Fryderyk I Barbarossa – Wikipedia, wolna encyklopedia

Fryderyk I Barbarossa
	król Niemiec
Okres	od 4 marca 1152; do 10 czerwca 1190
Poprzednik	Konrad III
Następca	Henryk VI Hohenstauf
	Cesarz rzymski
Okres	od 18 czerwca 1155; do 10 czerwca 1190
Poprzednik	Konrad III
Następca	Henryk VI Hohenstauf
	Książę Szwabii
Okres	od 4 kwietnia 1147; do 1152
Poprzednik	Fryderyk II Jednooki
Następca	Fryderyk IV Szwabski
	Dane biograficzne
Dynastia	Hohenstaufowie
Data urodzenia	ok. 1122
Data śmierci	10 czerwca 1190
Ojciec	Fryderyk II Jednooki
Matka	Judyta
Żona	Beatrycze I Burgundzka
Dzieci	Fryderyk (V) Szwabski; Henryk VI Hohenstauf; Filip Szwabski; Fryderyk V Szwabski; Konrad II Szwabski
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Fryderyk I Barbarossa (Rudobrody) (ur. ok. 1122, zm. 10 czerwca 1190) – z dynastii Hohenstaufów, syn księcia Szwabii – Fryderyka II i księżniczki Judyty, córki księcia Bawarii Henryka IX Czarnego (zm. 1126) z rodu Welfów, konkurencyjnego w tamtym okresie wobec Hohenstaufów. Po śmierci ojca (1147) przyjął tytuł księcia Szwabii (jako Fryderyk III), 4 marca 1152 został wybrany na króla niemieckiego, a 18 czerwca 1155 r. został koronowany na cesarza rzymskiego. W latach 1154–1186 był również królem Włoch. W latach 1156–1190 był hrabią Burgundii – Franche-Comté poprzez swe małżeństwo z Beatrycze I Burgundzką. W swych rządach wzorował się na najważniejszych cesarzach, między innymi Justynianie I Wielkim i Karolu Wielkim.

Koronacja cesarska[edytuj | edytuj kod]

Zgodnie z ugodą zawartą z papieżem Eugeniuszem III w Konstancji w 1153 roku, w następnym roku Fryderyk wkroczył do Włoch. W trakcie działań zbrojnych w jego ręce wpadł Arnold z Brescii, którego wydał papieżowi Hadrianowi IV i został ukoronowany w Rzymie na cesarza 18 czerwca 1155 roku.

Konflikt z papiestwem, walki we Włoszech[edytuj | edytuj kod]

Konflikt rozpoczęło starcie z legatem papieskim Rolandem (późniejszym papieżem Aleksandrem III) podczas sejmu Rzeszy w Besançon w 1157. Wtedy to legat papieski oświadczył, że korona cesarska stanowi kościelne „beneficjum”, odnawiając tym samym spór o inwestyturę. Kolejne starcie nastąpiło podczas sejmu na Polach Ronkalskich w 1158. Ponieważ postanowień ronkalijskich nie uznały miasta lombardzkie, Fryderyk postanowił uśmierzyć oporne miasta z wykorzystaniem siły zbrojnej.

Pierwszy opór stawiła sprzymierzona z Mediolanem Brescia, która jednak szybko skapitulowała. 6 sierpnia 1158 rozpoczęło się oblężenie Mediolanu, który skapitulował 7 września. W lutym 1159 miasto odmówiło uznania nowych postanowień ronkalijskich z 1158. W międzyczasie, w czerwcu rozpoczęło się 7-miesięczne oblężenie Cremy, która padła 27 stycznia 1160. Po zdobyciu Cremy Niemcy stoczyli nieudaną bitwę pod Carcano (czerwiec 1160), po czym ponownie przystąpili do oblężenia Mediolanu (sierpień 1161). Miasto padło 7 marca 1162 i zostało zburzone przez zwycięzców. Po Mediolanie poddały się inne miasta Lombardii, które wróciły pod władzę cesarza.

