Europejska Stolica Kultury – Wikipedia, wolna encyklopedia

Melina Mercouri, pomysłodawczyni tytułu Europejskiej Stolicy Kultury

Europejska Stolica Kultury – europejskie miasto wybrane przez Unię Europejską, które w ciągu jednego roku może zaprezentować życie kulturalne miasta, całego regionu i państwa.

W większości przypadków miasta starają się wykorzystać tę okazję i związane z nią fundusze (po 1,5 mln euro od UE w 2010 r.)[1] na rozwinięcie swojej oferty kulturalnej, tak by mogły przyciągnąć międzynarodową publiczność. Wybrany ośrodek przez 12 miesięcy przedstawia swoje dziedzictwo historyczne. Miasta i regiony organizują specjalnie na tę okazję koncerty, festiwale, pokazy, konferencje i inne działania reklamujące miasto i region. Zdecydowanie uważa się, że ESK znacznie zwiększa korzyści społeczne i gospodarcze, zwłaszcza gdy wydarzenia są częścią długofalowej strategii rozwoju kulturalnego miasta i otaczającego regionu[2].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Idea, by użyć kultury do głębszego zintegrowania Europejczyków, zrodziła się 13 czerwca 1985 podczas spotkania Rady Unii Europejskiej. Przedstawiła ją grecka minister kultury Melina Mercouri.

Inicjatywa Europejskich Miast Kultury szybko się przyjęła w Europie. Pierwszym Europejskim Miastem Kultury były greckie Ateny. Podobna inicjatywa pojawiła się też w Ameryce.

W 1999 jej nazwę zmieniono na Europejskie Stolice Kultury, wprowadzono też zmiany procedury wyboru miast-organizatorów, które obowiązują od 2005. Co roku typowane są dwa państwa z Unii Europejskiej[potrzebny przypis], z których chętne miasta na 9 lat wcześniej składają swoje kandydatury. Spośród zgłoszonych miast Unia Europejska wybiera po jednym z obu państw. Ponadto, od 2021 roku co trzy lata będzie wybierana trzecia stolica, z państwa będącego kandydatem do Unii Europejskiej lub należącego do EFTA. W 2021 roku stolicą kultury będzie serbski Nowy Sad[3].

Miasta kandydackie muszą spełnić szereg warunków przewidzianych w aktach prawa unijnego – m.in. promowanie własnej kultury poprzez instytucję Ambasadora Kultury, czyli twórcy silnie związanego z miastem, współpracę międzynarodową, akcentowanie wartości europejskich oraz prowadzenie działań kulturalnych promujących miasto i region. Nie bez znaczenia są też metody propagowania informacji o kandydacie: coraz większą wagę przykłada się tu do technologii informatycznych.

Europejskie Stolice Kultury[edytuj | edytuj kod]

Europejskie stolice kultury na mapie
Europejskie stolice kultury na mapie
Partenon w Atenach, pierwszym mieście z tytułem Europejskiego Miasta Kultury w 1985.
Valletta (Malta) – Europejska Stolica Kultury 2018

Przyszłe Europejskie Stolice Kultury[edytuj | edytuj kod]

Europejskie Stolice Kultury w Polsce[edytuj | edytuj kod]

Kraków, pierwsze miasto w Polsce z tytułem Europejskiej Stolicy Kultury w 2000 roku
Wrocław, drugie miasto w Polsce z tytułem Europejskiej Stolicy Kultury w 2016 roku

Do tej pory dwa polskie miasta zostały wyróżnione tym tytułem – Kraków oraz Wrocław.

Kraków jako Europejska Stolica Kultury[edytuj | edytuj kod]

Pierwszym miastem był Kraków, wybrany w 2000 roku. Rok ten był traktowany przez Unię Europejską wyjątkowo, jako podkreślenie trwałego dziedzictwa i wkładu miast europejskich w osiągnięcia kultury i cywilizacji światowej[25]. W związku z tym wybrano aż dziewięć miast: Awinion, Helsinki, Bruksela, Bolonia, Santiago de Compostela, Reykjavík, Bergen, w tym dwa miasta z nowych państw członkowskich UE, mających wstąpić dopiero 1 maja 2004 – Kraków i Pragę. Decyzja o wyborze spośród polskich miast właśnie Krakowa została podjęta przez rząd polski. Nie odbywały się prezentacje ani konkursy poszczególnych miast.

