Gediminas Vagnorius – Wikipedia, wolna encyklopedia

Gediminas Vagnorius
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

10 czerwca 1957
Vilkaičiai

Premier Litwy
Okres

od 27 listopada 1996[1]
do 4 maja 1999

Przynależność polityczna

Związek Ojczyzny

Poprzednik

Laurynas Stankevičius

Następca

Irena Degutienė (p.o.)

Premier Litwy
Okres

od 13 stycznia 1991
do 21 lipca 1992

Przynależność polityczna

Sąjūdis

Poprzednik

Albertas Šimėnas

Następca

Aleksandras Abišala

Odznaczenia
Krzyż Wielki Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej

Gediminas Vagnorius (ur. 10 czerwca 1957 w Vilkaičiai w rejonie płungiańskim) – litewski polityk i ekonomista, dwukrotny premier (w latach 1991–1992 i 1996–1999), poseł na Sejm.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

W 1975 został absolwentem szkoły średniej w Telszach. Ukończył następnie w 1980 studia w Wileńskim Instytucie Inżynierii Budownictwa. W latach 1980–1987 był zatrudniony na tej uczelni, zaczynając jako młodszy pracownik naukowy. W 1987 uzyskał stopień doktora nauk ekonomicznych. W 1988 został starszym pracownikiem naukowym w instytucie ekonomii Litewskiej Akademii Nauk.

W 1990 z ramienia niepodległościowego Sąjūdisu uzyskał mandat posła do Rady Najwyższej Litewskiej SRR, będąc jednym z sygnatariuszy aktu niepodległości z 11 marca 1990. 13 stycznia 1991, gdy wojska rosyjskie znajdowały się w Wilnie, a powołany kilka dni wcześniej premier Albertas Šimėnas nie pokazywał się publicznie, parlament powierzył mu misję sformowania rządu.

Na czele trzeciego gabinetu niepoległej Litwy Gediminas Vagnorius stał 21 lipca 1992. W tym samym roku został po raz drugi posłem. W 1993 znalazł się wśród założycieli Związku Ojczyzny.

Po zwycięstwie konserwatystów w 1996 ponownie stanął na czele rządu, tworzonego wspólnie z partią chadeków. Wkrótce zaczął rywalizować o zwiększenie swoich wpływów w Związku Ojczyzny, wykorzystując dość słaby wynik Vytautasa Landsbergisa w wyborach prezydenckich w 1997[2]. Pogłębiające się spory w partii doprowadziły do odwołania w 1998 ministrów do spraw europejskich i spraw wewnętrznych, Laimy Andrikienė i Vidmantasa Žiemelisa, którzy wkrótce powołali własne ugrupowanie.

W 1999 Gediminas Vagnorius wszedł w otwarty konflikt z prezydentem Valdasem Adamkusem, który wyraził wobec niego wotum nieufności w orędziu do narodu[2][3]. Ostatecznie urzędujący premier podał się do dymisji. Wbrew jego woli Związek Ojczyzny zdecydował się pozostać w koalicji i wystawić nowego kandydata na premiera.

Utrata znaczenia w partii doprowadziła do odejścia z niej Gediminasa Vagnoriusa wraz z grupą działaczy (w tym kilkunastoma posłami i kilkoma byłymi ministrami). W lipcu 2000 były premier zainicjował utworzenie nowej formacji pod nazwą Umiarkowany Związek Konserwatywny[4]. W tym samym roku jako jedyny przedstawiciel tego ugrupowania uzyskał mandat poselski w okręgu większościowym.

W 2004 przekształcił swoją partię w Chrześcijańsko-Konserwatywny Związek Socjalny, przegrał w tym samym roku zarówno wybory do Parlamentu Europejskiego, jak i litewskiego Sejmu kolejnej kadencji. W 2008 zarejestrował się jako niezależny kandydat na posła, przegrał w tych wyborach w drugiej turze, a rok później ponownie bez powodzenia startował do Europarlamentu. W 2010 został liderem powstałej na bazie KKSS Partii Chrześcijańskiej, która nie zdobyła jednak żadnych mandatów w wyborach sejmowych w 2012[5]. W 2013 z tym ugrupowaniem dołączył do Partii Pracy[6], w 2016 ponownie bezskutecznie kandydował do Sejmu.

Odznaczony m.in. Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (1999)[7].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Rząd rozpoczął funkcjonowanie 10 grudnia 1996.
  2. a b Adolf Stefanowicz. Litewski konflikt na szczytach władzy. „Wprost”. Nr 20 (859), 1999. [dostęp 2016-08-07]. 
  3. Parlament ufa premierowi. „Kronika Sejmowa”, 4 maja 1999. [dostęp 2016-08-07].
  4. Jeszcze jedna partia konserwatywna. „Kronika Sejmowa”, 11 lipca 2000. [dostęp 2016-08-07].
  5. Główna Komisja Wyborcza – Wybory 2012. [dostęp 2016-08-07]. (lit.).
  6. Susijungė Darbo ir Krikščionių partijos. bernardinai.lt, 26 października 2013. [dostęp 2016-08-07]. (lit.).
  7. M.P. z 1999 r. nr 22, poz. 314

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]