French
DeutschDietrich von Choltitz – Wikipedia, wolna encyklopedia
 Dietrich von Choltitz w 1940 | |
 generał piechoty | |
| Data i miejsce urodzenia | 9 listopada 1894 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 5 listopada 1966 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1907–1945 |
| Siły zbrojne | |
| Stanowiska | dowództwo: |
| Główne wojny i bitwy | |
 | |
| Odznaczenia | |
              | |
.svg){kind=small}
Dietrich Hugo Hermann von Choltitz (ur. 9 listopada 1894 w Łące Prudnickiej, zm. 5 listopada 1966 w Baden-Baden) – niemiecki wojskowy w stopniu generała piechoty (General der Infanterie), wojenny gubernator Paryża w czasie II wojny światowej. Służył w Wehrmachcie (siłach zbrojnych) III Rzeszy, a także w Reichswehrze Republiki Weimarskiej i Armii saskiej podczas I wojny światowej.
Zasłynął jako „Zbawca Paryża”[1][2], za sprzeciwienie się wykonaniu rozkazu Adolfa Hitlera, który nakazywał zniszczenie miasta, za co in absentia został skazany na karę śmierci, niewykonaną z uwagi na fakt znajdowania się w niewoli. Choltitz twierdził, że jego sprzeciw wobec bezpośredniego rozkazu Hitlera wynikał z jego daremności militarnej, a także z przywiązania do historii i kultury francuskiej stolicy oraz przekonania, że Hitler oszalał, natomiast niektóre źródła wskazują, że miał on niewielką kontrolę nad miastem z powodu szybkiego wybuchu walk w jego rejonie i braków w wyposażeniu niemieckiego garnizonu, przez co nie mógł wykonać rozkazu[3].
Dzieciństwo i kariera przedwojenna[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
Urodził się w rodzinnym zamku w Łące Prudnickiej koło Prudnika[4] jako syn pruskiego majora Hansa von Choltitz (1865–1935) i jego żony Gertrudy von Rosenberg. Jego wuj Hermann von Choltitz był landratem powiatu prudnickiego (Landkreis Neustadt O.S.).
Mając 13 lat został wysłany przez swojego ojca do szkoły wojskowej w Dreźnie[5].
I wojna światowa[edytuj | edytuj kod]
Dołączył do 8 Pułku Piechoty im. Jana Jerzego armii saskiej kilka miesięcy przed rozpoczęciem I wojny światowej. Jego jednostka służyła na froncie zachodnim. Walczył, między innymi, w I bitwie nad Marną, I bitwie pod Ypres, bitwie nad Sommą i bitwie pod St. Quentin[6]. Rok po dołączeniu do oddziału awansował na lejtnanta i został adiutantem jego trzeciego batalionu[7].
Lata międzywojenne[edytuj | edytuj kod]
Po zakończeniu I wojny światowej wrócił do Prudnika, gdzie 20 sierpnia 1929 poślubił Hubertę (1902–2001), córkę generała kawalerii Otto von Garniera. Mieli oni dwie córki – Marię Angelikę (ur. 1930) i Annę Barbarę (ur. 1936), i jednego syna Timo (ur. 1944)[8][9].
Pozostał w Reichswehrze po utworzeniu Republiki Weimarskiej. Został kapitanem kawalerii w 1929. W 1937 został awansowany na stopień majora i stał się dowódcą 16 Pułku Piechoty „Oldenburg”, który wchodził w skład 22 Dywizji Piechoty. W 1938 awansował na podpułkownika. Brał udział w okupacji Kraju Sudetów.
II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]
Kampania wrześniowa[edytuj | edytuj kod]
Jako dowódca batalionu uczestniczył w ataku na Polskę. Walczył pod Łodzią i nad Bzurą, gdzie został ranny[10].
Kampania holenderska[edytuj | edytuj kod]
W maju 1940 brał udział w walkach o Rotterdam przeprowadzając desant na miasto i zajmując jego najważniejsze mosty. Po bombardowaniu Rotterdamu, podczas dyskusji z Holendrami o warunkach kapitulacji ich sił w Rotterdamie, generał porucznik Kurt Student został postrzelony w głowę. Student był lubiany wśród swoich żołnierzy, i gdy niemiecka armia zamierzała przeprowadzić egzekucję na poddających się holenderskich oficerach w odwecie, Choltitz interweniował i zapobiegł tej masakrze. Za swoje akcje w walkach o Rotterdam otrzymał Krzyż Rycerski Krzyża Żelaznego.
