French
DeutschFranz Sedlacek – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Imię i nazwisko | Franz August Sedlacek |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
| Strona internetowa | |
Franz August Sedlacek (ur. 21 stycznia 1891 we Wrocławiu (wówczas Breslau), zaginiony 1 lutego 1945 pod Toruniem) – austriacki malarz i chemik, przedstawiciel neoromantyzmu i Nowej Rzeczowości[1]. Amerykańskie czasopismo „Life” określiło w 1937 Sedlacka mianem najbardziej szalonego malarza na świecie (the world’s craziest painter)[2].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Franz Sedlacek był synem Juliusa Sedlacka, przemysłowca, założyciela fabryki maszyn chłodniczych we Wrocławiu[2][3]. W 1897 rodzina wróciła do Linzu[2][3].
Ukończył szkołę realną w Linzu (matura) w 1909[1][3]. Już jako 15-latek tworzył antysemickie rysunki[2]. W 1910 przeprowadził się do Wiednia, by studiować na Wyższej Szkole Technicznej (obecnie Uniwersytet Techniczny w Wiedniu) architekturę[1][3]. Rok później przeniósł się na wydział inżynierii chemicznej[2][3]. Pierwszą pracę wystawił w 1913 roku[3]. Podczas I wojny światowej służył w wojsku i musiał zawiesić studia[1][3]. Tytuł inżyniera uzyskał w 1919[3]. Po ukończeniu studiów pracował krótko w stacji doświadczalnej i akademii browarniczej politechniki[3], a w 1921 został kustoszem i pracownikiem naukowym wiedeńskiego Muzeum Techniki (Technisches Museum)[1][2][3]. Rok później obronił dysertację i został doktorem nauk technicznych[3]. W 1926 został awansowany na asystenta naukowego (Wissenschaftlicher Assistent)[3]. Kandydatura na docenta Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu, w zakresie chemii malarskiej, została odrzucona[3].
Mieszkał w Wiedniu (trzecia dzielnica) przy Erdbergstraße 41[4].
Był aktywnym działaczem Frontu Ojczyźnianego i NSDAP (zgłosił się w 1938, przyjęty w 1941)[2]. Unikał jednak wypowiedzi politycznych[2].
W 1939 został wcielony do Wehrmachtu jako porucznik rezerwy[3]. W 1941 uzyskał awans na kapitana[3].
W 1942 został wicedyrektorem Technisches Museum für Industrie und Gewerbe[3].
Zaginął 1 lutego podczas obrony twierdzy Toruń[1]. Formalnie uznano go za zmarłego dopiero w 1972[3]. Był jednak jakoby widziany w 1946 obozie jenieckim pod Ostendą[3].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Sedlacek namalował przynajmniej 133 obrazy[2], przy czym w przypadku 85 wiadomo, gdzie się znajdują[2]. Charakterystycznymi utworami są groteski[2] i neoromantyczne krajobrazy[2]. Na twórczość poza obrazami składają się grafiki-karykatury[1] i akwarele[1]. Malował w stosowanej przez dawnych mistrzów technice laserunku, którą podpatrzył w pracach malarzy niderlandzkich w wiedeńskim Kunsthistorisches Museum[2].
Był jednym z członków założycieli (wraz z Franzem Broschem, Klemensem Broschem, Antonem Lutzem, Hansem Pollackiem i Heinzem Bitzanem) powstałego w Linzu zrzeszenia artystów MAERZ[1][3].
Malarstwo było zajęciem pobocznym Sedlacka i nie chwalił się nim w swoim miejscu pracy[2], choć to dzięki niemu zdobył rozgłos. Prace były od 1920[3] lub 1921[1] regularnie prezentowane na wystawach Secesji Wiedeńskiej[1]. Do grona członków Secesji został przyjęty później, w 1927[1]. W 1930 jego prace wystawiało nowojorskie Museum of Modern Art (MoMA)[2][3]. W 1938 prezentowany na International Exhibition of Paintings w Pittsburghu[3].
Nie został zaliczony do sztuki zdegenerowanej (Entartete Kunst) i był regularnie wystawiany również w czasach nazistowskich[2]. W pracach nie odwoływał się jednak do ideologii[2].
Retrospektywy twórczości są wystawiane znów od lat 90. XX wieku[2].
Wybór dzieł[edytuj | edytuj kod]
- Der Besessene, WV 8, olej na kartonie, 71 × 86 cm, Muzeum Sztuki Lentos w Linzu (1921)
- Bibliothek, WV 25, olej na sklejce, 60,5 × 75,5 cm, Oberösterreichisches Landesmuseum (Landesgalerie Linz) (1926)
- Übungswiese, WV 28, olej na sklejce, 26,5 × 23,3 cm, Muzeum Sztuki Lentos w Linzu (1926)
- Die Heiligen Drei Könige, WV 33, olej na sklejce, 75,5 × 60 cm, Nordico Stadtmuseum Linz (1926)
- Flucht nach Ägypten, WV 34, olej na desce, 80 × 65 cm, Muzeum Leopoldów (1927)
- Nächtliche Heimkehr, WV 37, olej na sklejce, 60 × 75 cm, Oberösterreichisches Landesmuseum, Landesgalerie Linz (1927)
- Gespenst über den Bäumen, WV 44, olej na desce, 45 × 49,8 cm, Sammlung Leopold II (1928)
- Landschaft mit St. Sebastian, WV 62, olej na sklejce, 57,5 × 69,5 cm, Lentos Kunstmuseum Linz (1930)
- Landschaft mit Regenbogen, WV 63, olej na sklejce, 45 × 41,5 cm, Uniwersytet Sztuki Stosowanej w Wiedniu (1930)
- Winterlandschaft, WV 66, olej na desce, 64 × 81,5 cm, Wien Museum (1931)
- Der Chemiker, WV 79, olej na sklejce, 82,5 × 63 cm, Wien Museum (1932)
- Rast auf der Flucht nach Ägypten, WV 96, olej na sklejce, 62 × 55 cm, Oberösterreichisches Landesmuseum, Landesgalerie Linz (1934)
- Romantische Landschaft mit Felsentor und Räubern, WV 94, olej na sklejce, 48 × 60 cm, Nordico Stadtmuseum Linz (1934)
- Osttiroler Landschaft, WV 98, olej na sklejce, 47 × 62,5 cm, Oberösterreichisches Landesmuseum, Landesgalerie Linz (1934)
- Stadt im Gebirge, WV 101, olej na sklejce, 49,7 × 71,6 cm, Nordico Stadtmuseum Linz (1935)
- Blumenstück mit Eidechse, WV 105, olej na sklejce, 54 × 42,3 cm, Universität für angewandte Kunst Wien (ok. 1935)
- Gewitterlandschaft, WV 111, olej na sklejce, 50 × 39,8 cm, Nordico Stadtmuseum Linz (1936)
W 2007 obraz Beim Moulagenmacher z 1932 został sprzedany za 300 000 euro[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l Sedlacek, Franz [online], Austria-Forum [dostęp 2020-02-09] (niem.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Almuth Spiegler, Wien-Museum: Ein Chemiker und seine Experimente, „Die Presse”, 3 lutego 2014 [dostęp 2020-02-09] (niem.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v Sedlacek Franz August, [w:] G. Wacha, Österreichisches Biographisches Lexikon, s. 84 [dostęp 2020-02-09] (niem.).
- ↑ Dr. Viktor Griessmaier, Der Maler Franz Sedlacek, 23 lipca 1937, s. 11 [dostęp 2020-02-09] (niem.).