Chrystian X – Wikipedia, wolna encyklopedia

Chrystian X
	Król Danii
Okres	od 14 maja 1912; do 20 kwietnia 1947
Poprzednik	Fryderyk VIII
Następca	Fryderyk IX
	Król Islandii
Okres	od 1 grudnia 1918; do 17 czerwca 1944
Następca	regent Sveinn Björnsson
	Dane biograficzne
Dynastia	Glücksburgowie
Data i miejsce urodzenia	26 września 1870 ; Pałac Charlottenlund
Data i miejsce śmierci	20 kwietnia 1947 ; Amalienborg
Ojciec	Fryderyk VIII
Matka	Luiza Bernadotte
Żona	Aleksandra meklemburska
Dzieci	Fryderyk IX; Kanut
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Chrystian X (duń. Christian 10., ur. 26 września 1870 w Pałacu Charlottenlund pod Kopenhagą jako Christian Carl Frederik Albert Alexander Vilhelm, zm. 20 kwietnia 1947 w Amalienborgu) – król Danii w latach 1912–1947 oraz (jako Kristján 10.) król Islandii w latach 1918–1944 z dynastii Glücksburgów, bocznej linii Oldenburgów.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Syn króla Danii Fryderyka VIII Glücksburga i Luizy Bernadotte, córki króla Szwecji i Norwegii Karola XV.

Jako pierwszy z królów Danii w 1889 został studentem. Naukę kontynuował w szkole oficerskiej.

W trakcie I wojny światowej zapewnił Danii neutralność podczas tzw. „spotkania trzech królów” skandynawskich (prócz niego wzięli w nim udział królowie: Norwegii Haakon VII i Szwecji Gustaw V) 18 grudnia 1914 w Malmö^[1].

Podczas II wojny światowej w przeciwieństwie do władców Norwegii i Holandii, którzy opuścili swoje kraje podczas niemieckiej okupacji, Chrystian X Glücksburg pozostał w tym czasie w kraju, stając się widocznym symbolem narodowej sprawy. Pomimo podeszłego wieku i wątpliwego stanu zdrowia codziennie bez ochrony odbywał konną przejażdżkę przez miasto. 26 kwietnia 1898 poślubił meklemburską księżniczkę Aleksandrę (1879–1952), z którą miał dwóch synów: Fryderyka (1899–1972), późniejszego króla Danii, oraz Kanuta (1900–1976).

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Wielki Mistrz Orderu Słonia^[2] (odznaczony w 1888)^[3]
Wielki Mistrz Orderu Danebroga^[2] (Wielki Komandor od 1912)^[3]
Wielki Mistrz Orderu Sokoła Islandzkiego (fundator w 1921)^[4]
Krzyż Srebrny Orderu Danebroga^[5]
Medal Pamiątkowy Złotych Godów Króla Chrystiana IX i Królowej Luizy (1892)^[5]
Order Leopolda I klasy (Belgia)^[2]
Order Legii Honorowej I klasy (Francja)^[2]
Order Zbawiciela I klasy (Grecja)^[2]
Order Zbawiciela V klasy (Grecja)^[5]
Order Annuncjaty (Włochy)^[2]
Order Korony Wendyjskiej I klasy (Meklemburgia)^[2]
Order Gryfa (Meklemburgia)^[2]
Order Lwa Niderlandzkiego I klasy (Holandia)^[2]
Order Świętego Olafa I klasy z łańcuchem (Norwegia)^[2]
Medal Koronacyjny Haakona VII (1906, Norwegia)^[2]
Order Zasługi Piotra Fryderyka Ludwika I klasy (Oldenburg)^[2]
Order Orła Czarnego (Prusy)^[2]
Order Orła Czerwonego I klasy (Prusy)^[2]
Order Karola I I klasy (Rumunia)^[2]
Order Świętego Andrzeja Apostoła Pierwszego Powołania (Rosja)^[2]
Order Świętego Aleksandra Newskiego (Rosja)^[2]
Order Orła Białego I klasy (Rosja)^[2]
Order Świętego Włodzimierza IV klasy (Rosja)^[2]
Order Świętej Anny I klasy (Rosja)^[2]
Order Świętego Stanisława I klasy (Rosja)^[2]
Order Sokoła Białego I klasy (Weimar)^[2]
Krzyż Honorowy Orderu Domowego Schaumburg-Lippeńskiego^[2]
Order Królewski Serafinów (Szwecja)^[2]
Order Karola XIII I klasy (Szwecja)^[2]
Królewski Order Wiktoriański I klasy (1901, Anglia)^[2]
Order Złotego Runa (1901, Hiszpania)^[2]
Order Karola III I klasy z łańcuchem (1906, Hiszpania)^[2]
Order Łaźni I klasy (1908, Anglia)^[2]
Medal Koronacyjny Jerzego V (1910, Anglia)^[2]
Order Podwiązki (1914, Anglia)^[2]
Order Wieży i Miecza I klasy (Portugalia)^[6]
Order Białej Róży I klasy z łańcuchem (1919, Finlandia)^[7]
Order Orła Białego (1923, Polska)^[8]
Order Krzyża Wolności I klasy w kategorii wojskowej (1925, Estonia)^[9]
Krzyż Wielki ze Świętą Koroną na Łańcuchu Orderu Zasługi (1940, Węgry)^[10]