Atak Niemiec na ZSRR[edytuj | edytuj kod]
Po rozpoczęciu operacji Barbarossa, oddział Choltitza atakował z Rumunii jako część Grupy Armii Południe na odcinku ukraińskim. Jako część 11. Armii Ericha von Mansteina walczył podczas oblężenia Sewastopola. Podczas walki liczba jego żołnierzy została zredukowana z 4,800 do 349, a sam Choltitz został raniony w ramię. Krótko po tym został awansowany na generała majora i został dowódcą 260 Dywizji Piechoty w 1942. Następnego roku awansował na stopień generała porucznika i dowodził 11 Dywizją Pancerną, którą kierował podczas bitwy na łuku kurskim.
Kampania włoska[edytuj | edytuj kod]
Marcem 1944 Choltitz został przeniesiony do Włoch, gdzie dowodził LXXVI Korpusem Pancernym i brał udział w operacji Shingle. W czerwcu tego samego roku przeniesiono go na front zachodni i przejął dowództwo nad LXXXIV Korpusem Armijnym, którym kierował przeciwko aliantom podczas operacji Overlord.
Paryż 1944[edytuj | edytuj kod]
1 sierpnia 1944 Choltitz został awansowany na stopień generała piechoty. 7 sierpnia został mianowany dowódcą wojskowym (Wehrmachtbefehlshaber) niemieckiego garnizonu Paryża. Za swoją siedzibę objął Hotel Meurice na Rue de Rivoli[11]. Adolf Hitler rozkazał mu utrzymanie miasta za wszelką cenę oraz przygotowanie do wysadzenia w mieście wszystkich mostów na Sekwanie oraz ważniejszych budowli. Choltitz zaniepokojony sytuacją zastaną w mieście oraz nie mając zaufania do lojalności francuskiej policji, rozkazał ją rozbroić[12]. Akcja ta zaplanowana została na 13 sierpnia stała się katalizatorem wybuchu powstania w Paryżu.
Już 20 sierpnia Choltitz w rozmowie telefonicznej ze swoim znajomym Hansem Speidlem wyjawił mu, że w pierwszej kolejności zamierza wysadzić w powietrze Łuk Triumfalny, budynek opery, wieżę Eiffla oraz inne paryskie zabytki. Do swojej dyspozycji Niemcy mieli dużo materiałów wybuchowych w tym m.in. ogromny magazyn torped przeznaczonych dla okrętów podwodnych Kriegsmarine, który znajdował się w Saint-Cloud niedaleko Paryża[12].
23 lipca 2 Dywizja Pancerna Wolnych Francuzów znajdowała się w okolicach Ramboulliet około 35 km od południowo-zachodnich przedmieść Paryża[12]. Leclerc podzielił dywizję na trzy grupy taktyczne pod dowództwem pułkowników Langlade’a, Dio i Billotte’a i rano 24 sierpnia o godz. 6.30 pchnął je na pomoc powstańcom. Tego samego dnia o godzinie 21.00 czołowy oddział dywizji pod dowództwem kapitana Dronne (pluton Hiszpanów na transporterach opancerzonych oraz trzy czołgi) wjechał do miasta od strony 14. dzielnicy, przekroczył Sekwanę po Pont d’Austerlitz i około północy dotarł pod ratusz[potrzebny przypis], położony zaledwie kilkaset metrów od kwatery głównej Choltitza. 25 sierpnia rano dołączyła do niego reszta dywizji i wraz z członkami Résistance rozpoczęła oczyszczać miasto ze stawiających wciąż opór Niemców. Po południu do walki wkroczyli również Amerykanie. Choltitz skapitulował i do godziny 19.00 walki ustały. Kapitulację przyjęli gen. Leclerc oraz pułkownik Rol-Tanguy. Choltitz in absentia został skazany przez niemiecki sąd wojskowy w Berlinie na karę śmierci, niewykonaną z uwagi na fakt znajdowania się w niewoli. Do wiosny 1947 pozostawał w niewoli alianckiej[13].
Był ostatnim przed 1945 rokiem właścicielem zamku w Łące Prudnickiej, który w 2006 roku został zlicytowany przez komornika. Jego syn, Timo podczas swojej wizyty w Prudniku bezskutecznie próbował odzyskać ów zamek[14].
