Dean Stockwell – Wikipedia, wolna encyklopedia

Dean Stockwell
Ilustracja
Dean Stockwell (2012)
Imię i nazwisko

Robert Dean Stockwell

Data i miejsce urodzenia

5 marca 1936
North Hollywood

Data i miejsce śmierci

7 listopada 2021
Ranchos de Taos

Zawód

aktor, reżyser

Współmałżonek

Millie Perkins
(1960–1962; rozwód)
Joy Marchenko
(1981–2021; jego śmierć)

Lata aktywności

1945–2015

Multimedia w Wikimedia Commons
D. Stockwell (1965)
D. Stockwell (1971)

Robert Dean Stockwell (ur. 5 marca 1936 w North Hollywood, zm. 7 listopada 2021 w Ranchos de Taos[1]) – amerykański aktor filmowy i telewizyjny, aktywny przez ponad 60 lat. Nominowany do Nagrody Akademii Filmowej, zdobywca nagrody Emmy.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Wczesne lata[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w North Hollywood[2] w stanie Kalifornia jako syn pary aktorskiej i piosenkarskiej – Niny Olivette (z domu Elizabeth Margaret Veronica; 1910–1993)[3] i Harry’ego Baylessa Stockwella (1902–1984)[4], który użyczył głosu postaci księcia w disnejowskim filmie animowanym Królewna Śnieżka i siedmiu krasnoludków. Jego starszy brat Guy Harry (1933–2002)[5] był także aktorem. Wychowywał się w Nowym Jorku[6]. Uczęszczał do szkół publicznych na Long Island i Martin Milmore School w Bostonie[7].

Kariera[edytuj | edytuj kod]

W wieku siedmiu lat trafił na Broadway rolą w spektaklu Richarda Hughesa Orkan na Jamajce (1943). Dwa lata później podpisał kontrakt z MGM i mając dziewięć lat, wystąpił w głównej roli Donalda Martina w filmie muzycznym George’a Sidneya Podnieść kotwicę (Anchors Aweigh, 1945) obok Franka Sinatry i Gene’a Kelly’ego. Był synem Gregory’ego Pecka w melodramacie Taya Garnetta Dolina decyzji (The Valley of Decision, 1945) z Greer Garson.

Na ekranie grał wrażliwych chłopców, jako Nipper w The Mighty McGurk (1946)[8] z Wallace Beerym, komediodramacie Josepha Loseya Chłopiec z zielonymi włosami (The Boy With Green Hair, 1948) z Robertem Ryanem i ekranizacji powieści Frances Hodgson Burnett Tajemniczy ogród (The Secret Garden, 1949) z Margaret O’Brien, a także w dramacie W dół do morza na statkach (Down to the Sea in Ships, 1949) jako Jed Joy, wnuk Lionela Barrymore’a i protegowany Richarda Widmarka i dramacie Henry’ego Kinga Głębokie wody (Deep Waters, 1948). W filmie przygodowym Kim (1950) wg powieści Rudyarda Kiplinga obok Errola Flynna wystąpił w roli tytułowej jako Kimball 'Kim' O’Hara Jr.

Już jako dorosły w 1957 na Broadwayu zagrał postać Judda Steinera w przedstawieniu Bez emocji (Compulsion)[9], a dwa lata później w jego ekranowej wersji – dramacie kryminalnym Richarda Fleischera (1959); za występ – wraz z Bradfordem Dillmanem i Orsonem Wellesem – odebrał Złotą Palmę dla najlepszego aktora na 12. Festiwalu Filmowym w Cannes.

