De Grasse (1946) – Wikipedia, wolna encyklopedia

De Grasse (C610)

Krążownik „De Grasse” (C610) w Hampton Roads (VA, USA), 26 czerwca 1957
Klasa	krążownik przeciwlotniczy
Historia
Stocznia	Lorient (kadłub), Brest
Położenie stępki	1939
Wodowanie	11 września 1946
Marine nationale
Wejście do służby	3 września 1956
Wycofanie ze służby	28 lutego 1973
Los okrętu	złomowany w 1975
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa 9380 ts pełna 12 520 t
Długość	188 m
Szerokość	18,6 m
Zanurzenie	5,5 m
Napęd
2 turbiny parowe o mocy łącznej 105 000 KM, 4 kotły parowe, 2 śruby napędowe
Prędkość	33 węzły
Zasięg	6000 mil morskich / 18 w.
Uzbrojenie
16 dział uniwersalnych 127 mm (8xII) 20 dział plot 57 mm (10xII)
Opancerzenie
burty 76–100 mm pokład 38–68 mm
Załoga	950–980

De Grasse (C610) – francuski krążownik przeciwlotniczy z okresu po II wojnie światowej. Rozpoczęty przed wojną jako pierwszy krążownik lekki typu de Grasse, został ostatecznie ukończony po wojnie według zmodyfikowanego projektu i wszedł do służby w 1956 roku, pozostając jedynym zbudowanym okrętem swojego typu. Pozostawał w służbie do 1973 roku. Pierwszy okręt nazwany na cześć francuskiego wiceadmirała François Josepha de Grasse.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwotny projekt[edytuj | edytuj kod]

„De Grasse” miał być pierwszym okrętem nowego typu francuskich krążowników lekkich, projektowanych przed II wojną światową jako rozwinięcie typu La Galissonnière, określonego od niego jako typ de Grasse^[1]. Projektowany był z uwzględnieniem ograniczeń drugiego traktatu londyńskiego z 1936 roku, limitującego wyporność standardową krążowników lekkich do 8000 ts. Pozwalało to na zwiększenie wyporności o jedynie 400 ts w stosunku do poprzedniego typu i uniemożliwiło radykalny wzrost możliwości w zakresie prędkości, uzbrojenia i opancerzenia^[1]. Rozważano wzmocnienie uzbrojenia do 10 dział kalibru 155 mm przez instalację czterodziałowej wieży na rufie, lecz ostatecznie zdecydowano się na zachowanie dziewięciu dział, ale w zmodyfikowanych trzydziałowych wieżach opracowanych dla pancerników typu Richelieu, pozwalających na prowadzenie ognia przeciwlotniczego przy kącie podniesienia luf do 70° (poprzednie wieże: do 45°)^[1]. Ulepszono też uzbrojenie przeciwlotnicze, zastępując osiem dział kalibru 90 mm w czterech stanowiskach na burtach przez sześć nowych dział kalibru 100 mm w trzech zamkniętych wieżach, zgrupowanych na rufie, przed wieżą artylerii głównej^[2]. Dzięki zastąpieniu dwóch kominów przez jeden i usunięciu hangaru lotniczego sprzed rufowej wieży, działa przeciwlotnicze na rufie miały szerszy kąt ostrzału^[2]. Dwie katapulty lotnicze przeniesiono z dachu hangaru na śródokręcie za kominem^[2]. Początkowo w 1936 roku projektowano ulokowanie hangaru po obu stronach komina, na wzór brytyjski, lecz obawy związane z przekroczeniem wyporności spowodowały rezygnację z hangaru i decyzję o przenoszeniu dwóch wodnosamolotów na pokładzie między katapultami^[2]. Lekkie uzbrojenie przeciwlotnicze miało się składać z czterech podwójnych stanowisk działek 37 mm i ośmiu karabinów maszynowych 13,2 mm Hotchkiss (jeden poczwórny i dwa podwójne). W stosunku do poprzedniego typu wzmocniono uzbrojenie torpedowe, z dwóch podwójnych na dwie potrójne wyrzutnie torped kalibru 550 mm^[2]. Pancerz powtarzał układ i grubość typu La Galissonnière, z dodaną lekką osłoną przeciwodłamkową^[2]. Dzięki zwiększeniu mocy siłowni i zapasu paliwa, prędkość wzrosła do 33,5 węzła, a zasięg do 8000 mil morskich przy 15 węzłach^[2]. Projektowana wyporność standardowa została określona dokładnie na 8000 ts (8127 ton), aczkolwiek prawdopodobnie faktycznie zostałaby przekroczona^[2]. Ukończony projekt z 22 lipca 1938 roku został zaakceptowany przez Ministra Marynarki 13 października tego roku^[3].

