Félix Houphouët-Boigny – Wikipedia, wolna encyklopedia

Félix Houphouët-Boigny
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

18 października 1905
Jamusukro

Data i miejsce śmierci

7 grudnia 1993
Jamusukro

1. prezydent Wybrzeża Kości Słoniowej
Okres

od 3 listopada 1960
do 7 grudnia 1993

Pierwsza dama

Marie-Thérèse Houphouët-Boigny

Następca

Henri Konan Bédié

podpis
Odznaczenia
Order Zasługi Republiki Włoskiej I Klasy z Wielkim Łańcuchem (1951-2001)

Félix Houphouët-Boigny /feˈliks ufwɛbwaˈɲi zwany Papa Houphouët lub Le Vieux (ur. 18 października 1905 w Jamusukro, zm. 7 grudnia 1993 tamże) – iworyjski polityk, pierwszy prezydent Wybrzeża Kości Słoniowej od 3 listopada 1960 do swej śmierci. Szef państwa od 7 sierpnia do 3 listopada 1960[1][2][3].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Syn zamożnego wodza plemiennego Baoulé i plantatora[1][2]. W dzieciństwie uczęszczał do szkoły misyjnej i przyjął chrzest w obrządku katolickim[2]. Pracował jako wiejski lekarz, jednocześnie realizując karierę plantatora. Karierę polityczną rozpoczął jako współzałożyciel Afrykańskiego Syndykatu Rolniczego, utworzonego w 1944 roku przez niezadowolonych afrykańskich plantatorów. Celem syndykatu była obrona ich interesów przed europejskimi osadnikami. W pierwszych wyborach do parlamentu na terenie Wybrzeża Kości Słoniowej został wybrany do francuskiego Zgromadzenia Narodowego. W 1946 roku zyskał reelekcję. W tym samym roku założył Partię Demokratyczną Wybrzeża Kości Słoniowej (PDCI). Partia była członkiem federacji partii znanej jako Afrykańskie Zjednoczenie Demokratyczne, której to Houphouët-Boigny pozostawał przewodniczącym. Tworzony przez niego ruch był powiązany z Francuską Partią Komunistyczną[1].

Dawid Ben Gurion (pierwszy premier Izraela), Golda Meir (pierwsza z prawej) i iworyjski prezydent – zdjęcie z 16 lipca 1962

Pod koniec lat 40. administracja kolonialna była coraz bardziej nieprzechylna PDCI, zwłaszcza po tym gdy komuniści francuscy weszli w skład opozycji. W październiku 1950 roku Houphouët-Boigny postanowił zreorganizować ruch – zerwał z komunistami i nawiązał współpracę z administracją kolonialną. W okresie od 1956 do 1960 roku dzielił swój czas pomiędzy Francję (gdzie był członkiem Zgromadzenia Narodowego i ministrem) a Wybrzeżem Kości Słoniowej (był burmistrzem Abidżanu i liderem partii)[1].

W 1959 został premierem rządu Wybrzeża Kości Słoniowej i pierwszym prezydentem niepodległego kraju. W 1960 ponownie wybrany prezydentem. Reelekcję uzyskał w 1965, 1970, 1975, 1980, 1985[1] i 1990[3]. Przybrał orientację kapitalistyczną, a w polityce zagranicznej prowadził współpracę z krajami które przyjęły podobny kurs. Ściśle współpracował z Francją (przez co uchodził za promotora francuskiego neokolonializmu)[4][3]. Występował przeciwko lewicowym rewolucyjnym ruchom afrykańskim[5] i był krytykowany przez kontynentalnych przywódców za bliskie stosunki dyplomatyczne z RPA[6]. Wspólnie z Maurice’em Yameogo – prezydentem Górnej Wolty – planował połączenie obu państw, jednak projekt ten nigdy nie doczekał się realizacji. 25 maja 1963 brał udział w szczycie w Addis Abebie – stolicy Etiopii – powołującym Organizację Jedności Afrykańskiej (OJA)[4]