Od 1167 prowadził wojny z miastami północnowłoskimi, które w obronie przed nim zawiązały Ligę Lombardzką. Miesiąc później Fryderyk obległ Ankonę, a jego wojska rozbiły Rzymian w bitwie pod Tuskulum 29 maja 1167 r. Zwycięstwo umożliwiło Fryderykowi zdobycie Rzymu, z którego zbiegł papież Aleksander III. W sierpniu 1167 w zajętym przez Niemców Rzymie wybuchła epidemia gorączki malarycznej, która zmusiła cesarza do opuszczenia miasta, a następnie Italii.

W latach 1174–1177 Fryderyk po raz kolejny wyprawił się do Italii. W maju 1175 doszło do pertraktacji pokojowych z papieżem Aleksandrem III w Montebello, które nie przyniosły rezultatu. Spowodowało to wybuch nowych walk jesienią 1175. Po klęsce pod Legnano w maju 1176 r. z wojskami Ligi Lombardzkiej cesarz zawarł porozumienie pokojowe i uznał Aleksandra III za jedynego prawowitego papieża. Konflikt został zakończony ukorzeniem się Fryderyka I przed papieżem Aleksandrem III 24 lipca 1177 w Wenecji.

Ostatnia wyprawa do Italii miała miejsce w latach 1184–1186 i zakończyła się pojednaniem cesarza z Mediolanem i uzyskaniem korony Sycylii.

Rządy w Niemczech[edytuj | edytuj kod]

W aktach cesarskich w 1157 roku po raz pierwszy pojawiła się formuła „Święte Cesarstwo” na określenie Rzeszy Niemieckiej. Podczas Sejmu Cesarstwa w 1158 roku cesarz Fryderyk I musiał zgodzić się na to, aby książęta mogli dzielić swoje państwa pomiędzy potomstwo zgodnie z regułami patrymonialnymi. Była to formalna sankcja ze strony Cesarstwa dla rozdrobnienia feudalnego w Niemczech.

III krucjata[edytuj | edytuj kod]

Chcąc pokazać swą mocną pozycję jako cesarza, Fryderyk zorganizował III krucjatę. Jej celem było odzyskanie utraconej w 1187 Jerozolimy. Po zawarciu pokoju z papieżem, wyprawa wyruszyła w 1189 r. (król Francji – Filip II August i król Anglii – Ryszard I Lwie Serce wyruszyli na krucjatę w 1190 r.). Wojska Fryderyka przemaszerowały przez Węgry, Serbię, Rumunię, po czym dotarły do Konstantynopola jesienią 1189 roku. Krucjata ta zakończyła się na skutek utonięcia cesarza w rzece Salef. Dokładne okoliczności śmierci nie są znane. Źródła historyczne podają, iż nastąpiło to w trakcie kąpieli lub podczas upadku z konia do rzeki.

Do tych wydarzeń nawiązuje legenda mówiąca, że Fryderyk nie utonął, natomiast śpi skamieniały w jaskini w górach Kyffhäuser w Turyngii; siedzi tam przy stole z sześcioma rycerzami, czekając, aż nastąpi właściwy czas. Ma z niej wyjść z chwilą, gdy jego ruda broda owinie się trzy razy wokół stołu, by wyratować Niemcy z opresji i zapewnić im najwyższe miejsce wśród narodów świata.

Małżeństwa i potomstwo[edytuj | edytuj kod]

Fryderyk Barbarossa miał dwie żony: pierwszą była poślubiona ok. 1147 r. Adela von Vohburg (zm. 1190), z którą jednak nie doczekał się potomstwa i z którą się rozstał (unieważnienie małżeństwa) w 1153 r., drugą żoną była poślubiona w 1156 r. Beatrycze I Burgundzka (zm. 1184), córka Renalda III, hrabiego Burgundii.

Z drugiego małżeństwa pochodzili:

Fryderyk (V), książę Szwabii (1164–1170),
Henryk VI (Listopad 1165–1197), cesarz rzymski,
Fryderyk V, książę Szwabii (1167–1191),
Otto I, palatyn Burgundii (1170–1200),
Konrad II, książę Szwabii i Rothenburga (1173–1196), zamordowany w Bambergu przez Ottona Wittelsbacha
Filip Szwabski (1177– zamordowany w 1208), od 1198 król Niemiec,
Beatrycze (1162–1174), była zaręczona z Wilhelmem II, królem Sycylii, zmarła, zanim się pobrali,
Agnieszka (zm. październik 1184), była zaręczona z Emerykiem Arpadowiczem, królem Węgier, zmarła, zanim się pobrali.

