Gazownia Warszawska – Wikipedia, wolna encyklopedia

Gazownia Warszawska
Symbol zabytku nr rej. 884 z 13.05.1975 i A-482 z 29.08.2005
Ilustracja
Zbiorniki na gaz
Państwo

 Polska

Miejscowość

Warszawa

Adres

ul. Kasprzaka 25

Rozpoczęcie budowy

1886

Ukończenie budowy

1888

Odbudowano

1945

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, po lewej znajduje się punkt z opisem „Gazownia Warszawska”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Gazownia Warszawska”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Gazownia Warszawska”
Ziemia52°13′41″N 20°57′53″E/52,228056 20,964722

Gazownia Warszawska[1], Gazownia na Woli[2] – dawny zakład produkcji gazu znajdujący się przy ul. Kasprzaka 25 w dzielnicy Wola w Warszawie.

Historia[edytuj | edytuj kod]

W 1856 Komitet Gazowy podpisał z Niemieckim Kontynentalnym Towarzystwem Gazowym w Dessau umowę koncesyjną na budowę gazowni. Wynikiem zawarcia umowy jako pierwsza była gazownia przy ul. Ludnej na Powiślu. W latach 1886–1888 zbudowano znacznie większą gazownię przy ul. Dworskiej (dziś Kasprzaka). W 1892 uruchomiono przy niej destylarnię smoły[3].

W 1925 gazownia stała się własnością miasta, które utworzyło spółkę pod nazwą Gazownia Miejska m.st. Warszawy[4].

W roku 1970 gazownia zakończyła produkcję gazu z węgla, po czym do roku 1978 wytwarzany był gaz miejski jako produkt mieszania gazu ziemnego z gazem z rozkładni. Od roku 1978 w Warszawie dostarczany jest tylko gaz ziemny[5].

W skład zespołu dawnej Gazowni, położonego między ulicami Kasprzaka i Prądzyńskiego, wchodzą: budynki produkcyjne, dwa zbiorniki na gaz, wieża ciśnień, remiza strażacka, wozownia, a także budynki biurowe i mieszkalne[6]. Jest on zarządzany przez Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo (z wyjątkiem dwóch zbiorników gazu, które znajdują się w rękach prywatnych)[7].

W dawnym budynku aparatowni i tłoczni gazu, która wiele lat temu służyła sprężaniu gazu i przesyłaniu go kolektorami do odbiorców, działa Muzeum Gazowni Warszawskiej. Zostało ono otwarte w 1977, w związku z jubileuszem 120-lecia Gazowni Warszawskiej[8], a 13 października 2022 otwarte ponownie, po modernizacji[9].

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Marian Gajewski: Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, s. 134. ISBN 83-06-00089-7.
  2. Michał Krasucki: Warszawskie dziedzictwo postindustrialne. Warszawa: Fundacja Hereditas, 2011, s. 252. ISBN 978-83-931723-5-1.
  3. Jan Stanisław Bystroń: Warszawa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977, s. 270.
  4. Marian Gajewski: Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, s. 132. ISBN 83-06-00089-7.
  5. Historia gazownictwa → Gaz miejski → Warszawa. gazownictwopolskie.pl. [dostęp 2015-02-05].
  6. Michał Krasucki: Warszawskie dziedzictwo postindustrialne. Warszawa: Fundacja Hereditas, 2011, s. 254. ISBN 978-83-931723-5-1.
  7. Michał Krasucki: Warszawskie dziedzictwo postindustrialne. Warszawa: Fundacja Hereditas, 2011, s. 256. ISBN 978-83-931723-5-1.
  8. Krzysztof Jabłoński i in.: Warszawa: portret miasta. Warszawa: Arkady, 1984, s. strony nienumerowane (Kronika odbudowy, budowy i rozbudowy 1945−1982). ISBN 83-213-2993-4.
  9. Otwarcie Muzeum Gazowni Warszawskiej. Wstęp wolny. – Muzeum Gazowni Warszawskiej [online], muzeum.pgnig.pl [dostęp 2022-10-17].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Zeszyty wolskie – Architektura przemysłowa warszawskiej Woli XIX/XX w. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Muzeum Woli i Towarzystwo Opieki nad Zabytkami. Zeszyt nr 4, Warszawa, październik 2002, s. 78-83.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]