Fregat – Wikipedia, wolna encyklopedia

Fregat
Producent

Rosja, NPO Ławoczkin

Człon rakiet

Sojuz-U, Sojuz-FG, Sojuz 2, Zenit-2M, Zenit 3F

Materiały napędowe

1,1-Dimetylohydrazyna, tetratlenek diazotu

Rok pierwszego startu

2000

Osiągi
Siła ciągu przy starcie

20 kN

Impuls właściwy w próżni

322 s

Wymiary
Długość

1,5 m

Średnica

3,35 m

Masa pustego

924 kg

Masa maksymalna

5350 kg

Silniki
Silnik 1.

S5.92

Fregat (ros. Фрегат) – sfinansowany przez Starsem blok przyspieszający dla rakiety wielostopniowej budowany przez NPO Ławoczkin, przeznaczony początkowo dla rakiet Sojuz-U, Sojuz-FG i Sojuz 2, a od 2011 używany także blok przyspieszający rakiet Zenit 3F i Zenit-2M[1]. Zaprojektowano go w 6 wersjach[2], z czego wystrzelono 4 z nich, do połowy 2017 roku ponad 60 razy[3].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Fregat użyty podczas misji Fobos-Grunt

Projekt bloku przyspieszającego Fregat powstał w NPO Ławoczkin w 1993. Miał być blokiem z napędem zapożyczonym z radzieckich sond Mars i Fobos. Wdrażanie projektu było powolne, jednak po początkowych ustaleniach w sprawie startów rakiet Sojuz z Gujańskiego Centrum Kosmicznego przyspieszono prace.

Urządzenie ma kształt kilku kulistych zbiorników na paliwo 1,1-dimetylohydrazynę i utleniacz tetratlenek diazotu, połączonych ze sobą strukturalnym sterowaniem i połączonych z silnikiem rakietowym. Silnik S5.92 wytwarza ciąg 20 kN. Fregat ma możliwość ponownego startu.

W 2011 r. utworzono rozwiniętą wersję a o nazwie Fregat-SB, wyposażoną w odłączane dodatkowe zbiorniki, co umożliwia dłuższe używanie (po raz pierwszy zastosowano go przy starcie satelity Elektro-Ł 1[4]).

Pierwszy start bloku Fregat odbył się 8 lutego 2000 roku na kosmodromie Bajkonur na rakiecie Sojuz-U, ładunkiem były satelity IRDT i Gruzowoj Market.

Oprócz wynoszenia sztucznych satelitów na niskie i wysokie orbity Fregat może być użyty jako stopień ucieczkowy w misjach sond międzyplanetarnych i księżycowych. Takie rozwiązanie było użyte w misjach sond Mars Express, Venus Express i Fobos-Grunt (ta misja się nie powiodła, odmiana bloku Fregat nie wykonała zapłonu ucieczkowego).

Do 21 sierpnia 2021 roku wykonano 92 starty z tym blokiem przyspieszającym, z czego dwukrotnie doszło do całkowitej awarii.

Fregat pozostaje jedynym blokiem przyspieszającym, który może umieścić ładunek na 3 lub więcej różnych orbitach w jednym wystrzeleniu rakiety[5].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Fregat space tug. RussianSpaceWeb.com. [dostęp 2012-07-16].
  2. Norbert Brügge, NPO Lavochkin's Fregat upper stage, Gallery [online], www.b14643.de [dostęp 2017-06-19] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-23] (ang.).
  3. Fregat [online], Gunter's Space Page (space.skyrocket.de) [dostęp 2017-06-19] (ang.).
  4. Russia meteo sateliite Electro L succesfully orbited. ITAR-TASS. [dostęp 2012-07-16].
  5. Photo-Report From Lavochkin Scientific And Production Association, One Day At Fregat Upper Stage Manufacturing Facility - Gk Launch Services [online], gklaunch.ru [dostęp 2021-09-13] (ang.).