French
DeutschGertruda – Wikipedia, wolna encyklopedia
Gertruda – imię żeńskie pochodzenia germańskiego, złożone z członu Ger-: stwniem. gēr – „włócznia z ostrym żelaznym grotem”[1], „oszczep”[2], oraz trut, od germ. thrūdi („moc, siła”) pomieszanego z drūda, stwniem. trūt, drūt („ukochany, miły”[1]; por. Ermentruda). Można je tłumaczyć jako „silna w walce oszczepem”.
Notowana w Polsce od XIII wieku, początkowo w łacińskiej formie Gertrudis (1223 r.), a od 1251 r. jako G(i)ertruda. Imię to było dość popularne w Polsce w średniowieczu[2]. Inne notowane w średniowieczu formy tego imienia to: Gertrud, Girtrud, Girtrudis, ze zdrobnieniami G(i)erka, G(i)eruchna, G(i)erusza, Trude (niem.), G(i)ela, Ruchna (to ostatnie może też od Rufiny)[3]. Na gruncie niemieckim skróconą formę Gertrudy może stanowić także Gerda[4].
Rosyjskie słowniki tłumaczą to imię dwojako: jako imię germańskie o morfologii opisanej powyżej i jako imię powstałe ze złożenia skróconych wyrazów „героиня труда” (czyt. gieroinia truda), czyli „bohaterka pracy” (por. Bohater Pracy Socjalistycznej). Jako zdrobnienia proponują formy: G(i)erta, G(i)eta, G(i)etunia, G(i)etusia, G(i)era[5].
Gertruda imieniny obchodzi[edytuj | edytuj kod]
- 18 lutego, jako wspomnienie św. Gertrudy Comensoli
- 17 marca, jako wspomnienie św. Gertrudy z Nijvel
- 16 listopada, jako wspomnienie św. Gertrudy z Helfty, zw. też Gertrudą Wielką[6].
Znane osoby noszące imię Gertruda[edytuj | edytuj kod]
- Gertruda z Hackeborn – święta, założycielka klasztoru benedyktynek w Helfcie
- Gertruda Mieszkówna – córka króla Polski Mieszka II Lamberta i Rychezy; jako autorka łacińskich modlitw prozą poetycką, zapisanych w Kodeksie Gertrudy – najdawniejszy pisarz polski znany z imienia
- Gertruda – córka Bolesława III Krzywoustego i Salomei, zakonnica w Zwiefalten
- Gertruda – córka Henryka I Brodatego i Jadwigi Śląskiej, ksieni klasztoru w Trzebnicy
- Gertruda – córka Henryka II Pobożnego, żona Bolesława I mazowieckiego
- Gertruda z Meran – królowa Węgier
- Gertruda Saska – królowa Danii
- Gertruda Toskańska – arcyksiężniczka Austrii
- Gertruda Babenberg – księżna czeska, pierwsza żona Władysława II
- Gertruda Babenberg – księżniczka austriacka z dynastii Babenbergów
- Gertruda austriacka – księżna Mödling, tytularna księżna Austrii i Styrii
- Gertrude Baines – Amerykanka; w okresie od 2 stycznia do 11 września 2009 była najstarszą osobą świata o zweryfikowanej dacie urodzin
- Gertrud Bäumer – niemiecka działaczka ruchu kobiet, polityk, pisarka
- Gertrude Baumstark – rumuńska szachistka od roku 2004 reprezentująca Niemcy
- Gertrude Bell – brytyjska podróżniczka, pisarka, alpinistka, doradca polityczny i archeolog; wraz z Thomasem Edwardem Lawrence’em wywarła duży wpływ na powstanie Iraku
- Gertruda Czarnecka – polska polityk, posłanka na Sejm PRL VIII kadencji
- Gertrude Elion – amerykański lekarz farmakolog; laureatka Nagrody Nobla z dziedziny fizjologii i medycyny
- Gertrud Gabl – była austriacka narciarka alpejska, zwyciężczyni Pucharu Świata
- Gertruda von Hohenberg – królowa Niemiec
- Gertruda Kilos – polska lekkoatletka
- Gertruda z Nijvel – frankijska arystokratka z rodu Pippinidów żyjąca w VII w., ksieni klasztoru benedyktyńskiego, święta Kościoła katolickiego
- Gertruda Orlacz – polska polityk, posłanka na Sejm PRL IX kadencji
- Gertruda z Komorowskich Potocka – pierwsza żona Stanisława Szczęsnego Potockiego
- Gertrude Pritzi – była austriacka tenisistka stołowa, pięciokrotna mistrzyni świata
- Gertrud Scholtz-Klink – przywódczyni nazistowskiej organizacji kobiecej w III Rzeszy
- Gertruda von Sulzbach – królowa Niemiec
- Gertrude Stein – amerykańska pisarka, poetka i feministka
- Gertruda Szalsza – polska aktorka teatralna i filmowa
- Gertruda Szumska – polska polityk, nauczycielka matematyki, posłanka na Sejm IV kadencji
- Gertruda Uścińska - prezes ZUS, od 2016
- Gertrude Vanderbilt Whitney (1875–1942) – amerykańska rzeźbiarka, mecenas i kolekcjonerka sztuki, założycielka w 1930 roku muzeum swego imienia
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- (710) Gertrud – planetoida
- Archikatedra św. Gertrudy w Utrechcie
- Gertrudów – miejscowość w Polsce
- Kościół św. Gertrudy w Hamburgu
- Maulévrier-Sainte-Gertrude – miejscowość we Francji
- Stary kościół św. Gertrudy w Rydze
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Z. Klimek (opr.), Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, t. 5, Kraków 1997, ISBN 83-85579-14-1
- ↑ a b Jan Grzenia, Słownik imion, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2002, ISBN 83-01-13741-X, OCLC 830306364.
- ↑ Z. Klimek (opr.), Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, t. 5, Kraków 1997, ISBN 83-85579-14-1 i M. Malec (red.), Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych t. 2, Kraków 1995, ISBN 83-85579-68-0
- ↑ R. Kohlheim, V. Kohlheim, Duden Lexikon der Vornamen, wyd. 3, Mannheim 1998 ISBN 3-411-04943-X
- ↑ Н. А. Петровский, Словарь русских личных имен, Moskwa 1980
- ↑ Henryk Fros, Franciszek Sowa, Księga imion i świętych, t. 2, Kraków: Wydaw. WAM, 1997, ISBN 83-7097-374-4, OCLC 830087504.