Budowa i zmiany projektu[edytuj | edytuj kod]

Budowę pierwszego krążownika typu zlecono stoczni Marynarki w Lorient 31 grudnia 1936 roku, w ramach programu z 1937 roku^[4]. Otrzymał on nazwę „De Grasse”, na cześć XVIII-wiecznego admirała markiza de Grasse^[5]. Stępkę pod budowę położono 28 sierpnia 1939 roku, tuż przed wybuchem wojny, z planowanym wejściem okrętu do służby we wrześniu 1942 roku^[3]. 31 grudnia 1937 roku autoryzowano budowę drugiego okrętu „Châteaurenault” w prywatnej stoczni Forges et Chantiers de la Méditerranée (FCM), a w maju 1938 roku trzeciego „Guichen” w Forges et Chantiers de la Gironde w Bordeaux, lecz nie doszło do położenia ich stępek, a po przystąpieniu Francji do wojny we wrześniu 1939 roku zamówienia anulowano^[3].

Budowę „De Grasse” wznowiono 28 września, lecz następnie wstrzymano w toku kampanii francuskiej 10 czerwca 1940 roku, gdy okręt był gotowy w 28%, bez zainstalowanych kotłów i maszyn^[3]. 22 czerwca Niemcy zajęli Lorient i przejęli stocznię. Pod okupacją prace powoli kontynuowano w celu opróżnienia pochylni^[3]. W 1942 roku niemiecka Kriegsmarine rozważała kilka propozycji przebudowy krążownika na lotniskowiec o tymczasowym oznaczeniu Hilfsflugzeugträger II (lotniskowiec pomocniczy II)^[6]. Prace stoczniowe trwały jednak powoli, między innymi z powodu sabotowania prac oraz opóźnień w dostawach wyposażenia, i projekt został ostatecznie porzucony^[3]. Dodatkowo podczas jednego z nalotów alianckich na Lorient okręt został uszkodzony przez dwie bomby^[3].

 Osobny artykuł: Lotniskowiec II.

Lorient został wyzwolony dopiero 10 maja 1945 roku^[7]. Po wojnie zdecydowano kontynuować prace nad krążownikiem i kadłub w końcu wodowano 11 września 1946 roku^[5]. Początkowo zamierzano ukończyć go według pierwotnego projektu, z artylerią uniwersalną kalibru 155 mm i jedynie wzmocnioną artylerią przeciwlotniczą zamiast wyposażenia lotniczego^[8]. Na przeszkodzie kontynuowaniu prac stanęły jednak trudności powojenne i brak funduszy, po czym zmieniono koncepcję wykorzystania okrętu^[8]. W styczniu 1951 roku zdecydowano ukończyć „De Grasse” jako krążownik przeciwlotniczy, z nowym uniwersalnym uzbrojeniem artyleryjskim i zestawem radarów, z dofinansowaniem w 55% z amerykańskiego programu wsparcia członków NATO Mutual Defense Assistance Program^[9]. Kadłub przeholowano w lutym 1951 roku w celu wyposażenia do stoczni w Breście^[8]. Uzbrojenie stanowiło ostatecznie 16 dział uniwersalnych kalibru 127 mm w ośmiu wieżach i 20 dział przeciwlotniczych 57 mm w dziesięciu wieżach^[10]. Rezygnacja z ciężkich wież umożliwiła rozbudowę nadbudówek, skonstruowanych z wykorzystaniem stopów lekkich^[9]. Próby morskie okrętu rozpoczęto 17 sierpnia 1954 roku, a wszedł on do służby w Marine nationale 3 września 1956 roku^[11]. Pozostał jedynym okrętem swojego typu, lecz jeszcze w 1953 roku marynarka francuska zamówiła drugi podobny krążownik przeciwlotniczy „Colbert”, tym razem zbudowany od nowa^[11].

Służba[edytuj | edytuj kod]

„De Grasse” po wejściu do służby w 1956 roku został okrętem flagowym Eskadry (Escadre) bazującej w Tulonie, w miejsce krążownika „Georges Leygues”^[12]. Nie wziął udziału w konflikcie sueskim^[11]. W 1962 roku odbył rejs dookoła świata^[11].

W latach 1959-1961 krążownik przeszedł remont kapitalny i modernizację uzbrojenia (usunięto 4 stanowiska 57 mm o ograniczonych kątach ostrzału). W 1965 krążownik został przebudowany na okręt dowodzenia dla francuskich testów nuklearnych^[13]. Okręt w latach 1966-1972^[11] uczestniczył w sześciu testach atomowych na atolach Mururoa i Fangataufa. 28 lutego 1973 roku został wycofany ze służby i przemianowany na Q521^[14]. W 1975 roku został zezłomowany^[14] we włoskiej stoczni La Spezia.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• Norbert Weisner, Francuski krążownik „De Grasse”, „Plany Modelarskie”, nr 96.
• John Jordan, Jean Moulin: French cruisers 1922–1956. Seaforth Publishing, 2013. ISBN 978-1-84832-133-5. (ang.).