Na okres jego rządów przypadł boom gospodarczy, który zapewnił Wybrzeżu Kości Słoniowej solidne nadwyżki finansowe[7]. O ile gospodarka za jego rządów rozwijała się w szybkim tempie to pieniądze były szybko wydawane. W 1983 wybrał miasto Jamusukro na stolicę Wybrzeża Kości Słoniowej, zaczynając jego rozbudowę (Przyczyną przeniesienia stolicy do Jamusukro było to, że mieszkało tam rodzime plemię prezydenta). Kilka lat po śmierci Houphueta-Boigny’ego – w 1997 – iworyjski rząd ogłosił bankructwo kraju[8].

Do 1990 prowadził rządy autorytarne, jednopartyjne. Zrezygnował z nich w 1990 roku wprowadzając prodemokratyczne poprawki do konstytucji. Pierwsze wielopartyjne wybory również wygrał Houphouët-Boigny i PDCI[3]. Pomimo formalnej demokratyzacji dzierżył w swych rękach dyktatorską władzę do końca życia, prowadząc życie w znacznym przepychu[9]. Zmarł w 1993, a jego następcą jako prezydenta i przywódcy partii został Henri Konan Bédié[3]. Śmierć Houphouët-Boigny położyła kres porządkowi politycznemu na Wybrzeżu, zapoczątkowując ostrą rywalizację między grupami politycznymi w państwie[10].

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Jego imieniem nazwano Uniwersytet w Abidżanie, Stade Félix Houphouët-Boigny tamże oraz jedną z nagród UNESCO[11]. 18 października 2009 obchodzono religijne uroczystości w Jamusukro z okazji 104. rocznicy urodzin Houphoueta-Boiny’ego[12].

Nicolae Ceaușescu (dyktator Rumunii) i Houphouët-Boigny – zdjęcie z początków 1977

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e Félix Houphouët-Boigny, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).
  2. a b c Félix Houphouët-Boigny. encyclopedia.com. (ang.).
  3. a b c d e Wybrzeże Kości Słoniowej. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2016-09-01].
  4. a b Ryszard Kapuściński, Gdyby cała Afryka... Jan Jakub Milewski, Bożena Dudko (red.), Warszawa: Agora SA, 2011, s. 74, ISBN 978-83-268-0526-4, OCLC 802771503.
  5. Ryszard Kapuściński, Gdyby cała Afryka... Jan Jakub Milewski, Bożena Dudko (red.), Warszawa: Agora SA, 2011, s. 73, ISBN 978-83-268-0526-4, OCLC 802771503.
  6. Hasło Wybrzeże Kości Słoniowej w: Wielka Encyklopedia Polonica, 2000.
  7. Arkady Radosław Fiedler, Wabiła nas Afryka Zachodnia, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1980, s. 69–70.
  8. Simon Sebag Montefiore, John Bew, Martyn Frampton, Potwory. Historia zbrodni i okrucieństwa, Jerzy Korpanty (tłum.), Warszawa: wyd. Świat Książki, 2010, s. 306, ISBN 978-83-247-1548-0, OCLC 750943322.
  9. Simon Sebag Montefiore, John Bew, Martyn Frampton, Potwory. Historia zbrodni i okrucieństwa, Jerzy Korpanty (tłum.), Warszawa: wyd. Świat Książki, 2010, s. 257, ISBN 978-83-247-1548-0, OCLC 750943322.
  10. Unic Warsaw. Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie.
  11. Plaza de Mayo Grandmothers received Félix Houphouët-Boigny Peace Prize at UNESCO Headquarters.
  12. Jean Paul Loukou, Wybrzeże Kości Słoniowej: Rocznica urodzin prezydenta Félixa Houphouëta-Boigny, tłum. M. Kupiec, Pallotyński Sekretariat ds. Misji i Ewangelizacji Wschodu.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]