Przodkowie[edytuj | edytuj kod]

Hildegarda

Agnieszka von Waiblingen

Berta Sabaudzka

Fryderyk I Barbarossa

Welf I

Henryk IX Czarny

Jadwiga

Judyta

Magnus Billung

Wulfhilda Billung

Zofia węgierska

Mit polityczny[edytuj | edytuj kod]

Postać Fryderyka I uległa mitologizacji w kulturze niemieckiej. Fryderyk nie miał umrzeć, a zasnąć w środku góry lub w jaskini. W momencie krytycznym historii, miał powrócić by odrodzić Niemcy, zjednoczyć je lub zaprowadzić nowy złoty wiek^[1]. Źródła legendy nie są jasne. Legendy o władcy, który nie umarł, lecz powróci w przyszłości pojawiły się po nagłej śmierci wnuka Barbarossy, Fryderyka II. Późniejszy mit Barbarossy mógł się na nich opierać^[2]. Rozwój legendy nastąpił w wieku XIX, szczególnie w romantyzmie. W wydanej w 1816 pracy Deutsche Sagen (Podania niemieckie) Bracia Grimm spisali podanie o Barbarosie śpiącym w górze Kyffhäuser. Władca śpi przy kamiennym stole, a jego biała broda urosła do ogromnych rozmiarów. Niekiedy budzi się i rozmawia z zabłąkanymi wędrowcami. ^[3]. Dużą popularnością cieszyła się także ballada Friedricha Rückerta Barbarossa (1817). Barbarossa stał się bohaterem licznych innych utworów poetyckich, dramatycznych i prozatorskich. Przekształcano go w mit polityczny, odnoszący się do aktualnych problemów politycznych Niemiec, w szczególności zjednoczenia Niemiec^[4]. Po zjednoczeniu uznawano, że Hohenzollernowie stali się następcami Hohenstaufow, a tym samym ucieleśniła się obietnica powrotu Barbarossy. Cesarzowi stawiano pomniki, m.in. monumentalny pomnik monument na górze Kyffhäuser (1890–1896), z przedstawieniem władcy siedzącego na kamiennej ławie^[5]. Po okresie Niemiec wilhelmińskich mit Barbarossy słabł. Także naziści odwoływali się do niego rzadko, chętniej sięgając po postać Henryka Lwa, związanego z ekspansją na wschód. Nazwa planu ataku ataku Niemiec na Związek Radziecki (operacja Barbarossa), jak się wydaje, tylko luźno nawiązuje do Fryderyka I i nie ma związku z jego mitem^[6].

W kulturze popularnej[edytuj | edytuj kod]

Fryderyk Barbarossa przewodzi cywilizacji niemieckiej w grze Civilization VI, a w Age of Empires 2 istnieje kampania poświęcona Barbarossie.

Fryderyk Barbarossa i legendy dotyczące jego śmierci pojawiają się w powieści Małe, duże Johna Crowleya.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Münkler 2013 ↓, s. 28-29.
↑ Münkler 2013 ↓, s. 29.
↑ Münkler 2013 ↓, s. 34-35.
↑ Münkler 2013 ↓, s. 35-39.
↑ Münkler 2013 ↓, s. 50-52.
↑ Münkler 2013 ↓, s. 54-56.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

HerfriedH. Münkler HerfriedH., Mity Niemców, Warszawa: Sic!, 2013 .

[CITEREFMünkler201328-29-1] Münkler 2013 ↓, s. 28-29.

[CITEREFMünkler201329-2] Münkler 2013 ↓, s. 29.

[CITEREFMünkler201334-35-3] Münkler 2013 ↓, s. 34-35.

[CITEREFMünkler201335-39-4] Münkler 2013 ↓, s. 35-39.

[CITEREFMünkler201350-52-5] Münkler 2013 ↓, s. 50-52.