Chrystian X (w środku) z dziadkiem, ojcem i synem


Prapradziadkowie	Fryderyk Karol Schleswig-Holstein-Sonderburg-Beck (1757-1816) ∞1780 Fryderyka Amalia Schlieben (1757-1827)	Karol Hessen-Kassel (1744-1836) ∞1766 Luiza Oldenburg (1750-1831)	Fryderyk Hessen-Kassel (1747-1837) ∞1786 Karolina Polyxena Nassau-Usingen (1762-1823)	Fryderyk Oldenburg (1753-1805) ∞1774 Zofia Mecklenburg-Schwerin (1758-1794)	Król Szwecji i Norwegii Karol XIV Jan (1763-1844) ∞1797 Dezyderia Clary (1777-1860)	Eugeniusz de Beauharnais (1781-1824) ∞1806 Augusta Amalia Wittelsbach (1788-1851)	Król Holandii Wilhelm I Oranje-Nassau (1772-1843) ∞1791 Wilhelmina Hohenzollern (1774-1837)	Król Prus Fryderyk Wilhelm III Pruski (1770-1840) ∞1793 Augusta Wilhelmina Mecklemburg-Strelitz (1776-1810)
Pradziadkowie	Fryderyk Wilhelm Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg (1785-1831) ∞1810 Luiza Karolina Hessen-Kassel (1789-1867)		Wilhelm Heski (1787-1867) ∞1810 Luiza Charlotta Oldenburg (1789-1864)		Król Szwecji i Norwegii Oskar I Bernadotte (1799-1859) ∞1823 Józefina de Beauharnais (1807-1876)		Wilhelm Fryderyk Oranje-Nassau (1797-1881) ∞1825 Ludwika Hohenzollern (1808-1870)
Dziadkowie	Król Danii Chrystian IX Glücksburg (1818-1906) ∞1842 Luiza Hessen-Kassel (1817-1898)				Król Szwecji i Norwegii Karol XV Bernadotte (1826-1872) ∞1851 Ludwika Orańska (1828-1871)
Rodzice	Król Danii Fryderyk VIII Glücksburg (1843-1912) ∞1869 Luiza Bernadotte (1851-1926)
Chrystian X Glücksburg (1870-1947), Król Danii i Islandii

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ 1914: Scandinavian Alliance Formed - The New York Times. The New York Herald, European Edition, 1914-12-20. [dostęp 2016-08-09].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae The Titled Nobility of Europe. Burke's Peerage, 1914, s. 60-63
↑ ^a ^b Th. Hauch-Fausbøll: De Kgl. Danske Ridderordener og Medailler. Biografisk billedgalleri. Kopenhaga, 1929, s. 64, 155
↑ The Order of the Falcon [online], forseti.is (Office of the President of Iceland) [dostęp 2015-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2012-09-10] (ang.).
↑ ^a ^b ^c H. F. Grandjean: De Kgl. Danske Ridderordener. Kopenhaga, 1903, s. 21
↑ Christian X, king of Denmark. geneall.net. [dostęp 2015-11-01]. (ang.).
↑ Valkoisen Ruusun suurristi ketjuineen myönnetty 115 ulkomaalaiselle vaikuttajalle [online], hs.fi (Helsingin Sanomat) [dostęp 2015-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2015-10-19] (fiń.).
↑ Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 298
↑ Bearers of decorations
↑ Sallay Gergely Pál. The Collar of the Hungarian Order of Merit. „A Had tör té ne ti Mú ze um Értesítôje 18. Acta Musei Militaris in Hungaria”, s. 81, Budapest, 2018. Hadtörténeti Múzeum. (ang.).

[1] 1914: Scandinavian Alliance Formed - The New York Times. The New York Herald, European Edition, 1914-12-20. [dostęp 2016-08-09].

[mr-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae The Titled Nobility of Europe. Burke's Peerage, 1914, s. 60-63

[thf-3] Th. Hauch-Fausbøll: De Kgl. Danske Ridderordener og Medailler. Biografisk billedgalleri. Kopenhaga, 1929, s. 64, 155

[4] The Order of the Falcon [online], forseti.is (Office of the President of Iceland) [dostęp 2015-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2012-09-10] (ang.).

[hfg-5] H. F. Grandjean: De Kgl. Danske Ridderordener. Kopenhaga, 1903, s. 21

[6] Christian X, king of Denmark. geneall.net. [dostęp 2015-11-01]. (ang.).

[7] Valkoisen Ruusun suurristi ketjuineen myönnetty 115 ulkomaalaiselle vaikuttajalle [online], hs.fi (Helsingin Sanomat) [dostęp 2015-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2015-10-19] (fiń.).

[8] Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 298

[9] Bearers of decorations

[10] Sallay Gergely Pál. The Collar of the Hungarian Order of Merit. „A Had tör té ne ti Mú ze um Értesítôje 18. Acta Musei Militaris in Hungaria”, s. 81, Budapest, 2018. Hadtörténeti Múzeum. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]