Georg Heym – Wikipedia, wolna encyklopedia

Georg Heym
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

30 października 1887
Hirschberg

Data i miejsce śmierci

16 stycznia 1912
Berlin

Narodowość

niemiecka

Język

niemiecki

Dziedzina sztuki

literatura

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons

Georg Heym (ur. 30 października 1887 w Jeleniej Górze, zm. 16 stycznia 1912 w Berlinie) – niemiecki poeta i prozaik. Był przedstawicielem ekspresjonizmu[1].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Georg Heym urodził się 30 października 1887 roku w Jeleniej Górze, która wtedy nosiła nazwę Hirschberg. Był synem Hermanna Heyma (1850-1920)[2], prokuratora wojskowego, i Jenny Heym, z domu Taistrzik (ok. 1850-1923)[2]. Przez kilka lat mieszkał w Gnieźnie, gdzie ukończył szkołę podstawową i uczył się w gimnazjum[2] od 1896 r[3]. Próbował robić doktorat na uniwersytecie w Würzburgu, ale jego pracę oddalono[2]. To zamknęło mu drogę do kariery akademickiej[2]. Zginął tragicznie. 16 stycznia 1912 roku Heym i jego przyjaciel Ernst Balcke wybrali się na łyżwy na zamarzniętą rzekę Hawelę[2]. Nigdy nie wrócili. Po kilku dniach znaleziono ich ciała. Wyglądało na to, że pod Balckem załamał się lód, a Heym próbował go ratować, ale też wpadł do wyrwy. Heym pozostał żywy przez pół godziny, wzywał pomocy. Jego krzyki usłyszeli przebywający w pobliżu pracownicy leśni, ale nie zdołali do niego dotrzeć. Zbigniew Herbert poświęcił temu wydarzeniu wiersz Georg Heym - przygoda prawie metafizyczna[2]. Wiersz pt. Georg Heym opublikował także poeta Dawid Jung w tomie #SPAM (wyd. Stowarzyszenie Pisarzy Polskich w Krakowie)[4].

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Krótkotrwała erupcja talentu poetyckiego Heyma, która za jego życia objawiła się tylko jednym zbiorem Der ewige Tag (1911), wystarczyła, aby zaistniał obok G. Trakla jako najwybitniejszy liryk wczesnego ekspresjonizmu. W jego przesiąkniętej pesymizmem liryce jako główny element pojawia się motyw wielkiego miasta jako ponurego siedliska nieludzkich mocy pogrążających mieszkańców z ich cywilizacją w zgubie i zniszczeniu[5].

Tematyka i metaforyka poezji Heyma obecna jest też w jego prozie, której zbiór Der Dieb. Ein Novellenbuch (1913) pisarz zdążył przygotować do druku tuż przed śmiercią. Wydanie polskie (Sekcja) ukazało się w 1979 roku[5].

Liryka[edytuj | edytuj kod]

  • Der ewige Tag[1] (1911)
  • Umbra vitae[1], wiersze ze spuścizny (1912). Wyd. 1924 z drzeworytami E.L. Kirchnera (polskie wyd. 2016, tłum. i oprac. A. Lam).
  • Marathon (wydane pośmiertnie 1914)
  • Wybór poezji: Armada nocy, przeł. A. Lam (2001).

Proza[edytuj | edytuj kod]

  • Der Dieb. Ein Novellenbuch (wydane pośmiertnie 1913)

Dramat[edytuj | edytuj kod]

  • Der Athener Ausfahrt (1907)

Pisma inne[edytuj | edytuj kod]

  • Versuch einer neuen Religion (1909)

Opracowania[edytuj | edytuj kod]

  • Heinrich Eduard Jacob: Georg Heym. Erinnerung und Gestalt; in: „Der Feuerreiter. Blätter für Dichtung und Kritik“, hrsg. von Fritz Gottfurcht, 1. Jg., Heft 2.
  • Heinrich Eduard Jacob: Verse der Lebenden. Deutsche Lyrik seit 1910. Berlin: Propyläen, 1924; 2. erw. Aufl. 1927; 3. erw. Aufl. 1932.
  • Kurt Mautz: Georg Heym. Mythologie und Gesellschaft im Expressionismus. Frankfurt am Main: Athenäum, 1987
  • Kurt Pinthus: Menschheitsdämmerung. Reinbek: Rowohlt, 2001.
  • Nina Schneider: Georg Heym. Der Städte Schultern Knacken. Zürich: Arche, 1987
  • Nina Schneider: Georg Heym 1887-1912. Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, 1988
  • Thomas B. Schumann: Geschichte des "Neuen Clubs" in Berlin als wichtigster Anreger des literarischen Expressionismus. Eine Dokumentation; in: "EMUNA. Horizonte zur Diskussion über Israel und das Judentum", IX. Jg., Nr. 1 (Frankfurt am Main), Jan./Feb. 1974; S. 55-70.
  • Pisarze niemieckojęzyczni XX wieku. Leksykon encyklopedyczny PWN pod red. Marka Zybury. Warszawa – Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 132. ISBN 83-01-11995-0 (autor biogramu: Marek Zybura).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Heym Georg, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2016-10-28].
  2. ↑ a b c d e f g Leksykon zapomnianych gnieźnian - Georg Heym (1887-1912). popcentrala.com. [dostęp 2016-10-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-29)]. (pol.).
  3. ↑ D. Jung, Stary gmach I Liceum im. B. Chrobrego: znani absolwenci szkoły'' [w:] 13 pomysłów na Gniezno i okolice. Przewodnik tematyczny dla turystów (red. nauk. Armin Mikos von Rohrscheidt), Gniezno 2016, s. 126.
  4. ↑ D. Jung, #SPAM, Kraków 2020, s.11-12, ISBN 978-83-956194-6-5
  5. ↑ a b Pisarze niemieckojęzyczni XX wieku. Leksykon encyklopedyczny PWN pod red. Marka Zybury. Warszawa – Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 132.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Georg_Heym&oldid=72015366”