[CITEREFMünkler201354-56-6] Münkler 2013 ↓, s. 54-56.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Różne dynastie	Burchard I (909–911) Erchanger (915–917) Burchard II (917–926) Herman I (926–949) Ludolf (950–954) Burchard III (954–973) Otton I (973–982)
Dynastia Wetterau	Konrad I (983–997) Herman II (997–1003) Herman III (1003–1012)
Babenbergowie	Ernest I (1012–1015) Ernest II (1015–1030) Herman IV (1030–1038)
Różne dynastie	Henryk I Salicki (1038–1045) Otto II (1045–1048) Otton III (1048–1057) Rudolf (1057–1079)
Hohenstaufowie	Fryderyk I (1079–1105) Fryderyk II (1105–1147) Fryderyk III (1147–1152) Fryderyk IV (1152–1167) Fryderyk (V) (1167–1170) Fryderyk V (1170–1191) Konrad II (1191–1196) Filip (1196–1208)
Welfowie	Otto IV (1208–1212)
Hohenstaufowie	Fryderyk VII (1212–1216) Henryk II (1216–1235) Konrad III (1235–1254) Konrad IV (1254–1268)
Habsburgowie	Rudolf II (1273–1290) Jan Parricida (1290–1313)

Konradyni	Konrad I (911–918)
Ludolfingowie	Henryk I Ptasznik (919–936) Arnulf Zły (antykról 919–921) Otton I Wielki (936–973) Otton II (koregent od 961, 973–983) Otton III (983–1002) Henryk II Święty (1002–1024)
Dynastia salicka	Konrad II (1024–1039) Henryk III (koregent od 1028, 1039–1056) Henryk IV (koregent 1054, 1056–1105) Rudolf Szwabski (antykról 1077–1080) Herman z Salm (antykról 1081–1088) Konrad (III) Salicki (koregent od 1087, antykról 1093–1098) Henryk V (korgent od 1099, 1105–1125)
Supplinburgowie	Lotar III (1125–1137)
Hohenstaufowie	Konrad III (antykról 1127–1135, król 1138–1152) Henryk (VI) Berengar (koregent 1147–1150) Fryderyk I Barbarossa (1152–1190) Henryk VI (koregent od 1169, 1190–1197) Filip Szwabski (1198–1208)
Welfowie	Otto IV (antykról 1198–1208, król 1208–1218)
Hohenstaufowie	Fryderyk II (koregent 1196–1197, 1215–1250) Henryk VII (koregent 1220–1235, od 1231 antykról) Konrad IV (koregent od 1237, 1250–1254)
Wielkie bezkrólewie	Henryk Raspe (antykról 1246–1247) Wilhelm z Holandii (1254–1256, antykról od 1247) Ryszard z Kornwalii (antykról 1256–1272) Alfons z Kastylii (antykról 1257–1274)
Habsburgowie	Rudolf I (1273–1291)
Nassau	Adolf z Nassau (1292–1298)
Habsburgowie	Albrecht I (1298–1308)
Luksemburgowie	Henryk VII (1308–1313)
Wittelsbachowie	Ludwik IV Bawarski (1314–1347)
Habsburgowie	Fryderyk Piękny (antykról 1314–1322, koregent 1325–1332)
Luksemburgowie	Karol IV (antykról od 1347, król 1347–1378) Gunter ze Schwarzburga (antykról 1349–1349) Wacław (koregent od 1376, 1378–1400) Fryderyk z Brunszwiku (antykról elekt 1400)
Wittelsbachowie	Ruprecht z Palatynatu (1400–1410)
Luksemburgowie	Zygmunt (1410–1437) Jodok z Moraw (antykról 1410–1411)
Habsburgowie	Albrecht II (1438–1439) Fryderyk III (1440–1493) Maksymilian I (1493–1519) Karol V (1519–1556) Ferdynand I (koregent od 1531, 1556–1564) Maksymilian II (koregent 1562, 1564–1576) Rudolf II (koregent 1575, 1576–1612) Maciej (1612–1619) Ferdynand II (1619–1637) Ferdynand III (koregent od 1636, 1637–1657) Ferdynand IV (koregent 1653–1654) Leopold I (1657–1705) Józef I (koregent od 1687, 1705–1711) Karol VI (1711–1740)
Wittelsbachowie	Karol VII (1742–1745)
Habsburgowie-Lotaryńscy	Franciszek I (1745–1765) Józef II (koregent od 1764, 1765–1790) Leopold II (1790–1792) Franciszek II (1792–1806)