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
Za działania przeciw broniącym się przed niemiecką agresją wojskom i na terenach okupowanych wielokrotnie awansowany i odznaczany niemieckimi orderami i orderami sojuszników III Rzeszy. Otrzymał Krzyż Żelazny I i II klasy, Order Wojskowy św. Henryka (26 grudnia 1917), Krzyż Rycerski Orderu Albrechta II Klasy z mieczami, srebrną Odznakę za Rany (1918), Krzyż Honorowy Kombatanta 1918, Medal Pamiątkowy 1 października 1938, Wehrmacht-Dienstauszeichnung I i IV klasy, Krzyż Żelazny I i II klasy, złotą Odznakę za Rany (1939), odznakę piechoty, Krzyż Rycerski (18 maja 1940), złoty Krzyż Niemiecki (8 stycznia 1942), Tarczę Krym (1942), Krzyż Oficerski Orderu Gwiazdy Rumunii z mieczami (1943), Order Michała Walecznego III klasy (maj 1943).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jak Ślązak z Wehrmachtu ocalił Paryż przed wyrokiem Hitlera [online], naszahistoria.pl, 20 marca 2015 [dostęp 2021-05-11] (pol.).
- ↑ Zamek w Łące rozpada się [online], Prudnik24, 24 marca 2019 [dostęp 2021-05-11] (pol.).
- ↑ Nazi general didn’t save Paris: historian – The Local [online], www.thelocal.fr [dostęp 2017-11-22].
- ↑ Paris – Sommer 44 [online], Lernzeit.de, 6 kwietnia 2018 [dostęp 2020-05-07] (niem.).
- ↑ Samuel W. Mitcham, Defenders of Fortress Europe: The Untold Story of the German Officers During the Allied Invasion, Potomac Books, Inc., 2009, ISBN 978-1-59797-274-1 [dostęp 2019-01-11] (ang.).
- ↑ Samuel W. Mitcham, Defenders of Fortress Europe: The Untold Story of the German Officers During the Allied Invasion, Potomac Books, Inc., 2009, ISBN 978-1-59797-274-1 [dostęp 2020-05-07] (ang.).
- ↑ Historic.de – Militärgeschichte – Bremen und Umland 1933-1945 [online], www.historic.de [dostęp 2020-05-07].
- ↑ Paris’ Unlikely Savior – July '96 World War II Feature [online], HistoryNet, 19 sierpnia 1996 [dostęp 2019-04-10] (ang.).
- ↑ Timo von Choltitz, General der Infanterie Dietrich von Choltitz [online], www.choltitz.de [dostęp 2019-01-11].
- ↑ Tomasz Borówka, Ślązak Dietrich von Choltitz z Wehrmachtu ocalił Paryż [HISTORIA DZ] [online], Dziennik Zachodni, 22 czerwca 2013 [dostęp 2020-05-07] (pol.).
- ↑ The day Paris was liberated [online], The Independent, 25 sierpnia 2004 [dostęp 2020-05-07] (ang.).
- ↑ a b c Steven Zaloga: Wyzwolenie Paryża. Wyścig ku Sekwanie. Osprey Publishing w pol. Amercom, 2010. ISBN 978-83-261-0533-3.
- ↑ General der Infanterie Dietrich von Choltitz – Lexikon der Wehrmacht [online], www.lexikon-der-wehrmacht.de [dostęp 2017-11-22] (niem.).
- ↑ Krzysztof Strauchmann, Syn generała von Choltitza przyjeżdża opowiedzieć o swoim ojcu, obrońcy Paryża, „Nowa Trybuna Opolska”, 19 czerwca 2016 [dostęp 2018-05-25] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dietrich von Choltitz: ...brennt Paris? Adolf Hitler ... Tatsachenbericht des letzten deutschen Befehlshabers in Paris. Una-Weltbücherei, Mannheim 1950.
- Dietrich von Choltitz: Soldat unter Soldaten. Europa-Verlag, Konstanz 1951.
- Klaus-Jürgen Müller: Die Befreiung von Paris. In: Michael Salewski, Guntram Schulze-Wegener (Hrsg.): Kriegsjahr 1944: Im Großen und im Kleinen. Franz Steiner, Stuttgart 1995, ISBN 3-515-06674-8.
- Sönke Neitzel, Abgehört. Deutsche Generäle in britischer Kriegsgefangenschaft 1942–1945, Berlin: Propyläen, 2005, ISBN 3-549-07261-9, OCLC 61882052.
- Larry Collins, Dominique Lapierre: Brennt Paris? Roman. Ullstein, München 2002, ISBN 3-548-25506-X.
- Wolf Keienburg (Redaktionsleitung): Goldmann Lexikon. Band 4. Bertelsmann Lexikon Verlag, Gütersloh 1998, ISBN 3-442-26164-3.
- Steven H. Newton, Ulubiony dowódca Hitlera. Feldmarszałek Walther Model, Rudolf Szymański (tłum.), Warszawa: Wydawnictwo Amber, 2007, ISBN 978-83-241-2784-9, OCLC 749619725.