Dwór w Niwiskach – Wikipedia, wolna encyklopedia

Dwór w Niwiskach
Symbol zabytku nr rej. A-1154 z 29.08.1978[1]
Ilustracja
Dwór w 2023 roku
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Miejscowość

Niwiska

Adres

Niwiska 487

Typ budynku

dwór

Styl architektoniczny

eklektyczno-secesyjny

Fundator

Franciszek Hupka

Ukończenie budowy

poł. XIX wieku

Ważniejsze przebudowy

2 poł. XIX wieku, 1896, 2011

Położenie na mapie gminy Niwiska
Mapa konturowa gminy Niwiska, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Dwór w Niwiskach”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Dwór w Niwiskach”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Dwór w Niwiskach”
Położenie na mapie powiatu kolbuszowskiego
Mapa konturowa powiatu kolbuszowskiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Dwór w Niwiskach”
Ziemia50°13′32,5530″N 21°38′13,0099″E/50,225709 21,636947
Multimedia w Wikimedia Commons

Dwór w Niwiskach – zabytkowy dwór znajdujący się w Niwiskach.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwotnie w miejscu obiektu znajdował się drewnaniny dwór. Dzisiejszy murowany budynek wybudował w połowie XIX wieku Franciszek Hupka[2]. W 2. poł. XIX wieku rozbudowano dwór m.in. o znajdujące się we wschodniej elewacji podcienia filarowe oraz dobudowano piętro. W 1896 roku[a] Jan Hupka zmodernizował budowlę[4]. Podczas przebudowy dobudowano południowe skrzydło wraz z gankiem kryjącym nowe wejście do dworu[3].

W 1912 roku[b] wewnątrz budynku wykonano polichromię, której autorem był Karol Frycz[4].

W 1942 roku[c] mieszkańców obiektu wysiedlono. Zakwaterowano w nim wówczas oddziały SS[7], które miały za zadanie nadzorować pobliskie poligony[8]. Dwór wraz z całym majątkiem Jana Hupki rozparcelowano na podstawie dekretu PKWN z 6 września 1944 roku[9]. Po wojnie w budynku mieściła się szkoła, poczta[10] oraz kino. Znajdowały się tutaj również mieszkania.

29 sierpnia 1978 rok dwór wraz z zespołem dworskim wpisano do rejestru zabytków pod numerem A-1154[1]. W latach 70 i 80 wykonano konserwację części polichromii, a w 1984 odkryto ją w niektórych salach[7].

W 2011 rozpoczęto rewitalizację dworu. Podczas prac wykonanych przez Piotra Konczarka odsłonięto fryzy umieszczone w dwóch salach i na klatce schodowej. Oprócz tego zrekonstruowano znajdującą się przy wejściu ceramiczną posadzkę i taflowy parkiet w sali balowej. Wykonano również prace konserwacyjne schodów[7].

Fragment polichromii wewnątrz dworu

W 2021 roku w południowym skrzydle budynku mieściła się biblioteka, natomiast w pozostałej jego części znajdował się gminny dom kultury. Niektóre pomieszczenia wykorzystywała wówczas szkoła muzyczna[7].

Architektura[edytuj | edytuj kod]

Dwór w stylu eklektyczno-secesyjnym[3][d], wybudowany na planie prostokąta, piętrowy[12]. Na skrzydle południowym znajduje się dach dwuspadowy, natomiast na reszcie budynku dach łamany[3].

Większość wyposażenia dworu przepadło podczas drugiej wojny światowej[11]. Do czasów współczesnych przetrwały drewniane schody, trzy piece kaflowe, posadzka i parkiety znajdujące się w korytarzu i niektórych salach oraz secesyjna polichromia[7].

Otoczenie[edytuj | edytuj kod]

W pobliżu dworu znajduje się oficyna z XVIII wieku, którą przebudowano w połowie XIX wieku[2]. Dawniej znajdował się w niej posterunek policji, a w 2021 roku szkoła muzyczna[7]. W skład zespołu dworskiego wchodzi również neogotycki spichlerz i pozostałości parku z aleją bukowo-grabową[13].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Według innego źródła przebudowy dokonano na początku XX wieku[3]
  2. ↑ Według innego źródła w roku 1909[5]
  3. ↑ Według innego źródła w roku 1941[6]
  4. ↑ Według innych źródeł w stylu secesyjnym[11] lub eklektycznym[10]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
  2. ↑ a b W gminie Niwiska 2011 ↓, s. 44.
  3. ↑ a b c d Libicki 2012 ↓, s. 312.
  4. ↑ a b W gminie Niwiska 2011 ↓, s. 46.
  5. ↑ Skowroński 2000 ↓, s. 48.
  6. ↑ Halina Dudzińska. Biogramy. Aneks nr 1. „Rocznik Kolbuszowski”, s. 95, 1994. Regionalne Towarzystwo Kultury im. J. M. Goslara w Kolbuszowej. ISSN 0860-4584. (pol.). 
  7. ↑ a b c d e f Dwór w Niwiskach. wuozprzemysl.pl. [dostęp 2022-04-17]. (pol.).
  8. ↑ W gminie Niwiska 2011 ↓, s. 49.
  9. ↑ Halina Dudzińska. Biogramy. Aneks nr 1. „Rocznik Kolbuszowski”, s. 96, 1994. Regionalne Towarzystwo Kultury im. J. M. Goslara w Kolbuszowej. ISSN 0860-4584. (pol.). 
  10. ↑ a b Trześniowski 2010 ↓, s. 192.
  11. ↑ a b W gminie Niwiska 2011 ↓, s. 47.
  12. ↑ Skowroński 2000 ↓, s. 47.
  13. ↑ Trześniowski 2010 ↓, s. 194.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • W gminie Niwiska. Krosno: P.U.W Roksana, 2011. ISBN 978-83-7343-361-9.
  • Piotr Libicki: Dwory i pałace wiejskie w Małopolsce i na Podkarpaciu. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS Sp. z o.o., 2012. ISBN 978-837510-597-1.
  • red. Zbigniew Trześniowski: Ziemia kolbuszowska. Przewodnik. Rzeszów: Podkarpacki Instytut Książki i Marketingu, 2010. ISBN 978-83-61746-61-4.
  • Maciej Skowroński: Gmina Niwiska. Oficyna Wydawnicza „APLA”, 2000. ISBN 83-88065-43-2.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dwór_w_Niwiskach&oldid=70571977”