Karolingowie i inne rody	Karol I Wielki (800–814) Ludwik I Pobożny (814–840) Lotar I (koregent od 817, 840–855) Ludwik II (koregent od 850, 855–875) Karol II Łysy (875–877) Karol III Gruby (881–888) Gwido ze Spoleto (891–894) Lambert ze Spoleto (koregent od 892, 894–898) Arnulf z Karyntii (896–899) Ludwik III Ślepy (901–905) Berengar I z Friulu (915–924)
Ludolfingowie	Otton I Wielki (962–973) Otton II (973–983) Otton III (koregent od 967, 996–1002) Henryk II Święty (1014–1024)
Dynastia salicka	Konrad II (1027–1039) Henryk III (1046–1056) Henryk IV (1084–1105) Henryk V (1111–1125)
Süpplinburgowie	Lotar III (1133–1137)
Hohenstaufowie	Fryderyk I Barbarossa (1155–1190) Henryk VI (1191–1197)
Welfowie	Otto IV (1209–1215)
Hohenstaufowie	Fryderyk II (1220–1250)
Luksemburgowie	Henryk VII (1312–1313)
Wittelsbachowie	Ludwik IV Bawarski (1328–1347)
Luksemburgowie	Karol IV (1355–1378) Zygmunt (1433–1437)
Habsburgowie	Fryderyk III (1452–1493) Maksymilian I (1508–1519) Karol V (1519–1556) Ferdynand I (1558–1564) Maksymilian II (1564–1576) Rudolf II (1576–1612) Maciej (1612–1619) Ferdynand II (1619–1637) Ferdynand III (1637–1657) Leopold I (1658–1705) Józef I (1705–1711) Karol VI (1711–1740)
Wittelsbachowie	Karol VII (1742–1745)
Habsburgowie-Lotaryńscy	Franciszek I (1745–1765) Józef II (1765–1790) Leopold II (1790–1792) Franciszek II (1792–1806)

Pierwsza dynastia	Odo (867–870) Rodfryd (870–895) Hugo Czarny (921–952) Gilbert (952-956)
Dynastia z Ivrei	Otto Wilhelm (986–1026) Renald I (1026–1057) Wilhelm I Wielki (1057–1087) Renald II (1087–1097) Wilhelm II (1097–1125) Stefan I (tytularny 1097–1102) Wilhelm III Dziecię (1125–1127) Renald III (tytularny od 1102, 1127–1148) Konrad von Zähringen (konkurent 1127–1152) Beatrycze I (1148–1184) Berthold von Zähringen (konkurent 1152–1156 zrezygnował z tytułu)
Hohenstaufowie	Fryderyk I Barbarossa (1156–1190) Otto I (1190–1200) Joanna I (1200–1205) Beatrycze II (1205–1231)
Dynastia Andechs	Otto II (1208–1231) Otto III (1231–1248) Adelajda I (1248–1279) Hugo z Chalon (hrabia-palatyn 1248–1266) Filip I Sabaudzki (hrabia-palatyn 1267–1279)
Dynastia z Ivrei	Otto IV (1279–1303) Robert I (1303–1315) Joanna II (1315–1330)
Kapetyngowie	Filip II (1315–1322) Joanna III (1330–1347)
Linia burgundzka Kapetyngów	Odo IV (1330–1347) Filip III (1347–1361) Małgorzata I (1361–1382)
Dynastia Dampierre	Ludwik I (1382–1384) Małgorzata II (1384–1405)
Linia burgundzka Walezjuszy	Filip IV Śmiały (1384–1405) Jan I (1405–1419) Filip V Dobry (1419–1467) Karol I Śmiały (1467–1477) Maria I (1477–1482) Maksymilian I (koregent 1477–1482)
Habsburgowie	Filip VI Piękny (1482–1506) Karol II (1506–1556) Filip VII (1556–1598) Izabela Klara Eugenia i Albrecht (1598–1621) Filip VIII (1621–1665) Karol III (1665–1678)