Wystąpił też w serialu-westernie NBC The Restless Gun (1958) z Johnem Payne’em i Danem Blockerem, brytyjskim filmie Jacka Cardiffa Synowie i kochankowie (Sons and Lovers, 1960) jako Paul Morel, obok Trevora Howarda i Wendy Hiller, premierowym odcinku serialu ABC Stop Bus (1961) z Marilyn Maxwell, a także serialach: NBC Jedenasta godzina (The Eleventh Hour, 1964), Bonanza (1969) jako zestrzelony żołnierz i Columbo (1972, 1975). Za rolę Edmunda Tyrone w adaptacji sztuki Eugene’a O’Neilla U kresu dnia (Long Day’s Journey Into Night, 1962) z Katharine Hepburn, Ralphem Richardsonem i Jasonem Robardsem otrzymał Złotą Palmę dla najlepszego aktora na 15. Festiwalu Filmowym w Cannes.

W połowie lat siedemdziesiątych był hipisem z pokolenia „dzieci kwiatów”, pracował jako pośrednik w obrocie nieruchomościami i zaprojektował charakterystyczną okładkę albumu Neila Younga American Stars ’n Bars (1976)[10].

W latach 80. grał ekscentryków i wyrzutków, w tym bezlitosnego brudnego moralnie Bena w filmie Davida Lyncha Blue Velvet (1986). Za kreację Tony’ego „Tygrysa” Russa w czarnej komedii Jonathana Demme’a Poślubiona mafii (Married to the Mob, 1988) zdobył nominację do Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego[11]. Nowy szczebel kariery Stockwell osiągnął po przyjęciu roli wiceadmirała Alberta „Ala” Calavicciego w serialu Zagubiony w czasie (Quantum Leap, 1989-93)[12].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

15 kwietnia 1960 ożenił się z aktorką Millie Perkins[13], lecz 30 lipca 1962 doszło do rozwodu. 15 grudnia 1981 poślubił Joy Marchenko. Mają dwójkę dzieci: syna Austina (ur. 5 listopada 1983) i córkę Sophię (ur. 5 sierpnia 1985).

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Filmy fabularne[edytuj | edytuj kod]

Seriale TV[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Patrick Frater: Dean Stockwell Dead: 'Quantum Leap' Star Was 85. Variety, 2021-11-09. [dostęp 2021-11-09]. (ang.).
  2. ↑ Personalidade: Dean Stockwell (EUA). InterFilmes.com. [dostęp 2017-07-03]. (port.).
  3. ↑ Elizabeth Margaret „Nina Olivette” Veronica Stockwell. Find a Grave. [dostęp 2017-07-03]. (ang.).
  4. ↑ Harry Stockwell (1902–1984). Find A Grave Memorial. [dostęp 2017-07-03]. (ang.).
  5. ↑ Guy Stockwell (1934-2002). Find A Grave Memorial. [dostęp 2017-07-03]. (ang.).
  6. ↑ Liz Smith (1985-07-01): Dean Stockwell: An Update. Toledo Blade. [dostęp 2017-07-03]. (ang.).
  7. ↑ Dean Stockwell Biography (1936-). Film Reference. [dostęp 2017-07-03]. (ang.).
  8. ↑ Dean Stockwell Filmography. AllMovie. [dostęp 2021-07-30]. (ang.).
  9. ↑ Dean Stockwell. Internet Broadway Database. [dostęp 2017-07-03]. (ang.).
  10. ↑ Sandra Brennan: Dean Stockwell Biography. AllMovie. [dostęp 2017-07-03]. (ang.).
  11. ↑ Dean Stockwell. MYmovies.it. [dostęp 2017-07-03]. (wł.).
  12. ↑ Dean Stockwell. Rotten Tomatoes. [dostęp 2017-07-03]. (ang.).
  13. ↑ Millie Perkins w bazie IMDb (ang.)

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Dean Stockwell. T. 7: Kolekcja Alfred Hitchcock Przedstawia. Poznań: Oxford Educational Sp. z o.o., lipiec 2009, s. 12. ISBN 978-83-252-0468-6.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Nagroda za pierwszoplanową rolę męską na Festiwalu Filmowym w Cannes
1946–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–
Złoty Glob dla najlepszego aktora drugoplanowego w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym
1970–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dean_Stockwell&oldid=73520785”