Miecza (Portugalia)
• Krzyż Wielki Orderu Wojskowego Avis (Portugalia)
• Wielki Łańcuch Orderu Infanta Henryka (Portugalia)
• Krzyż Wielki Orderu Dobrej Nadziei (RPA)
• Order Królewski Serafinów (Szwecja)
• Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Chula Chom Klao (Tajlandia)^[24]
• Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Zasługi Republiki Węgierskiej (Węgry)

Odznaczenia niepaństwowe[edytuj | edytuj kod]

• Złoty Order Olimpijski (MKOl ,1994)^[42]

Genealogia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

• Harald na oficjalnej stronie norweskiej rodziny królewskiej
• Wyniki olimpijskie. sports-reference.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-14)].