Fiołek torfowy – Wikipedia, wolna encyklopedia

Fiołek torfowy
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

malpigiowce

Rodzina

fiołkowate

Rodzaj

fiołek

Gatunek

fiołek torfowy

Nazwa systematyczna
Viola epipsila Ledeb.
Index Seminum (TU, Dorpatensis) 1820: 5 (1820)[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Fiołek torfowy (Viola epipsila Ledeb.) – gatunek roślin z rodziny fiołkowatych (Violaceae). Występuje naturalnie w klimacie umiarkowanym i subpolarnym półkuli północnej[3][4][5]. Relikt epoki lodowcowej (tzw. gatunek reliktowy)[potrzebny przypis].

Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]

Rośnie naturalnie w klimacie umiarkowanym i subpolarnym Ameryki Północnej, Europy i Azji[3][4][5]. Jest podawany z Islandii, Norwegii, Danii, Szwecji, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Białorusi, Polski, Niemiec, Czech, Słowacji, Rumunii, Ukrainy, Rosji (z jej europejskiej części, zachodniej Syberii i gór Ałtaj), Kazachstanu, Chin (Mandżuria), Kanady (Terytoria Północno-Zachodnie, Jukon, Manitoba oraz Ontario) i Stanów Zjednoczonych (Alaska oraz Michigan)[3][5]. Roślina w Polsce jest bardzo rzadko spotykana – rośnie tylko na kilku stanowiskach w części północno-wschodniej[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Kwiat
Pokrój
Bylina dorastająca do 8–15 cm wysokości. Łodyga jest wiotka[7]. Tworzy kłącza i rozłogi nad- i podziemne[4][7].
Liście
Zawsze tylko 2[8]. Blaszka liściowa ma kształt od nerkowatego do okrągławego[4], zwykle jest dłuższa niż szersza[9]. Jej górna powierzchnia jest naga, natomiast od spodu jest skąpo owłosiona[7]. Mierzy 0,6–2,2 cm długości oraz 0,6–2,4 cm szerokości, jest karbowana na brzegu, ma sercowatą nasadę i tępy wierzchołek[4]. Ogonek liściowy jest owłosiony i ma 4–10 mm długości (górne liście na nieco oskrzydlonych ogonkach)[4][7]. Przylistki są od owalnych do lancetowatych, nietrwałe i osiągają 3–8 mm długości[4].
Kwiaty
Pojedyncze, wyrastające z kątów pędów, słabo pachnące[4][7]. Mają działki kielicha o trójkątnie lancetowatym kształcie i dorastające do 6–7 mm długości[4]. Płatki są od odwrotnie jajowatych do lancetowatych, mają barwę od niebieskawej do purpurowej oraz 7–10 mm długości, dolny płatek jest podługowato eliptyczny, mierzy 6–8 mm długości, posiada obłą ostrogę o długości 2–3 mm[4][7].
Owoce
Nagie torebki mierzące 5–7 mm długości, o jajowatym kształcie[4].
Gatunki podobne
Podobny jest fiołek błotny (Viola palustris), który ma zwykle 3–4 liście (a nie dwa), o blaszce nerkowatej – szerszej niż dłuższej i podkwiatki osadzone w połowie szypułki kwiatowej lub niżej[9].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Bylina, hemikryptofit[7]. Kwitnie od maja do czerwca[10]. Kwiaty są zapylane przez pszczoły, jednak możliwe jest również samozapylenie[8]. Rośnie na torfowiskach, brzegach cieków wodnych, rowach i terenach bagnistych[4][7]. Preferuje stanowiska w półcieniu lub pełnym nasłonecznieniu, na podłożu mokrym i wilgotnym, żyznym, na glebach gliniastych, organiczno-mineralnych i torfach, o odczynie od kwaśnego do obojętnego (4,5–6,5 w skali pH)[8]. Występuje na wysokości do 2000 m n.p.m.[4] W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O/All. Caricetalia nigrae[7].

Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]

Gatunek objęty ścisłą ochroną prawną[11]. Informacje o stopniu zagrożenia na podstawie:

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-02] (ang.).
  3. ↑ a b c d Viola epipsila Ledeb.. Plants of the World Online. [dostęp 2021-01-25]. (ang.).
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m Viola epipsila. Plantes & Botanique. [dostęp 2021-01-25]. (fr.).
  5. ↑ a b c Taxon: Viola epipsila Ledeb.. [w:] Agricultural Research Service [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2021-01-25]. (ang.).
  6. ↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, Adam Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957.
  7. ↑ a b c d e f g h i Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  8. ↑ a b c Jolanta i Paweł Pawlaczyk: Viola epipsila Ledeb. - Fiołek torfowy. Lubuski Klub Przyrodników. [dostęp 2021-01-25]. (pol.).
  9. ↑ a b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006, s. 311. ISBN 83-01-14342-8.
  10. ↑ Viola epipsila (fiołek torfowy). Atlas roślin. [dostęp 2021-01-25]. (pol.).
  11. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409)
  12. ↑ K. Zarzycki, R. Kaźmierczakowa: Polska Czerwona Księga Roślin. Kraków: IB PAN, 2001. 83-89648-38-5.
  13. ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
  14. ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kazimierz Zarzycki. Kraków: IB PAN, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
  15. ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Fiołek_torfowy&oldid=72647911”