Kandydaci do ESK 2016[edytuj | edytuj kod]

9 listopada 2009 roku minister kultury i dziedzictwa narodowego ogłosił oficjalny konkurs o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2016, w którym wszystkie polskie miasta miały równe szanse w jego otrzymaniu. Chęć wystartowania wyraziły: Białystok, Bydgoszcz[26], Gdańsk[27], Katowice[28], Lublin[29], Łódź[30], Poznań[31], Szczecin[32], Toruń[33], Warszawa[34] i Wrocław[35]. Na początku października 2010 dokonano preselekcji miast hiszpańskich kandydujących do tytułu. Rywalizacja toczyła pomiędzy sześcioma miastami: Burgos, San Sebastián, Las Palmas, Kordobą, Segowią i Saragossą[36]. Dnia 28 czerwca 2011 na hiszpańską Europejską Stolicę Kultury wybrano miasto San Sebastián.

Wrocław jako Europejska Stolica Kultury[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Europejska Stolica Kultury Wrocław 2016.

21 czerwca 2011 roku do tytułu Europejskiej Stolicy Kultury spośród polskich kandydatów nominowany został Wrocław. Głównym autorem aplikacji ESK, która przyczyniła się do wyboru Wrocławia, jest Adam Chmielewski. W lipcu 2012 roku powstała oficjalna instytucja odpowiedzialna za przygotowanie Wrocławia do obchodów ESK 2016, która jest połączeniem Centrum Sztuki IMPART oraz biura Wrocław 2016.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Informacje w projektach siostrzanych
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Cytaty w Wikicytatach
 Definicje słownikowe w Wikisłowniku


Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ PAP: ESK 2016 – mija termin. portal samorządowy, 2010-08-30. [dostęp 2010-08-31]. (pol.).
  2. ↑ Burkšienė, V., Dvorak, J., Burbulytė-Tsiskarishvili, G. (2018). Sustainability and Sustainability Marketing in Competing for the Title of European Capital of Culture. Organizacija, Vol. 51 (1), p. 66-78 http://web.archive.org/web/20180617193053/https://content.sciendo.com/view/journals/orga/51/1/article-p66.xml
  3. ↑ European Capitals of Culture. ec.europa.eu. [dostęp 2018-03-17]. (ang.).
  4. ↑ Zob. Dominik Szulc, Wilno – centrum obchodów Tysiąclecia Litwy i Europejska Stolica Kultury w 2009 roku, „Histmag.org”, 5 lipca 2009.
  5. ↑ Novi Sad to be European Capital of Culture in 2021. ec.europa.eu, 2016-10-13. [dostęp 2018-03-17]. (ang.).
  6. ↑ Novi Sad evropska prestonica kulture za 2021. godinu. b92.net, 2016-10-13. [dostęp 2018-03-17]. (serb.).
  7. ↑ Coronavirus: Commission proposes extension for 2020 European Capitals of Culture and postponement of 2021. ec.europa.eu, 2020-08-18. [dostęp 2022-02-01]. (ang.).
  8. ↑ Kaunas to be the European Capital of Culture 2022 in Lithuania. ec.europa.eu, 2017-03-27. [dostęp 2018-11-17]. (ang.).
  9. ↑ Esch to be the European Capital of Culture 2022 in Luxembourg. ec.europa.eu, 2017-11-10. [dostęp 2018-11-17]. (ang.).
  10. ↑ Novi Sad Becomes European Capital Of Culture For One Year. rferl.org, 2022-01-13. [dostęp 2022-02-01]. (ang.).
  11. ↑ Three new Capitals of Culture for 2023. culture.ec.europa.eu, 2023-01-09. [dostęp 2023-11-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-07-04)]. (ang.).
  12. ↑ Three new European Capitals of Culture for 2022. ec.europa.eu, 2022-01-03. [dostęp 2022-02-01]. (ang.).
  13. ↑ Nova Gorica to be the European Capital of Culture 2025 in Slovenia. ec.europa.eu, 2020-12-18. [dostęp 2022-02-01]. (ang.).
  14. ↑ Nova Gorica and Gorizia to share the title of European Capital of Culture 2025. ec.europa.eu, 2021-02-05. [dostęp 2022-02-01]. (ang.).
  15. ↑ Chemnitz to be the European Capital of Culture 2025 in Germany. ec.europa.eu, 2020-10-28. [dostęp 2022-02-01]. (ang.).
  16. ↑ Trenčín to be the European Capital of Culture 2026 in Slovakia. ec.europa.eu, 2021-12-10. [dostęp 2022-02-01]. (ang.).
  17. ↑ Oulu to be the European Capital of Culture 2026 in Finland. ec.europa.eu, 2021-06-02. [dostęp 2022-02-01]. (ang.).
  18. ↑ Liepāja to be the European Capital of Culture 2027 in Latvia. ec.europa.eu, 2022-05-10. [dostęp 2022-11-30]. (ang.).
  19. ↑ Évora to be the European Capital of Culture 2027 in Portugal. ec.europa.eu, 2022-12-07. [dostęp 2022-12-21]. (ang.).
  20. ↑ České Budějovice to be the European Capital of Culture 2028 in the Czech Republic. ec.europa.eu, 2023-06-30. [dostęp 2023-11-24]. (ang.).
  21. ↑ Evropským hlavním městem kultury budou v roce 2028 České Budějovice. Ve finále porazily Broumov. irozhlas.cz, 2023-06-30. [dostęp 2023-11-24]. (cz.).
  22. ↑ Bourges to be the European Capital of Culture 2028 in France. ec.europa.eu, 2023-12-13. [dostęp 2023-12-17]. (ang.).
  23. ↑ Skopje recommended to become the European Capital of Culture 2028 in a candidate country. ec.europa.eu, 2023-09-20. [dostęp 2023-11-24]. (ang.).
  24. ↑ Skopje named 2028 European Capital of Culture. mia.mk, 2023-09-20. [dostęp 2023-11-24]. (ang.).
  25. ↑ Helsinki i inne stolice kultury 2000. [dostęp 2014-07-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)].
  26. ↑ Oficjalna strona internetowa Bydgoszczy, jako Kandydata do tytułu Europejska Stolica Kultury w 2016. bydgoszcz2016.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-27)]..
  27. ↑ Oficjalna Strona internetowa Gdańska, jako Kandydata do tytułu Europejska Stolica Kultury w 2016.
  28. ↑ Oficjalna Strona internetowa Katowic, jako Kandydata do tytułu Europejska Stolica Kultury w 2016.
  29. ↑ Oficjalna Strona internetowa Miasta Lublin, jako Kandydata do tytułu Europejska Stolica Kultury w 2016. lublin2016.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-26)]..
  30. ↑ Oficjalna Strona internetowa Łodzi, jako Kandydata do Europejskiej Stolicy Kultury w 2016. lodz2016.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-15)]..
  31. ↑ Oficjalna Strona internetowa Poznania, jako Kandydata do tytułu Europejska Stolica Kultury w 2016.
  32. ↑ Oficjalna strona internetowa Szczecina, jako Kandydata do tytułu Europejska Stolica Kultury w 2016.
  33. ↑ Oficjalna Strona internetowa Torunia, jako Kandydata do tytułu Europejska Stolica Kultury w 2016.
  34. ↑ Oficjalna Strona internetowa Warszawy, jako Kandydata do tytułu Europejska Stolica Kultury w 2016.
  35. ↑ Oficjalna strona internetowa Wrocławia, jako Kandydata do tytułu Europejska Stolica Kultury 2016.
  36. ↑ Burgos, San Sebastián, Las Palmas, Córdoba, Segovia y Zaragoza, candidatas a Capital Europea de la Cultura 2016, [dostęp 2010-10-14].
Europejskie Stolice Kultury
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Europejska_Stolica_Kultury&oldid=73538705”