Guishan jingce – Wikipedia, wolna encyklopedia

Guishan jingce (chiń. 溈山警策; dosł. „Napomnienia Guishana”) – jeden z klasycznych tekstów chanu autorstwa mistrza chan Guishana Lingyou (771–853).

Uwagi wstępne[edytuj | edytuj kod]

Tekst Guishana jest zogniskowany na monastycznej dyscyplinie, ale równocześnie idzie dalej, gdyż dotyczy także moralności na drodze chanu do duchowego przebudzenia. Dlatego jest to unikatowy tekst wśród tekstów chanu z okresu Tang.

Związki chanu z monastycyzmem buddyjskim z reguły rozpatruje się w odniesieniu do ustanowienia wyjątkowego systemu monastycznych reguł chanu w czasie panowania Tangów (618–907). Nosiły one nazwę „czystych reguł” czy też „reguł czystości” chanu (chiń. chan jinggui). Tradycyjnie powstanie pierwszego takiego kodeksu reguł klasztornych przypisuje się wielkiemu mistrzowi szkoły chanu hongzhou – Baizhangowi Huaihaiowi. Jednak nic za tym nie przemawia oprócz tradycji. O tym, że jest on twórcą reguł nie wspominają w swoich tekstach nawet jego najbliżsi uczniowie, jak np. Guishan Lingyou. Baizhang zmarł w 814 r., a pierwsza wzmianka, że jest on autorem reguł monastycznych pojawia się w biografii mistrza zawartej w Song gaoseng zhuan (Biografie wybitnych mnichów [zebrane w okresie] Song). Praca ta została napisana przez Zangninga w 988 r., czyli ponad 170 lat po śmierci Baizhanga[1].

Tymczasem kodeks taki napisał jego uczeń, założyciel szkoły guiyang i wiodący mistrz w trzecim pokoleniu szkoły hongzhou. Jego tekst jest znaczącą częścią dość ograniczonej ilościowo spuścizny literackiej tej szkoły.

Historyczność tekstu[edytuj | edytuj kod]

Najstarszy rękopis Guishan jingce został znaleziony wśród dokumentów odkrytych w grotach Dunhuangu na początku XX w. Jest zatytułowany Dagui jingce i jest częścią rękopisu przechowywanego w Paryżu w kolekcji Pelliota materiałów z Dunhuangu (nr katalogowy 4638)[2]. Tekst ten jest częścią większego zestawu zatytułowanego Yan heshang ji (Zbiór czcigodnego Yana)[3].

Z dokumentu umieszczonego z tyłu manuskryptu wynika, że pochodzi on z 936 r. Uważa się, żeYan heshang ji został skopiowany z tyłu całego dokumentu. Japoński badacz Ryōshō Tanaka identyfikuje Yana jako Guishana Yana, ucznia Guishana, który jest wymieniony w zeszycie 11 Jingde chuandeng lu. Biorąc pod uwagę dużą odległość pomiędzy klasztorem Guishana w Hunanie a Dunhuangiem oraz sytuację polityczną podczas przejścia z dynastii Tang do okresu Pięciu Dynastii i Dziesięciu Królestw, rękopis najpewniej dotarł do Dunhuangu przed upadkiem Tangów w 907 r., a może nawet jeszcze przed początkiem rebelii Huanga Chao (zm. 884) w 878 r.

Oprócz rękopisu z Dunhuangu istnieją dziś jeszcze 3 inne wersje Guishan jingce w następujących zbiorach: Quan tang wen, Taishō shinshū daizōkyō i Xu zang jing.

Wersja z Taishō jest częścią Zimen jingxuan, zbioru głównie chińskich tekstów zebranych w okresie Ming (1368–1644). Wersja z Xu tang jing, zatytułowana Zhu guishan jingce (Komentarz do „Guishan jingce”) zawiera komentarz mistrza chan szkoły caodong Jingyana Shousuia (1072–1147). Jest to najwcześniejszy ze wszystkich komentarzy, bo opublikowany w 1139 r. Następnie Guishan jingce i komentarz Shousuia zostały dołączone do Fozu sanjing chu (Komentarze do trzech tekstów o buddach i patriarchach), zbioru, który składał się z trzech tekstów używanych jako podręczniki w nauczaniu nowicjuszy.

Innym komentarzem do Guishan jingce jest Guishan jingce zhinan Daopeia (1615–1702), który tworzy część Fozu sanjing zhinan (Podręcznik dla początkujących z trzema tekstami o buddach i patriarchach), zbioru z okresu Qing (1644–1912)[4].

Struktura i zawartość tekstu[edytuj | edytuj kod]

Guishan jingce składa się z dwu części; sekcji napisanej prozą (jest to zarazem główna część traktatu) oraz następującej po niej sekcji podsumowującej główne idee traktatu w formie poetyckiej. Taki format literacki był stosowany przy tłumaczeniach tekstów buddyjskich; po dłuższej części prozatorskiej następowało krótkie wierszowane podsumowanie. Ten formalny typ był stosowany także przez średniowiecznych mnichów buddyjskich.

Oryginalny tekst nie jest podzielony na żadne formalne rozdziały czy nawet wydzielone części. Jednak w komentarzu Daobeia podzielono tekst na pięć części:

  1. Dyskusja o niebezpieczeństwach i problemach związanych z fizycznym istnieniem
  2. Reprymendy związane z różnymi naruszeniami monastycznego życia
  3. Wyjaśnienie właściwych powodów „opuszczenia domu” (czyli zostania mnichem)
  4. Dyskusja o skrócie do „wejścia na Drogę” (tzn. praktykowania chanu)
  5. Końcowe rady i ostrzeżenia

Znaczenie tekstu[edytuj | edytuj kod]

Tekst ten jest niezwykle ważny, bowiem jest to jedyny tekst szkoły hongzhou, który został znaleziony w Dunhuangu. Rzucił on nowe światło na tę – mającą opinię ikonoklastycznej – tradycję. Mimo takiego poglądu na tę szkołę, tekst ten ogniskuje się właśnie na klasztornej dyscyplinie i moralności w klasztorze. Guishan podkreśla znaczenie dyscypliny monastycznej i w ogóle moralności w szeroko pojętej praktyce chanu. Moralność ma zdecydowanie swoje miejsce na drodze do przebudzenia.

Tekst ten kontrastuje z dotychczasowymi wyobrażeniami o szkole hongzhou, której inne teksty zmierzają do zdyskredytowania konserwatywnie nastawionych kodeksów reguł klasztornych i moralnego treningu. Można Guishan jingce rozpatrywać jako odpowiedź na napięcia w relacjach między klasztorami chanu a społeczeństwem, w którym one egzystowały, a szczególnie jego politycznej części, która cyklicznie przechodziła od absolutnego wspierania buddyzmu, do jego głębokiej dyskryminacji.

Tekst Guishana jest wezwaniem do poważnej reformy zmierzającej do oczyszczenia moralnych i duchowych praktyk mnichów. Równocześnie mistrz ukazuje ideał monastyczny, do którego mnisi powinni dążyć. Guishana wyobrażenie paradygmatycznego mnicha chanu jest po prostu obrazem dobrego buddysty. Odrzucając ikonoklastyczną otoczkę, Guishan ukazuje, że ideał mnicha chanu i monastycyzm chanistyczny wcale nie różnią się od całego chińskiego buddyjskiego monastycyzmu.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Yifa 2002 ↓, s. 30.
  2. ↑ Poceski 2006 ↓, s. 16.
  3. ↑ Zaraz po Dagui jingce znajduje się słynny wiersz Xinxin ming (Opisanie wiary w umyśle), tradycyjnie przypisywany 3 Patriarsze chanu Sengcanowi.
  4. ↑ Poceski 2006 ↓, s. 17.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Mario Poceski: Guishan jingce (Guishan’s Admonitions) and the Ethical Foundations of Chan Practice. W: Zen Classics. Formative Texts in the History of Zen Buddhism. Oxford: Oxford University Press, 2006, s. 15–42. ISBN 978-0-19-517525-7.
  • Yifa: The Origins of Buddhist Monastic Codes in China. An Annotated Translation and Study of the „Chanyuan qinggui”. Honolulu: University of Hawai’i Press, 2002, s. 352. ISBN 0-8248-2494-6.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Guishan_jingce&oldid=70294027”